Helgarpósturinn - 28.11.1980, Blaðsíða 15

15
J-fs/ggrpÚirinn Föstudagur 28. nóvember 1980
maöur rikisins I 43 ár og fannst
þaö nóg. Auk þess vissi ég, aö i
boöi voru mjög góöir menn til aö
taka viö.
Fyrir mann sem hefur fræði-
leganáhuga skiptirþaö engu máli
hvort hann er i starfi eöa ekki. Ég
hef lifað alveg samskonar lifi
siöan ég hætti og ég gerði áöur.
Þaö eina sem hefur bæst við er,
að þaö er kvabbaö i mér meö
ýmislegt sem ég hef sagt nei viö
áöur vegna þess aö ég haföi ekki
tima. Fólk heldur, aö ég hafi
nægan tima núna, þegar ég hef
ekki vinnu. En ég vinn venjulega
fimm til sex tima á dag viö fræöi-
störf. Þaö er erfitt aö vinna viö
slikt lengur, jafnvel þótt maöur sé
i fullu fjöó.
rVið höfum fært okkur inn i
bókaherbergið aö kröfu Jim
Smart ljósmyndara, vegna þess
aö honum finnst birtan f stofunni
ekki nógu góð.Þar er Halldórlika
i sinu rétta umhverfi og ég spyr '
hvaö hann sé að starfa nú.
,,Nú i haust hef ég veriö aö at-
huga um sögu Islenska orðaforö-
ans á elsta stigi.l gær athugaöi ég
til dæmis hvaö oröið islenska er
gamalt i málinu. Veistu þaö?”.
var Sigurjón Sigurösson, ágætur
vinur minn. En þeir fengu þarna
oddaaðstöðu, þvi við hinir höfðum
jafnmarga fulltrúa hvor.
Eitt sinn, eftir að ég var orðinn
kennari viö Háskólann, átti ég
sæti i nefnd, sem fjallaði um aö-
gang aö skólanum. Þá var ég
alltaf sammála marxista i nefnd-
inni, fulltrúa stúdenta. En það
var á öfugum forsendum. Hann
vildi breyta meira, ég minna.
Hann vildi minnka kröfurnar um
aðgang að skólanum, en vildi sem
minnst breyta þeinV’.
— Hvaö finnst þér um stúdenta-
pólitikina núna? Til dæmiskröfur
um aukin námslán?
„Mér finnst alveg sjálfsagt, að
rikiö liösinni fólki sem stundar
sitt nám vel og þarf á f járhagsaö-
stoö aö halda. Þegar ég var
stúdent voru smástyrkir, ég held
að ég hafi einu sinni fengið styrk,
siöasta áriö. Það var ekki feitan
gölt aö flá. Ég var þrjú sumur aö
gutla i blaðamennskunni, bara til
þess aö hafa ofan i mig, því ég
reiddi ekki mikla sjóði aö heiman.
Mánaöarlaunin voru 300krónur —
ætli megi ekki margfalda þaö
meö 1500 — og ég skuldaöi 1000
f FYRIR HEINININGAR
— Nei, ég verö aö játa fáfræöi
mina.
„Þaö er til eitt dæmi um þaö I
gömlum islenskum bókum, en
þar þýðir þaö ekki islenskt mál. í
Biskupasögum þýöir þaö is-
lenskir siöir. 1 gamalli norsku er
það notaö um pakkavaðmál. t is-
lensku veit ég ekki um þaö I
merkingunni islenskt mái fyrr en
1558. 1 sálmabók Gísla Jónssonar
biskups er talað um, aö sálmar
séu útlagöir á islenska tungu — en
hún er reyndar orölögö fyrir vont
mál. Eldri bækur eru sagöar út-
lagöar á norrænu, til dæmis Nýja
testamenti Odds Gottskálkssonar
sem kom út 1540 og Guöbrands-
biblia frá 1584. Oröiö islenska yfir
islenska tungu hefur þvi ekki
fariö að ryöja sér til rúms fyrr en
á 16. öld. Hvernig á aö túlka þetta
veit ég ekki ennþá, en ég geri ráð
fyrir að halda áfram með þetta,
og það getur tekiö mörg ár”.
— Klassisk spurning til eftir-
launamanna: Ætlaröu aö skrifa
æviminningar þinar?
,,Mér hefur aldrei dottið þaö i
hug. Þaö yröu svo mikil meiö-
yröamál út úr þyi, aö erfingj.ar
minir mundu aldrei standa undir
þvi. Og.ég mundi aldrei nenna aö
skrifa einhverja hallelújarollu
um samtimamenn mina. Ég
mundi skrifa satt og sannlæikur-
inn er bæöi góöur og vondur. En
ég lofa ekki, aö ég skrifi ekki
kafla og kafla um það sem ég hef
fengist viö. Eftir aö ég kom af
spítalanum haföi ég ekki þrek til
aö vinna, svo ég skrifaöi kafla
semjiefur aldrei veriö birtur”.
— Éigum viö aö tala um pólitik
nuna?
„Ég er ekki i neinum pólitisk-
um flokki. Var um tima flokks-
bundinn i Alþýöuflokknum, og aö
lifsskoðun heyri ég til svona
rólegum sósialdemókrötum og er
eindreginn stuðningsmaður Nato
og uppalinn I viröingu fyrir
Ameriku.
Af þvi ég er uppalinn i fjörunni
á tsafiröi er ég afskaplega litiö
borgaralegur. Éghef alltaf neitaö
aö þiggja oröur, en þaö er eins og
þeir skilji ekki, aö ég hef ekki
gaman af sliku barnaglingri. En
þaö er alveg sjálfsagt, aö þeir
sem hafa gaman af þvi fái þetta.
En þaö sem foröaöi mér frá þvi aö
veröa kommúnisti var, aö ég las
bókeftirLenin á þýsku, Staat und
Revolution. Það er afskaplega
skemmtileg bók, en höfuöiö á mér
viröist ekki vera gert fyrir kenn-
ingar. Aö minu viti voru forsend-
urnar rangar og þvi ályktanirnar
eftir þvi. En vafalaust eru ýmsir
á annarri skoöun. Eftir þetta
hefur ekki hvarflaö aö mér aö
veröa kommúnisti.
Einn veturinn minn i Háskólan-
um var ég samt í stúdentaráöi
fyrirróttæka stúdenta. Þá vorum
viö í minnihluta, þvi Vaka haföi
gert bandalag viö nasista, eöa
þjóöernissinna, og fulltrúi þeirra
krónur þegar eg lauk stúdents-
prófi, áriö 1938. Ég átti peninga á
bók i kreppunni, og fólk sem átti
peninga á annaö borö liföi ekki
verr en menn gera nú. En þaö
geröi minni kröfur. En atvinnu-
leysiö var hryllilegt. Ég kynntist
þessu fólkisem liföi á snöpum um
atvinnu, sem blaöamaöur. Þaö
var ósköp ömurlegt lif.
En ég held, aö þaö séu alltof
margir I háskólanámi. Ég er ekki
á móti þvi, aö fólk menntist. Viö
eigum aö hafa sérskóla i ýmsum
efnum, sem nú eru látin heyra
undir Háskólann, og á vissum
sviðum hafa kröfurnar i skólan-
um orðið minni.
Þó hefur tekist að halda staðlin-
um í málfræöinni, og ég hef grun
um aö það veröi áfram. Ég held
aö háskóli eigi fyrst og fremst aö
vera fræöileg stofnun, ekki
stofnun sem kennir mönnum hag-
nýt vinnubrögð. Ég veit aö þaö er
á móti þeirri stefnu, sem hefur
rikt siöustu árin, en er nokkurn
veginn viss um aö þaö á eftir aö
breytast aftur. Hins vegar er þaö,
sem fyrst og fremst á aö beina
huganum aö I mennta- og skóla-
málum, endurmenntun i alls-
konar tækni og vinnubrögöum.
Menn verða aö vera alla ævi aö
endurmennta sig. Ég veit aö þetta
er byrjaö, en viö höföum ekki
komist yfir þetta epn”.
— Hvernig eru stúdéntar nú á
dögum, svona almennt?
„Þeireru afskaplega misjafnir,
eins og annaö fólk. Sumir eru
greindir, aörir heimskir, sumir
eru lúðulakar, aörir mesta sóma-
fólk. Stúdentar minir á
kandfdatastigum i málfræöi hafa
allir verið prýðisfólk, stundað
námiðvel.Þaö er áöurenfariö er
aö vinsa úr, sem maður hittir
fólk, sem ekki hefur áhuga á námi
eða tök á þvi”.
Það er erfitt að hætta aö spjalla
við Halldór Halldórsson, og hér
má raunar „setja amen eftir
efninu” eins og hvar annars
staðar, og hin eilifa timanauð
blaöamanna setur ameniö ein-
mitt hér. Samt höldum við áfram
aö spjalla smástund, taliö berst
aö bókum og Halldór segist ekki
vera mikill bókamaöur, eöa öllu
heldur engin alæta á bækur. Hann
segistlesa mest rit heimspekilegs
eölis og rekur áhuga sinn á sllk-
um bókmenntum til Siguröar
skólameistara á Akureyri. Siöan
tekur hann ofan Ur bókaskáp bók
eftir kinverjann Lin Yutang og
segist liklega eiga landsins
stærsta bókasafn eftir hann og
bætir þvl viö, aö liklega hafi Hall-
dór Laxness einhverntímann
komist i þennan ágæta kinverja,
þvi afstaöa þeirra til lifsins svipi
saman um margt.
Niöurstaða þessarar bók-
menntalegu umræöu okkar er sú,
aö Halldór segir: ,,Þiö vitiö svo
litiö, þessir ungu menn”, og ég
get ekki annaö en samþykkt þaö.
Aö nokkru leyti. Vil þó ekki
samþykkja þaö skilyröis
laust og veröur hugsaö til
fjölmiölaflóös kynslóöar okkar,
sem hefurkannski haft aö sumu
leyti öfug áhrif á þekkinguna.
Kannski útvikkaöhana, enþynnt
hana Ut um leið? ^