Helgarpósturinn - 24.07.1981, Blaðsíða 30

30
0 Ýmsir starfsmenn hjá Isal
uröu dáli'tiö áhyggjufullir, þegar
það boö var látið út ganga að
Ragnar Halldórsson forstjóri ætl-
aöi að ávarpa þá i matsal starfs-
manna um daginn. Ekki þaö, að
þeir vildu ekki heilsa upp á Ragn-
ar, heldur hitt að þeir óttuöust að
forstjórinn rataöi ekki i matsal
starfsmanna. ,,Ég held að þetta
hafi verið i fyrsta skipti, sem
Ragnar hafi komið i matsal
starfsmanna, a.m.k. þau ár sem
ég hef starfaö þarna,” sagði
heimildarmaöur okkar, starfs-
maöur i Alverinu. „En blaöa-
mennirnir frá Mogganum sem
voru i fylgd með honum hafa
kannski visað honum leiðina I
matsalinn,” bætti hann við og
kvaöst hafa haft gaman af heim-
sókn forstjórans, þótt einstæð
væri...
# Islendingar ætla að vera sein-
ir að taka við sér þegar nyjar
ferðaleiðir opnast. bannig hafa
hvorki vélar iscargo né Flugleiða
nýst eins og vonir stóðu til á hinni
nýju áætlunarleið til þeirrar
ágætu borgar Amsterdam það
sem af er sumri. En trúlega er
leiðslan bara svona löng í landan-
um, þvi' betri áfangastaður er
vandfundinn á meginlandi
Evrópu...
Helgarpóstinum hefur borist
eftirfarandi athugasemd frá
Matthlasi Johannessen, ritstjóra
Morgunblaðsins:
„1 sfðasta Helgarpósti er haft
fyrir satt aö ég hafi lesið minn-
ingabók Gunnars vinar mins
Bjarnasonar, Líkaböng, og gefið
grænt ljós á hana. betta er
alrangt. Ég hef ekki séð handrit-
ið, þvi sföur lesiö þaö. betta er
sem sagt sannleikur á rauðu ljósi.
Matthlas Johannesson.”
Blaðiö biðst velvirðingar á
þessari villu.
# 1 býskalandi er hópur fólks
sem nefnast „græningjar”. beir
hafa megnustu andstyggð á
neysluþjóðfélaginu og vilja fá
meira af grænu grasi i kringum
sig. beir þyrpast saman upp i
sveit og búa i kommúnum, rækta
sitt kál og sin svín sjálfir og
skreppa f bæinn af og til að leita
aö alternativum gallabuxum.
b.e.a.s. ódýrum gallabuxum sem
ekki eru framleiddar af auðvald-
inu. betta gekk hálf illa og fannst
þeim það ganga erfiðlega að
komast framhjá græðgislegum
fingrum kapitalistanna.
beir settust þvi niöur eina
kvöldstund og tóku upp landa-
kortið. Hvar var til land hreint og
ómengað laust við nútima neyslu
og firringu? beir fundu eyju á
norðurhjara veraldar er nefnist
Island. betta var örugglega
gósenlandið, beir öngla saman
öllum aurum sinum og fénaði og
jafnVel gallabuxum og kaupa fyr-
ir það tvær gullstangir sem hafð-
ar sk 'du meö til gósen landsins,
Flugtarið var skratti dýrt en það
var I lagi þvi á tslandi væri
örugglega hægt að búa i tjaldi og
maturinn fengist úr sjónum
ókeypis.
Heldur varð græningjunum
hverft viö þegar hingað kom.
Amefiskir hamborgarastaðir á
hverju horni, diskótek og alveg
skitkalt að liggja I tjaldi. ísland
var i þeirra augum smækkuð
mynd af öllu þvi versta sem þeir
gátu hugsað sér. beir ákveða þvi
að fara með gullstengurnar i
bankann og kaupa fyrir þær far-
seöil heim.
í bankanum voru gullstengurn-
ar hirtar af þeim, þvi það er
bannað skv. islenskum lögum að
eiga og flytja inn gullstangir. Sið-
ast þegar fréttist af græningjun-
um sátu þeir og biðu eftir pening-
um frá pabba ogmömmuog fyrir
þá ætla þeir að kaupa sér farseðil
heim...
Föstudagur 24. júii 1981 >7^lgarpá^turinrL.
Margir dýravinir eru þeirrar
skoðunar að dýr geti skynjað
hugsanir fjarstaddra manna.
Almennt hafa þessar hugmyndir
notið litillar hylli, en visindalegar
tilraunir gefa til kvnna, að sitt-
hvað sé til i þessu.
Arið 1951 elti persneskur köttur,
Sætur að nafni, eigendur sina frá
Kaliforniu til Oklahoma, meira
en tvö þúsund kilómetra leið.
begar fjölskyldan fluttist búferl-
um var ætlunin að Sætur kæmi
með en hann var hræddur við bíla
og þvi var hann skilinn eftir hjá
nágrönnum.
Meira en ári siðar brá konunni,
sem áttiSætforðum,þegar köttur
stökk upp á öxl hennar. Um það
var engum blöðum að fletta að
hér var kominn Sætur. bað kom I
ljós að kötturinn hafði aðeins
verið átján daga hjá nágrönnun-
um i Kalifomiu, en horfið siöan.
bau höfðu ekki geð I sér að láta
vita um hvarf kisa.
Arið 1940 var tólf ára drengur
lagður inn á sjUkrahús. Hann átti
dUfu sem honum þótti afar vænt
um. Sjúkrahúsið var i um
hundrað kilómetra fjarlægð frá
heimili hans. begar drengurinn
hafði verið um viku á sjúkra-
hUsinu heyrði hann einhvern
skarkala fyrir utan glugga
sjUkrastofunnar. Hann lét opna
gluggann og inn flaug dúfa.
Hann bað hjúkrunarkonu að
aögæta hvort dúfan væri merkt
með tölunni 167 og svo reyndíst
vera.
Visindamenn hafa safnað
saman fjölda frásagna af afrek-
um dýra, f likum dúr og þau sem
Sætur og dUfa nr. 167 unnu.
Ratvisi eins og hér hefur verið
lýst er ólik ratvisi farfugla að þvi
leyti að dýrin höfðu engin kenni-
leiti eða ytri hjálpargögn að fara
eftir. bað er svo margt sem
hjálpar farfuglunum, segulsvið
jaröar, afstaða sólar og stjarna,
tré, mannvirki og önnur kenni-
leiti. En dUfan hafði ekki við neitt
slikt að styðjast. bað snjóaöi mik-
ið kvöldið sem hún fann rétta
sjúkrahUsgluggann og þvi meira
er afrek hennar.
í hópi þeirra sem fyrstir gerðu
visindalegar athuganir á dular-
gáfum dýranna var rússneski
taugalæknirinn Vladimir Bekter-
eff. bað var á árunum fyrir fyrri
heimsstyrjöldina. Hann rannsak-
aði tvo hunda, sem höföu verið
þjálfaðir í að gelta einu sinni og
upp i niu sinnum eftir þvi hvaða
tölu þjálfari þeirra hugsaöi sér.
Bektereff tókst að láta hundana
hlýða hugsunum sinum . Arið 1924
birti hann niðurstööur tilrauna
sinna en þær vöktu litla sem enga
athygli þvi að I þann tiö var litiB á
fjarhrif sem hverjar aðrar
kerlingabækur.
Dr. J.B.Rhine er heimskunnur
fyrir dularsálfræðirannsóknir
sinar, en þær hefur hann stundað
áratugum saman I mjög fullkom-
inni vinnustofu i Duke-háskól-
anum I Nra-ður-Karólinu. Ein-
hverja fyrstu tilraun sina gerði
7
I Hollandi hafa verið gerðar at-
hyglisverðar tilraunir með mýs.
MUsunum var kennt að ýta á
takka i' þeim hluta búrsins þar
sem ljóskviknaði og þá fengu þær
vatn að drekka. Tvær mýs sem
höfðu lært þessa kúnst voru settar
hvor I sitt búrið. I öðru búrinu
voru aðeins ljós en enginn takki
ogihinu varbara takki. Tilraunin
fór fram i stóru húsi og margir
veggir voru milli músanna.
begar 1 jós kviknaði i búri I varð
músin sU að senda félaga sinum i
búri II hugboð svo að hún gæti ýtt
á réttan takka. Tækist það fengu
báðar mýsnar að drekka og þvi
var til mikils að vinna. Ljós voru
latin kvikna hér og þar i fyrra
búrinu, eitt og eitt i einu, og
ótrUlega oft ýtti músin i bUri II á
réttu takkana.
En nU vaknar áleitin spurning:
Úr þvi' að dýr virðast gædd
dulrænum hæfileikum hvers
vegna beita þau þeim þá svo
sjaldan Uti 1 náttúrunni til að sjá
fyrir yfirvofandi hættu? Reyndar
getur verið að dýrin noti þessa
hæfileika sina að einhverju marki
án þess að menn viti.
bekktasti líffræðingur sem
rannsakað hefur dulargáfur dýr-
anna er vafalaust Sir Alister
Hardy, fyrrum prófessor i dýra-
fræði við háskólann i Oxford. 1
bók sinni, Lifsstraumnum, sem
kom Ut árið 1965, setur hann fram
þá hugmynd, að fjarhrif innan
ákveðinnar tegundar geti átt þátt
i þvi' að breyta hegðunarmynstr-
inu. Dulargáfa þessi sé þvi mik-
ilvæg fyrir þróunarsöguna. betta
þykir Darwins-sinnum nokkuð
stór biti i háls.
Og næst geta visindamenn at-
hugað hvort og hvenær dular-
gáfur dýranna njóta sin úti i
náttUrunni.
Látum vera þótt dulræn tengsl
séu milli manna og eftirlætisdýra
þeirra, hunda, katta, dUfna
o.s.frv., en hUn var athyglisverð
tilraunin sem enskur visinda-
maður, Nigel Richmond, gerði
árið 1952 á einfrumungi nokkrum
sem lifir i' stöðupollum. Sjónar-
sviðinu i smásjá Richmonds var
skipt I fjóra jafna reiti með
krossi. I miðjum krossinum kom
hann fyrir einfrumungi og siðan
tók hann sér i hönd spilastokk.
Einn reit sjónarsviðsins lét hann
tákna hjarta, annan spaða
o.s.frv. Með hugaraf li sinu reyndi
hann siðan að láta einfrumunginn
synda i' þá reiti sem spilin sýndu.
Eftilviljun ein hefði ráðið hefði
einfrumungurinn átt að ramba i
réttan reit i um það bil fjóröa
hvert skipti, en árangurinn af
tilrauninni varð miklu betri en
svoað hérhefði verið um tilviljun
að ræða.
Mýs eru til margra tilrauna
nytsamlegar. Tvær mýs voru
svæfðar meö sama magni af eter.
önnur var siðan látin sofa Ur sér
vimuna, en hin vakin með hug-
skeytum. bessi tilraun hefur
Visindamenn kanna nú hvort bréfdúfur notist við kennileiti á jörðu
niðri eða beiti dulrænum hæfiieikum.
Syfjulegur persneskur köttur setti það ekki fyrir sig þótt hann yrði að
ganga meira en tvö þúsund kilómetra til að komast heim til sin.
hann á merinni Lafði. Með stafa-
kubbum gat hUn svarað spurning-
um á borð við þessar: „Hver er
kvaðratrótin af 64?” eöa
„Hvernig er „Mesópótamia”
skrifað?”
Rhine komstað þvi að Lafði gat
ekki svarað rétt nema einhver
viðstaddra vissi svarið, sjálf
hafði hUn enga bóklega eða
reikningslega kunnáttu.
verið gerð svo oft að enginn vafi
getur leikið á þvi að sU mUsin,
sem menn beina hugsunum sin-
um tfl, vaknar fyrr en hin. Meðal-
svefntiminn var 25,36 sekUndur
og 30,43 sek.