Helgarpósturinn - 16.10.1981, Blaðsíða 21

__he/garpósturinn- Föstudagu
ur 16. október 1981
Þýski nýexpressjónisminn
Undanfarin þrjú til fjögur ár,
hafa átt sér stað miklar svipt-
ingar i evrópskri list. Fyrir
stuttu skrifaði Ólafur Lárusson
um hina nýju itölsku bylgju i
málaralist, sem farið hefur dns
og eldur i sinu um sýningarsali,
beggja vegna Atlantshafs. En
það er ekki einungis á Italiu,
sem slik „endurvakning” mál-
verksins gerist, heldur einnig i
Sviss og Þýskalandi. Hér verður
þvi reynt að skyggnast örlitið
sjálfstjáningar málara á borö
við Van Gogh og Munch, er
greinilegt andsvar viö list sem
höfðar til heilans. Þ.a.a.er þessi
list figúrativ. Myndefnið er oft-
ast bundið viö stórborgarlif
Vestur-Berlinar (sem auðveld-
lega getur átt við lif i öörum
stjórborgum). Járnbrautar-
stöövar, discoteque, rokk-
hljómleikar og hópmyndir af
fólki, sem listamennirnir
þekkja af eigin raun, eru þema
ŒTM
Myndlist1
eftir Halldór Björn Runólfsson

um, i heimi þýskrar nútimalist-
ar, þar sem ný stefna hefur
sprottið fram upp á siökastiö.
Upphafið mun vera að finna i
stofnun Galerie am Moritzplatz,
sýningarsalar i verkamanna-
hverfinu Kreúzberg i Vestur-
Berlin. Galleriið var stofnað
1977, af hópi ungra listamanna
sem sýnt höfðu saman i Berlin-
arhúsinu við Waldsee. Þeir reka
galleriíð i sameiningu, og hefur
það orðið hvati að stofnun fleiri
sýningarsala kringum Moritz-
platz. íhópi þessara listamanna
eru helstir: Rainer Fetting (f.
1949) Helmut Middendorf (f.
1953) Salómé (f. 1954) og Bernd
Zimmer (f. 1948).
Það sem einkennir þessa
listamenn og kynnt hefur undir
kolunum i fjölmörgum öðrum
borgum Þýskalands (þar sem
hópar listamanna hafa stofnsett
svipuð galleri) er hömlulaus
málarastill. Það má kalla þessa
nýju Kst og með réttu, ex-
pressjóniska. Aðferðin útheimt-
ir mikið olnbogarými og eru
myndirnar þ.a.l. stórar. Áferöin
er oftast þunn og slettikennd og
viða grilliri' heran strigann. Lit-
ir eru sterkir og æpandi, eld-
rauðir, bláir,skærgulir, fjólu og
bleikir. Undirbúningsteiknun er
litil eða engin, heldur ráðast
Ustamainirnir beint á flötinn
með penslinum og teikna um
leiö og þeir mála.
Fljótt á litið eru þessi verk,
endurómur frá fyrri tið, ein-
hvers lags endurreisn þýska ex-
pressjónismans og franska
fauvismans frá fyrsta áratug
þessarar aldar. Einkum finnst
áhorfendum sem andi
Kirchners, Schmidt-Rottluffs og
Heckels (sem stofnuöu sam-
tökin „Die Brflcke” i Dresden
1905), svifi yfir vötnum. Hér er
þó um ólfka afstöðu að ræða og
skal vikið að þvi siðar.
Hitt eröllu merkilegra, að hér
likt og á Italiu, er reynt að leita
nýrra leiða með þvi að höfða til
al-evrópskrar listar. Hin ame-
riska viðmiðun sem rikt hefur i
Evrópu, meira eða minna frá
lokum styrjaldarinnar, er hér
látin lönd og leið. 1 stað
conceptúaliskrar og mini-
maliskrar afstöðu, þar sem
persónuleg tjáning listamanns-
ins er falin undir vitsmunalegri
(intellectúal) framsetningu,
höfða þessir ungu Þjóðverjar
beint tU tilfinninga áhorfenda.
Þessi rómantiska afstaða, sem
rekja má til" egocentriskrar
sem ber mest á í verkum hóps-
ins. Skuggahliðar umhverfisins
eru dregnar fram i dagsljósið:
Ofbeldi og morð i þekktum
hom ma-klúbbum, transvestita-
samkundur, ömurleg tilvera
verkafólks i Kreuzberg o.fl..
Það eru vandamál mannlegr-
ar tilvistar (exsistensialisk),
sem Berlinar-málurunum eru
hugleikin. Þeir túlka þau gegn-
um eigin lifshætti og list. Þeir
eru olnbogabörn stórborgarinn-
ar, firrtir afkomendur vonsvik-
ins verkalýðs.
Tvær ástæður skulu nefndar
fyrir uppgangi þessarar nýju
þýsku listar. Annars vegar er
ástandið i Berlin, vandræði i
húsnæðismálum borgarinnar og
hið óeðlilega lifsrými sem
hlýtur að skapast vegna stað-
setningar og pólitiskrar legu
borgarinnar. Þettaskapar visst
óöryggi og óvissu meðal ungs
fólks, sem þar elst upp. Fortiö
og framtið eru á reiki og þvi
verður dagurinn i dag, eini
raunverulegi mælikvarðinn sem
hægt er að styðjast við. „Við
viljum úrbætur, hér og nú”.
Þessi krafa er mjög i anda þess
anarkisma, sem dregur ung-
dóminn út á göturBerlinar, til aö
mótmæla skorti á húsnæði. Þvi
segja þessir ungu málarar:
„Við málum, hér og nú”,
m.ö.o. er afstaöa þeirra exsi-
stesialisk og stefnulaus.
Hins vegar er einnig á ferð-
inni list, sem reynir að brúa
bilið milli fortiðar og nútiðar
endurvekja hina þýsku, ex-
pressjónisku hefð, sem fór for-
görðum 1933 og hefur ekki borið
sitt barr siðan. Þó taldi ég af-
stöðu yngri málaranna allt aðra
en fyrirrennara þeirra. Hún er
miklú likaritilraunum þeim sem
gerðar voru i tiýskri kvik-
myndalist i byrjun siðasta ára-
tugar. Andinn sem rikir i verk-
um Berlfnar-málaranna, er
hinn sami og finna má I mörg-
um kvikmyndum Fassbinders
og jafnvel einnig i punk-kaba-
rett tónlist Ninu Hagen.
Lifsspeki Die Brúcke gætir
þvi li'tt i verkum þessaraungu
Ustamanna og gagnrýnendur
spyrjá sig, hvort hér sé á ferð-
inni bóla sem hjaðni fljótt.
Listamennirnir svara þvi til, að
þeim standi nákvæmlega á
sama um hvað gagnrýnendur
haldi: „Við málum fyrir okkur
sjálfa og vini okkar, en ekki
fyrir gagnrýnendur og listfræð-
inga”.
21
iSfi'Æ5M
Sfmwari tlmi 3M7S
Á heimleið
Ný bandarfsk saka-
málamynd um fyrr-
verandi lögreglu-
mann sem dæmdur
hefur verið fyrir að
myrða friðil eigin-
konu sinnar. Hann er
hættulegur og
vopnaður 0.38 caii-
bera byssu og litlum
hvolpi.
Framleiöandi, leik-
stjóri og aðalleikari:
George Peppard.
Sýnd kl. 5, 9 og 11.
Eplið
Fjörug og skemmti-
leg músikmynd.
SýndiDolby stereo.
Sýnd kl. 7.

73* 1 -89-36
' WtIWI
pí I

Bláa lónið
(The B
Lagoon)
íslenskur texti
Afarskemmtileg ný
amerisk úrvalskvik-
mynd i litum.
Sýnd kl. 5 og 7.
Hetjurnar
frá Navarone
Fræg amerisk
stórmynd.
Aöalhlutverk: Ro-
bert Shaw, Harrison
Ford Barbara Bach
og Edward Fox.
Endursýnd kl. 9.

spenna menn beltin
||UMFERÐAR
Jói
i kvöld, uppselt
miðvikudag kl. 20.30
Barn í garðinum
laugardag kl. 20.30
fáar syningar eftir
Rommí
sunnudag, uppselt
sími 16620
Revían
Skornir skammtar
MIÐNÆTURSÝNING
1 AUSTUBÆJARBÍÖI
LAUGARDAG KL. 23.30
Miðasala i Austurbæjarbiói kl.
16—23.
Slmi 1 13 84.
vf ðl\/
ÞJÖÐLEIKHÚSip
Dans á rósum
eftir Steinunni
Jóhannesdóttur
Tónlist: Manuela Wiesler
Leikmynd: Þórunn S. Þor-
grimsdóttir
Ljós: Ingvar Björnsson
Leikstjóri: Lárus Vmir
Óskarsson.
Frumsýning I kvöld kl. 20.
UPPSELT
2. sýning sunnudag kl. 20
3. sýning miövikudag kl. 20
Hótel Paradis
laugardag kl. 20
þriöjudag kl. 20
Litla sviðið:
Ástarsaga aldarinnar
sunnudag kl. 20.30
Miðasala kl. 13.15—20. Slmi
11200.