Helgarpósturinn - 15.03.1984, Blaðsíða 8

MAÐUR VAR
ÓBEINT MYRTUR
— segir Magnús Leópoldsson um reynslu sína í
einangrun Síöumúlafangelsisins
einangrun brýtur fólk mjög auð-
veldlega niður og getur á stuttum
tíma haft þær afleiðingar að menn
játa á sig glæp til þess eins að
sleppa úr prísundinni. Gildir þá
einu, segir í rannsókninni, hvort
um er að ræða menn sem drýgt
hafa glæp eða ekki. Eftir tveggja
vikna einangrun fara menn að
freista allra hugsanlegra leiða til
að komcist út.
Fullyrða má að sömu niðurstöð-
ur hefðu fengist ef þessi rannsókn
hefði verið gerð á íslenskum
gæsluvarðhaldsföngum. Og jafnvel
að útkoman hefði orðið verri, ef
höfð er í huga sú staðreynd, að
íslensk einangrun telst strangari
en í nágrannalöndum okkar.
Látum Erlend Baldursson af-
brotafræðing eiga síðasta orðið:
„Það væri til góðs að varlegar væri
farið í gæsluvarðhaldsúrskurði.
Betra er að einhverjir sleppi, en að
aðfarirnar séu svo háskalegar að
jafnvel saklausir menn þurfi að
þola þá illu meðferð sem ein-
angrun er.“
Magnús Leópoldsson sat jafn
lengi í einangrun gœsluvarðhalds-
ins og Einar Bollason, afsama til-
efni, af sama sakleysi. 105 daga í
gluggalausum fimm fermetra klefa
í miðju Síðumúlafangelsinu; klefa
sem Heilbrigðiseftirlitið úrskurð-
aði, nokkru eftir dvöl Magnúsar í
honum, að vœri ekki boðlegur
mönnum nema í sólarhring hið
lengsta.
Þremur árum eftir að Magnús
var leystur undan frelsissvipting-
unni, flutti hann ásamt eiginkonu
sinni og börnum úr Reykjavík og
gerðist bóndi í Kjós, en áður var
hann framkvæmdastjóri Klúbbs-
ins. ,,Það var ekki um neitt annað
að rœða fyrir okkur, en að byrja
nýtt líf, " eins og hann kemst sjálfur
að orði við HP.
Magnús hefur ekki áður fengist
til að tala um reynslu sína í Síðu-
múlafangeisinu, enda segir hann
að hér sé um svo persónuleg mál-
efni að ræða að varla sé hægt að tjá
sig um þau við ókunnugt fólk: „Það
er svo erfitt að tjá þessa ömurlegu
reynslu með orðum. Maður var
óbeint myrtur.”
En hann byrjar á byrjuninni;
klukkan sex einn morgun í byrjun
Góöir gestir Arnarhóls!
Viö höfum tekiö í notkun nýjan
stórkostlegan
sérréttamatseöil
Sýnishorn:
Forréttur
Andar-paté meö portvínssóu og valhnetukjörnum
Fiskréttur
Karrýsteiktur smokkfiskur í japanskri sakisosu
Villibráö (5
Hreindýrasteik meö peru og týtuberjasósu
Eftlrréttur
Vanilluterta með karamellusósu og velhnetukjörnum
Magnús Leópoldsson á heimili sínu, bænum Sogni I í Kjós. Hann sýnir hér
málsskjölin frá málsókn hans á hendur rikinu vegna bóta fyrir hið langa
gæsluvarðhald.
ársins 1976, þegar lögreglumenn
stóðu allt i einu yfir honum inni í
hjónaherberginu á heimili hans.
„Eg vissi ekki hver djöfullinn var
að ganga á. En mér var bent á að ég
væri handtekinn, fékk fáeinar mín-
útur til að klæða mig. Og þegar ég
spurði hvað þeir væru að fara, var
svarið: „Þú ættir nú að vita ástæð-
una manna best sjálfur.” Og síðan
var tekið í höndina á mér og ég
leiddur út i bíl án þess að geta
kvatt konu eða börn.”
- Leiðin lá beint upp i Síðu-
múlafangelsi.
„Þar fór ímyndunarvélin í gang.
Ég vissi ekkert hvað var um að vera
en reyndi að vera rólegur þar sem
ég var ekki í nokkrum vafa um að
hér væri um misskilning að ræða.”
- Hvert var fyrsta sjokkið?
„Þegar ókunnugir menn fóru að
krukka í kroppinn á mér, leita á
mér hátt og lágt. Manni er sýnd svo
ofboðsleg lítilsvirðing með þessu.”
- Nú lýsir Magnús því hvað ein-
angrun er:
„Einangrun af því tagi sem ég var
beittur í Síðumúlafangelsinu, er al-
gjör frelsissvipting. Algjör. Einu
samskiptin við Iifandi verur voru
annarsvegar við fangelsisprest,
sem mátti hitta mig í örfá skipti á
þessum 105 dögum og tala við mig
í tíu mínútur í senn, og hinsveg-
ar mátti lögmaðurinn minn eiga
við mig orð einu sinni í viku, ná-
kvæmlega kortér í hvert skipti. Ég
fékk aldrei að sjá konu mína allan
þennan tíma, ekki einu sinni að
tcila við hana í síma, hvað þá skrifa
henni. Samfangana fékk ég heldur
ekki að sjá. Aldrei að féira út undir
bert loft, ekki að njóta eins ein-
asta fjölmiðils í rúma þrjá mánuði.
Út frá þessu getur fólk rétt
ímyndað sér hversu mikil nautn
það var að fá fylgd fangavarðanna
á klósettið, og geta kannski yrt á þá
nokkrar setningar og fá pínulítið
svar við tilverunni, þó ekki væru
nema einsatkvæðisorð.”
- Fannst þér komið fram viðþig
eins og venjulegan mann í gœslu-
varðhaldinu?
„Þvert á móti. Löggan var aug-
ljóslega búin að dæma mann fyrir-
fram, og líka sumir fangavarðanna.
I því efni skal ég nefna dæmLSam-
kvæmt fangelsislögum á hver fangi
að þrífa klefann sinn sjálfur. Eg
þrjóskaðist eitthvað við þetta
fyrstu dagana, þangað til einn
fangavarðanna kom inn til mín og
hreytti í mig: „Ég skal sko sjá til
þess að þú verðir búinn að þrífa
klefann þinn hátt og lágt áður en
þú ferð inn á Litla-Hraun!” Þarna
var framtíð mín sem sagt ráðin,
sektin ákveðin.”
- Kynntistu nýrri hlið á sjálfum
þér í þessari prísund?
,úá, það er augljóst að eitthvað
er að gerast þegar næsta trúlítill
maður eins og ég var fyrir hcmdtök-
una, tekur að lesa Biblíuna og
nokkrar sáimabækur spjaldanna á
milli, oftæ en einu sinni. Ég hafði
aldrei lesið stafkrók í þessu efni
áður.”
- Ertu að segja mér að þú hafir
orðið strangtrúaður afvistinni?
„Ég vil ekki taka svo djúpt í ár-
inni, en óneitanlega á maður ekki í
mörg hús að venda í svona að-
stöðu. Hið óþekkta, óáþreifanlega
nálgast mann þá, til að mynda trú-
in. Og því er ekki að neita að trúin
efldist mjög hjá mér á þessum 105
dögum.
Annars var maður fegnastur
þeirri stund sem hægt var að sofa,
helst lengi og vel. Þá var alltaf
möguleiki að geta gleymt hryll-
ingnum einhverja stund ...”
- Og dreymt?
,„Iá, mig tók að dreyma mjög oft í
fangelsinu, bæði betur og verr en
ég hafði áður kynnst, svo skrítið
sem það kannski er.”
- En gastu sofið sœmilega?
„Nei, flesta daga var ég svo ringl-
aður og sljór að erfitt reyndist að
festa einhvern blund. Sem dæmi
um sljóleikann þá greip ég fegins
hendi svefnlyf sem að mér voru
rétt, en á móti öllum slíkum lyfjum
hafði ég verið fyrir fangavistina.
Það var allt reynt til að fá svefn-
inn.”
- Hversu sterkt greip þig löng-
unin að komast út?
,3vo sterkt að ég var farinn að
velta þeirri hugmynd fyrir mér að
játa á mig meintan glæp til þess
eins að komast burt úr þessari
fimm fermetra pínu. Og fá þannig
svigrúm til að átta mig á gangi
mála.”
- Nú, átta árum síðar. Er von-
laust að gleyma?
„Ég er einfaldlega sífellt minntur
á tengsl mín við þetta mál með
einu eða öðru móti. Til dæmis þeg-
ar ég segi til nafns og fólki verður
bylt við. Sjálfum bregður mér oft
við þegar ég sé löggu. Það er vegna
þess að ég hef ekki góða reynslu af
þeim mönnum.”
Hefur það 1
bjargað þér
------yu^EROAB
Hverjum Q
bjargar það ^
næst.
8 HELGARPÓSTUC'ÍNN