Helgarpósturinn - 13.06.1985, Blaðsíða 7

áumarliði Óskar Arnórsson, stofnandi Húsaleigufélagsins: „Hvorki hagsmunafélag leigjenda, húseigenda né annarra.
Snemma árs 1984 var Fridrik
Fridrikssyni lögfræðingi veitt leyfi
til reksturs leigumiðlunar í at-
vinnuskyni. Nokkru áður hafði
Húsaleigufélagið verið stofnað.
Leigumiðlunin var síður en svo sú
fyrsta sinnar tegundar hér á landi.
Nokkrum hafði áður verið lokað,
þar sem þær þóttu ekki fara að
lögum í starfsemi sinni, en nú mun
Leigumiðlunin við Hverfisgötu,
sem hér. um ræðir, vera sú eina
starfandi. í sama húsi er rekin fast-
eignasala og verðbréfamarkaður,
og tengist rekstur þessara fyrir-
tækja að því leytinu að sömu aðil-
ar standa að þeim.
í apríl sama ár þótti Atla Gísla-
syni lögfræðingi, sem sinnt hefur
ýmsum málum Leigjendasamtak-
anna, ástæða til að senda embætti
lögreglustjóra bréf vegna leigu-
miðlunarinnar. Þar vísaði hann til
laga um húsaleigusamninga; vakti
athygli á að viðkomandi auglýstu
sig sem leigumiðlara í dagblaði, og
taldi það brjóta í bága við lög um
húsaleigusamninga að 1400 króna
gjald var tekið af leigutökum. Atli
fór þess á leit við lögreglustjóra að
hann hlutaðist til um rannsókn á
starfsemi félagsins.
í samtali við HP sagði Atli: „Ég
fór jafnframt fram á að athugað
yrði hvort um raunverulegan fé-
lagsskap væri að ræða. Eg get
ekki fullyrt neitt, en mér sýnist
farið í kringum þetta. Ég held að
hér sé um að ræða atvinnurekst-
ur; að minnsta kosti ekki hags-
munasamtök leigjenda. Mér sýn-
ist að þetta sé málamyndafélag.“
Sigurdur H. Guðjónsson, sem
þar til nýlega var lögfræðingur
Húseigendafélagsins, tekur í sama
streng í samtali við HP:
,,Ég get tekið undir það að svo
virðist sem um málamyndafélag
sé að ræða. Hvað leigumiðluninni
viðkemur eru dæmi um frjálslegar
lagatúlkanir; þeir fara ekki eftir
lögum hvað varðar gjaldtöku og
taka fé úr hendi leigutaka sem
þeim er óheimilt að gera. Þeir
virðast líka líta fram hjá því að í
gildi eru lög, sem öllum ber að fara
eftir, og ef menn eru með leigu-
miðlun hafa þeir sérstakt eftirlits-
hlutverk; þeir eiga að fylgjast með
og upplýsa aðila.“
„Við erum ekki
skattaeftirlit"
Sumarliði Óskar Arnórsson,
stofnandi og forsvarsmaður Húsa-
leigufélagsins, leggur hins vegar
ríka áherslu á það í samtali við HP,
að húseigendur megi alls ekki
rugla þessum félagsskap saman
við Leigjendasamtökin. Húsa-
leigufélagið annist þjónustu, en sé
síður en svo að eltast við okrara
eða sjá um lagaeftirlit.
— Samkvœmt lögum er óheim-
ilt að krefjast fyrirfram leigu-
greiðslu nema að ákveðnu marki.
Farið þið eftir því?
,,Nei,“ segir hann.
— En þið farið ekki eftir lögun-
um?
„Nei, við förum ekki eftir lög-
unum. Það er ekki hægt. Þú mátt
hafa þetta allt eftir mér. Við tökum
það skýrt fram við húseigendur að
við séum eingöngu „kontaktur”.
Okkur er nákvæmlega sama
hvaða verð er verið að tala um og
hvað farið er fram á mikla fyrir-
framgreiðslu, og við erum ekki
skattaeftirlit. Það er önnur deild.
— Áttu við að þið séuð tilbúnir
til að semja um að leiga verði ekki
gefin upp til skatts?
„Við semjum ekki. Við erum
bara á milli og fólk semur sín á
milli."
— Eru samningar ekki gerðir
hjá ykkur?
„Jú. Við útbúum samninga eftir
þeirra höfði. Við pössum bara upp
á það að fólk brjóti ekki það sam-
komulag. Þetta er hvorki hags-
munafélag leigjenda, húseigenda
né annarra. Það á að vera hægt
fyrir báða aðila að leita réttar síns
í gegnum okkur."
— En semji leigutaki og leigusali
um að gefa ekkert upp til skatts
með ykkar vitneskju, gerið þið þá
athugasemdir við það?
„Nei.“
— Og teljið ykkur ekki brjóta
lög með því?
„Nei. Éf ég ætti að fara að til-
kynna öll skattsvik sem ég verð
var við — eða hinn almenni borg-
ari — yrði lítið gert annað næstu
árin.“
Lítum í framhaldi af þessu til lög-
reglunnar og fáum álit Williams
Th. Möller, aðalfulltráa lögreglu-
stjóra, sem m.a. fékk í hendur bréf
Atla Gíslasonar lögfræðings varð-
andi Húsaleigufélag Reykjavíkur
og nágrennis. Hann segir:
„Þegar við könnuðum þetta
fengum við þá lýsingu á þessari
starfsemi, að þarna væri fyrst og
fremst um hagsmunafélag að.
ræða fyrir fólk sem væri í vand-
ræðum með að fá húsnæði. Það
væri hugsjónamál. Þeir sem vildu
taka þátt í félaginu myndu borga
félagsgjald og tryggja þar með
hagsmuni sína með ákveðnum
hætti. Síðan myndi félagið vinna
að því að útvega fólkinu húsnæði.
Þetta átti ekki að vera á þjónustu-
grunni heldur samhjálp hjá þeim.“
„Fyrstir sem hafa
mesta peninga"
í samþykktum félagsins segir
m.a.: „Félagsmenn geta allir orðið
sem eru íslenskir ríkisborgarar og
samþykkja lög þess og stefnumið.
Um er að ræða tvennskonar aðild
að félaginu. Annars vegar fullgilda
meðlimi sem hafa tekið að sér að
fjármagna Húsakaupasjóð, en
hans er síðar getið í samþykktum
þessum. Hins vegar aukafélagar,
sem greiða lágmarksgjald, sem nú
er ákveðið 1750, — þar til annað
verður ákveðið. Aukafélagar öðl-
ast rétt til allrar þjónustu félagsins,
nema aðild að Húsakaupasjóði."
— Og hver er svo þjönustan?
„Sumarliði Óskar: „Við reynum
að útvega húsnæði og reynum að
laga til samninga, þótt þeir hafi
ekki verið gerðir hér; allt frá
munnlegum samningum upp í vel
gerða samninga sem einhverra
hluta vegna hafa klúðrast. Við
reynum s.s. að settla málin.“
Og Húsakaupasjóður? Um hann
segir svo í samþykktum félagsins:
„Húsakaupasjóður félagsins verð-
ur notaður til að kaupa íbúðir,
einkanlega litlar íbúðir, flytja inn
eða kaupa innanlands einingahús
með það í huga að þær verði síðar
leigðar félagsmönnum eða seldar
fullgildum félagsmönnum á kaup-
leigusamningi."
Og þá er spurningin: Hverjir eru
fullgildir meðlimir í Hásaleigufé-
laginu? Samkvæmt upplýsingum
Sumarliða Óskars eru þeir þrír;
hann sjálfur, Friðrik Friðriksson
lögfrœðingur og Guðlaugur
Tryggvi Stefánsson fasteignasali.
Þessir þrír skipa líka stjórn félags-
ins.
Það má þá kannski geta þess í
framhjáhlaupi að í 10. gr. sam-
þykkta félagsins segir m.a.:
„Stjórnin skal jafnan leita sam-
þykkis fullgildra félaga, ef ráðist er
í stórar framkvæmdir...“ Og i 13.
gr.: „. . . jafnframt skal fullgildum
félagsmönnum sent fréttabréf
a.m.k. tvisvar á ári og þeim auka-
félögum sem óska þess. . .“
Samtals eru félagar í Húsaleigu-
félaginu 481 og hafa allir greitt ár-
gjald nema fullgildir félagar.
— En hvernig gengur að átvega
félögum íbáðir?
„Það er misjafnt. Við höfum far-
ið upp í 70% af fjölda félags-
manna. En það er viss hluti fólks-
ins sem við getum alls ekki útveg-
að íbúðir. Það hefur ekki peninga
til að leigja og setur upp skilyrði,
þannig að dæmið gengur ekki
upp.“
— Hvað má báast við að margir
fái íbáðir á nœstunni?
„Ég get ekki vitað það. Sumir fá
íbúðir strax. Þeir eru alltaf fyrstir
sem hafa mesta peningana."
— En ná hljóta menn að fara á
biðlista. Ganga þeir ekki fyrir sem
eru fremstir þar?
„Nei, það er ekki farið eftir röð.
Við reyndum það fyrst, en það var
tóm vitleysa."
„Hugmyndafræði
furðufugla
úti í bæ"
í samtali sem HP átti við Sigurð
Þorbergsson, formann Leigj-
endasamtakanna, kom fram að
samtökin væru síður en svo
ánægð með Húsaleigufélagið og
leigumiðlun þess. Skrifstofu sam-
takanna hefðu borist kvartanir
vegna þessarar starfsemi og
nefndi Sigurður eitt dæmi þar um:
Maðui hafði fengið íbúð á leigu
í gegnum leigumiðlunina. Gengið
var frá samningnum á skrifstof-
unni, og var samþykkt að leiga
skyldi ekki gefin upp til skatts.
Leigutaki og leigusali fengu síðan
í hendur ljósrit af fram- og aftur-
hlið samningsins, þar sem ekki var
getið um leiguupphæð. Samning-
urinn var hins vegar í vörslu leigu-
miðlunarinnar. Jafnframt þessu
var leigutaka gert að samþykkja
tryggingavíxil, sem einnig var tek-
inn í vörslu á sama stað. Víxill
þessi var hins vegar tíu þúsund
krónum hærri en fyrirframgreiðsl-
an sem manninum var gert að
greiða, þ.e. þrjá mánuði fram í tím-
ann. Tryggingavíxill má hins veg-
ar aldrei vera hærri en sem nemur
þriggja mánaða leigu.
Sumarliði Óskar nefnir hins veg-
ar annað dæmi: „Sjáðu til, hingað
kom maður fyrir nokkrum dög-
um. Hann bað um inngöngu i
Húsaleigufélagið. Hann býr í tjaldi
inni í Laugardal. Ef ég fyndi hús-
næði fyrir hann, heldurðu þá að
þessi maður myndi spyrja að því
hvort samningurinn væri sam-
HELGARPÓSTURINN 7