Helgarpósturinn - 13.06.1985, Blaðsíða 17

LISTAP
Nidur med
fjölskyldu-
dramad!
David Radavitch, bandarískt leik-
ritaskáld, stakk niður fæti á íslandi í
vikunni og átti m.a. fund með
nokkrum íslenskum starfsbræðrum
sínum. Radavitch stendur fyrir þeim
hluta enskudeildarinnar við Eastern
Illinois-háskólann í USA sem kallast
á ensku „Creative Writing" — skap-
andi skrif — en löng hefð er orðin
fyrir því vestra að fólk leggi stund á
ritstörf, ljóðagerð, leikritun, sagna-
smíð ellegar samningu handrita fyr-
ir sjónvarp eða útvarp sem háskóla-
grein. Menn geta lokið BA-prófi í rit-
störfum og jafnvel tekið meistara-
gráðu.
Radavitch kennir leikritun — var
upphaflega ljóðaskáld, en hefur lagt
stund á leiktextasmíð síðustu árin.
Auk þess að kenna við Eastern Illin-
ois-háskólann skreppur hann tíðum
til V-Þýskalands og kennir svipaða
hluti þar í landi. Aðspurður kvað
hann ekkert því til fyrirstöðu að ís-
lendingar legðu stund á skapandi
skrif vestra. „Það hafa verið hjá
okkur menn úr ýmsum hornum
heims — en ennþá enginn Islend-
ingur. Það þarf kannski ekki að
kenna ykkur að skrifa?“
Namið í skapandi skrifum hefst
með því að verðandi leikskáld
ganga í gegnum kúrs í ljóðagerð og
smásagnasmíð — síðan hella menn
sér út í kenningar um leikritun,
rannsaka leikrit af ýmsu tagi, fara á
sýningar, spjalla við leikstjóra,
skrifa gagnrýni — og prófa síðan að
semja eigin texta.
Radavitch sagði að margir þekktir
leikritahöfundar, bandarískir, hefðu
einmitt hafið sinn feril með því að
nema skapandi skrif við einhvern
háskóla, en einnig væru margir
nemenda aðeins að kynna sér einn
þátt enskunámsins — skrifuðu
kannski ljóð og leikrit af miklu
kappi í tvö, þrjú ár en aldrei staf síð-
an. „Sumir gerast leikarar, aðrir fara
í auglýsingar," sagði Radavitch.
„Það er vissulega ekki á vísan að
róa að ætla sér að verða leikrita-
skáld eða handritahöfundur í
Bandaríkjunum, þótt ætla mætti að
eftirspurn eftir góðu efni til að leika
eða setja á svið væri mikil, en ég
reikna með að hér á Islandi eða ann-
ars staðar í Evrópu eigi fólk auð-
veldara um vik að ná sambandi við
leikhús, vekja athygli á sér. Banda-
ríkin eru risastórt land; stórt, sund-
urleitt samfélag og vilji maður
koma handriti á framfæri verða
flestir að gera það gegnum póstinn.
•Sum leikhús í stærri borgum fá þús-
undir handrita send á ári — og það
er reynt að lesa þau öll. Það þarf þó-
nokkuð til, ef maður ætlar að reyna
að vekja á sér athygli í slíkum mann-
fjölda og ekki síst vegna þess, að
mjög mörg þessara handrita eru vel
gerð — en ekki sérlega frumleg. Og
þá bætist það við að fá leikhús
leggja til við frumleg leikrit — þau
gætu misst marks."
Radavitch lýsti þeirri skoðun sinni
að í Bandaríkjunum hefði naumast
komið fram eitt ,,gott“ eða „þýð-
ingamikið“ leikrit s.l. tíu ár — „og
raunar er lengra síðan. Mér finnst
ekki varið í neitt síðan Aibee skrif-
aði „Hver er hræddur við Virginíu
Woolf“ — en margt er vel skrifað —
vel skrifað ef miðað er við almennar
reglur um tækni. En frumleikinn,
nýja sjónarhornið — lætur bíða eftir
sér. Það eru allir að skrifa um fjöl-
skylduna. það eru allir að kafa niður
í einhver sálræn vandamál sem
hægt er að komast fyrir, kenna
pabba og mömmu um eða afa
gamla eða Freud. Bandaríkjamenn
eru einstaklingshyggjumenn, sjón-
deildarhringur þeirra nær ekki út
fyrir einstaklinginn. Þeir hafa litla
tilfinningu fyrir samfélagsheildinni.
Þess vegna er svo algengt að ein-
staklingar eða fyrirtæki sóði í kring-
um sig, mengi náttúruna. Það er
gamli landnema- eða landbrotsand-
inn — einhver annar kemur þegar
ég er farinn og hreinsar upp. Mér
kemur ekki samfélagið eða afgang-
urinn af heiminum við.
Um daginn fór ég með löndum
mínum í skoðunarferð að Gullfossi,
Geysi og Þingvöllum. Hver einasti
Kani í rútunni var á ferð um Evrópu
í leit að rótum sínum; sænskum,
dönskum eða íslenskum. Ég sjálfur?
Ég er Hvít-Rússi.“ Og David Rada-
vitch er farinn að kenna þýskum að
skrifa. hann er broshýr, reynir að sjá
hið fáránlega — skrifar enda farsa
og þeir farsar eru hreint engin fjöl-
skyldudrömu. „Niður með fjöl-
skyldudramað," sagði lærimeistar-
inn í skapandi skrifum.
— GG.
Oxsmá þeytist um landið
IÐNO:
Klassíkin
um sinn
Það mun óhætt að fullyrða, að á
hverju kvöldi sé einhvers staðar í
heiminum og trúlega á fleiri en ein-
um stað verið að leika verk eftir
William Shakespeare. Og á hverjum
einasta degi stendur einhvers staðar
prófessor og heldur fyrirlestur um
hið mikla skáld sem uppi var á Elísa-
betartímabilinu í Englandi. Hér á ís-
landi hefur lítið verið leikið eftir
hinn sígilda meistara — og raunar
merkilegt, þar eð verk hans hafa
einmitt þótt leikrita best fallin til
hvers konar nýtúlkunar og rann-
sóknar á möguleikum leikhúss —
sem og möguleikum nútímans að
nálgast og skilja gamla tíð — og
möguleikum eldri verka til að koma
boðskap sínum og innihaldi á fram-
færi við okkur sem nú röltum á jörð-
inni.
I vetur hefur Leikfélag Reykjavík-
ur sýnt Jónsmessunæturdraum
Shakespeares við góðan orðstír og
aðsókn. Uppfærsla Stefáns Baldurs-
hverfur
sonar hlaut einróma gagnrýnenda-
lof og margur ófróður um hið löngu
liðna skáld hefur skemmt sér kon-
unglega. Nú um helgina verða svo
tvær síðustu sýningarnar á
„Draumnum" — tvær aukasýningar
vegna mikillar aðsóknar upp á síð-
kastið. Það er engu likara en að ný
blómsturtíð sé að renna upp fyrir
William Shakespeare hér norður
við ysta haf — kannski leikhúsin
spjari sig í klassíkinni næsta ár?
Hvað um það — „Draumurinn"
hverfur af dagskrá Iðnó um helgina,
ekki unnt að taka hann upp í haust
vegna samnings L.R. við Leiklistar-
skólann sem lánaði fáeina nemend-
ur í sýninguna. Sigurður Karlsson,
Soffía Jakobsdóttir, Jón Hjartarson,
Gísli Halldórsson, Bríet Héðinsdótt-
ir og fleiri „fjalakettir" spreyta sig á
hinum sígilda texta í síðasta sinn í
bili — föstudag og laugardag.
-GG
„Oxsmá" — hin furðuskemmtilega
hljómsveit fer nú hálfhring um land-
ið, verður í kvöld á Akureyri og hef-
ur lagt að baki merk músikpláss
eins og Höfn, Neskaupstað, Égils-
staði, Vopnafjörð og Húsavík —
stefnir til Dalvíkur, út í Hrísey og á
Skagaströnd — en liggur á, því að á
sautjándanum eiga þeir að töfra
fram rokklistina í Tívolíinu í Hvera-
gerði. „Það hefur verið rífandi
stemmning — bara gaman,“ sagði
Óskar Stormur í símann og Kommi
sagðist hafa það fínt.
— GG
HELGARPÓSTURINN 17