Helgarpósturinn - 06.03.1986, Blaðsíða 29

BÓKMENNTIR
Lilla sprœka
Þórdur Helgason:
Ég er köíluð Lilla
Teikningar eftir Búa Kristjánsson
Námsgagnastofnun 1985.
Þessi saga kom út í flokki bóka handa
börnum, sem eiga við lestrarörðugleika að
stríða og hentar vel 9 til 12 ára börnum og
ekki síður þeim sem vel eru læs.
Ég er kölluð Lilla er bráðskemmtileg saga.
Hún hefst á formála söjjumanns, Gunnhildar
(Lillu) Grímsdóttur: „Eg skrifaði þessa sögu
sjálf. Ég bað pabba að hjálpa mér. Hann
gerði það því að hann er svo hjálpsamur. En
hann vildi strika svo margt út. Aðallega um
hann sjálfan. Hann sagði að það skipti engu
máli í sögunni að hann hefði skalla og stóra
ístru." Gunnhildur er níu ára og stíllinn er í
samræmi við það: málsgreinar fremur stutt-
ar, endurtekningar á ýmsum atriðum, sviga-
greinar til áréttingar, og öll er frásögnin hlý
og einlæg, oftast blandin kímni, enda segist
Gunnhildur hafa orðið fyrir áhrifum frá Guð-
rúnu Helgadóttur: ,,Ég held að það sé allt í
lagi að verða fyrir áhrifum frá öðru skáldi."
Og svo byrjar sagan. Hún er óvenjuleg,
skiptist í 11 kafla og Lilla lýsir allri fjölskyld-
unni, sínum í hverjum kafla og byrjar á sjálfri
sér: „Ég er nú bara beinin og bjórinn, segir
afi, sem merkir að ég sé lítil og mjó, sem ég
er. Ég er með brúnt hár (sem er ekki rautt,
sumir sem ég þekki virðast vera litblindir).
Ég er með venjulegt nef og alveg venjulegan
munn nema hann talar ansi mikið finnst
sumum í þessari fjölskyldu (þeim ferst).“ Því
næst kemur Þura systir, 12 ára. „Hún heitir
náttúrulega ekki Þura, heldur Þuríður. Hún
heitir í höfuðið á ömmu." Nonni bróðir er 14
ára „og elstur okkar systkinanna. Hann ætti
auðvitað að vera þroskaðastur líka. En það
er nú öðru nær. Nonni er á gelgjuskeiðinu
eða erfiða aldrinum. Það hlýtur að vera
hræðilega erfitt...“ Og Anna systir er
þriggja ára, uppfinningasöm í hæsta máta og
býður í afmæli, þegar hana langar til.
Mamma heitir Alda, „stundum Jónsdóttir en
stundum Thorarensen." Lilla hélt að mamma
væri „eins góð og mamman í Húsinu á slétt-
unni. Pabbi gæti ekki verið pabbinri þar.
Samt er hann góður. Hann er bara með
skalla og ístru og það getur auðvitað ekki
gengið í Húsinu á sléttunni." Hann heitir
Grímur Ólafsson, sérkennilegur maður mið-
að við meðaljón, smiður, leigjandi og vinnur
ekki óhóflega, á ekki sjónvarp og ekki held-
ur bíl, hjólar í vinnuna. Hann er andstæða
ömmu, og ósamkomulag þeirra er að
nokkru leyti hreyfiafl sögunnar. Ekki bætir
úr skák, að Grímur er ljóðasmiður upp á nýj-
an móð: yrkir órímað. „Ég las bókina hans
pabba en ég skildi eiginlega ekki neitt. Þá út-
skýrði pabbi fyrir mér hvað hann meinti og
þá skildi ég heilmikið (held ég).“ Amma heit-
ir Þuríður Thorarensen eða „frú Þuríður
Thorarensen" kjarnorkukvendi, en dálítið
snobbuð, eins og nú er sagt, en úr því raknar
í sögunni, eins og vera ber. Hún er fjarska
metnaðarfull fyrir hönd fjölskyldunnar, en
málflutningur hennar byggist ekki á þeim
rökum, sem tekin eru gild.
Afi hennar Lillu er merkismaður, Ólafur
Finnsson bóndi í Múla. „Afi er algjört æði.
Hann er eiginlega skemmtilegastur í fjöl-
skyldunni. Hann er ekki ögn líkur ömmu
enda er hann pabbi hans pabba." Ólafur í
Múla kemur til dyranna eins og hann er
klæddur, hárið stendur út í allar áttir og hann
fær sér neðan í því þegar hann kemur í bæ-
inn, náttúrubarn, nokkuð frjálslyndur í fram-
komu á allan máta, öndvegismaður þrátt fyr-
ir allt, hagmæltur.
Svo byrjar sjálf sagan og lýsir ferðalagi til
afa, sem fær óvæntan endi. Raunar eru þó
sögð margvísleg tíðindi í persónulýsingu
hvers og eins, og því má segja, að hver kafli
sé með sínum hætti sjálfstæð saga eða þátt-
ur. Oftast er kímilegur blær á frásögninni,
góðlegur, ekki sízt eftir að afi er kominn til
sögunnar. Og í bókarlok er eftirmáli: „Nú er
sagan búin. Fannst ykkur hún ekki skemmti-
leg? (Ég er ekki montin.) Þetta er ekki öll sag-
an af mér. Þetta er bara lítið brot af mér. Hitt
kemur seinna."
í svip minnist ég þess ekki að vanda höf-
undar sé veitt athygli i barnabók fyrr en nú.
Hér er börnum nefnilega sýnt fram á, að
ekki er hlaupið að því að skrifa bók, það er
erfitt, segir Gunnhildur, og talar af reynslu.
„Pabbi segir að rithöfundur sé eins og Guð
(Ætli það sé ekki þess vegna sem flestir rit-
höfundar (karlar) eru með skegg?). Báðir eru
þeir, segir pabbi, almáttugir. Þeir búa til heim
þar sem þeir ráða alveg hvað gerist. Nú veit
ég af hverju Guð varð að hvíla sig eftir að
hafa búið sinn heim til. Það var hroðalega
erfitt að skrifa þessa sögu.“ Vitaskuld á ekki
að halda mikilli bókmenntafræði að börn-
um, en hér er kunnáttusamlega tekið á efn-
inu, og öll börn ættu að geta sett sig í spor
Lillu.
Búi Kristjánsson dró myndir í söguna, óró-
legar pennateikningar. Ég minnist þess ekki
að hafa séð teikningar eftir hann í öðrum
sögum, en þessar myndir eru misjafnar að
gæðum, beztar af afa og ömmu, en heldur
stirðlegar af Þuru og Nonna, svo dæmi séu
nefnd.
Mér fannst gaman að Lillu, og upplagt er
að lesa hana fyrir börn, sem eru að byrja að
stauta. Frágangur er ágætur frá hendi for-
lagsins, kilja, saumuð og límd í kjölinn. Það
er ósvinna að útgefendur, einkum tímarita,
skuli kjölskera rit sín og líma í stað þess að
láta arkirnar halda sér, sauma þær eða hefta.
Kjölskorin rit eru ónýt innan tíðar, blöðin
losna óðar og þeim er flett, og ekki er hægt
að binda slík rit.
Eitt af tilboðum helgarinnar er
steikt Pekingönd með Appel-
sínusósu, hrísgrjónum og salati.
Aðeins kr. 290.-
Það borgar sig ekki að elda
heima.
Allt gos í flöskum á búðarverði.
Kipptu með þér Kína-
mat.
Kína-eldhúsið tekur að sér
veislur fyrir stóra sem smáa hópa.
Reynið viðskiptin.
Sími 687-455.
Álfheimumó— Reykjavík sími: 687-455
HELGARPÓSTURINN 29