Helgarpósturinn - 27.03.1986, Qupperneq 7

YFIRHEYRSLA
nafn: Óskar Guðmundsson staða: Ritstjórnarfulltrúi Þjóðviljans heimili. Öldugata 59 laun: 35.000
heimilishagir: I sambúð með Kristínu Á. Ólafsdóttur, barn og róttækur unglingur fæddur: 25.8. 1950
ahugamáL: Saga, bókmenntir, pólitík, skrýtið fólk á hinni öldinni bifreið: Ryðgaður Renault 1979
Einhverjir vilja sparka mér
eftir Friðrik Þór Guðmundsson myndir: Árni Biornason
Endrum og eins koma upp grimmileg átök innan Alþýdubandalagsins og nú sidast hrikti
I stodunum í kjölfar kjarasamninganna, þegar Guömundur J. Guömundsson skeytti skapi
sínu á Þjóöviljanum fyrir „siölaus“ skrif. Einkum beindi Guömundur spjótum sínum aö Ósk-
ari Guömundssyni, ritstjórnarfulltrúa Þjóöviljans og kallaöi skrifbans „sundurlaust rugl". I
dag er Óskar Guömundsson I yfirheyrslu hjá HP um þessi mál og önnur innanhússvandamál
Allaballa.
í harðorðri grein í Þjóðviljanum á dðg-
unum kallar Guðmundur J. Guðmunds-
son skrif þín „sundurlaust rugl“. Hvað
finnst þér um þennan dóm — er eitthvað
til í honum?
„Svona skrif vitna náttúrulega aidrei um
neitt annað en höfund þeirra. Maður sem
kaliar einhver skrif „sundurlaust rugl“ án
þess að færa fyrir því rök er ekki beinlínis
trúverðugur. Þannig að þessu vísar maður til
föðurhúsanna."
Er þá þessi dómur ástæðulaus meö
öllu að þínu mati eða er skýringin ein-
faldlega sú að þú hefur í skrifum þínum
ekki verið nógu vinsamlegur við Guð-
mund Joð og verkalýðsforystuna?
„Það fer náttúrulega ekki á milli mála að
viðhorf verkalýðsforystunnar, bæði til kjara-
mála og annarra þjóðmála og viðhorf þau
sem ég túlka í ritstjórnarskrifum eru mjög
ólík.
Bæði Guðmundur J og Ásmundur Stef-
ánsson hafa þrástagast á „eiginkonu rit-
stjórnarfulltrúans“ í þessari deilu,
hvers vegna?
„Það er oft erfitt að ráða í myrkar rúnir,
þeir hafa greinilega engan þokka á skoðun-
um og persónum okkar blessaðir. En þetta
orðalag þeirra ber dapurlegt vitni um þá fé-
lagslegu sýn, sem enn er við lýði, jafnvel
meðal þungaviktarmanna í vinstri flokki."
Guðmundur nefnir að eftir kjarasamn-
ingana hafi eiginkona þín og varafor-
maður Alþýðubandalagins gefið þá um-
sögn sem Þjóðviljinn mat mest. Var ein-
ungis þar að finna það mat sem ykkur
líkaði?
„Þetta er náttúrulega alrangt. Ég leitaði
ekki til eiginkonu minnar. Að þessu var stað-
ið mjög eðlilega og faglega rétt. Það var
ákveðið að spyrja forystumenn í Alþýðu-
bandalaginu um viðhorf þeirra til þessara
kjarasamninga. Formaður þingfiokksins var
á ferðalagi og við náðum ekki sambandi við
hann, formaður framkvæmdastjórnar var út
í heimi og náðist ekki samband við hann af
þeim sökum. Formaður Alþýðubandalagsins
vildi ekki að tekið yrði sjálfstætt viðtal en
vísaði þess í stað til ræðu sem hann flutti á
Alþingi þann sama dag um kjarasamningana
og við gerðum það, birtum efst á blaðsíðu
þrjú viðbrögð Svavars Gestssonar. Neðarlega
á sömu síðu, í litium, penum þrí-dálk voru
viðhorf varaformanns Alþýðubandalagsins,
Kristínar Á. Ólafsdóttur. Þann sama dag var
leitað til forystumanna verkalýðsfélaga víða
um land. Þannig að þetta eru bara staðlausir
stafir, eins og margt annað sem hefur verið
látið flakka í þessum skrifum."
Fleirl en Guðmundur úr forystusveit
Alþýðubandalagsins hafa viðrað
óánægju með skrif þín og vinnubrögð á
Þjóðviljanum t.d. forseti ASÍ. Eru þessar
mótbárur að gerast áþreifanlegar? Verð-
ur þér sparkað?
„Það er sjálfsagt að einhver öfl í Alþýðu-
bandalaginu vilji sparka mér. Ég veit að ég er
ekki hvers manns hugljúfi, öðru nær. En ég
nýt á hinn bóginn líka velvildar mjög margra
iesenda blaðsins og fékk t.d. við þessa orð-
sendingu Guðmundar J. Guðmundssonar
bæði hvatningar og áeggjanir. Það má lika
setja þetta upp á grínaktugan hátt og segja
sem svo að ég sé t góðu skjóli þar sem ég er
sambýlismaður annars manns á lista Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík og nágrenni þess
sem er í fjórða sætinu á iistanum!"
Líkur benda til þess að nágranni þinn,
Össur Skarphéðinsson, komist í borgar-
stjórn næsta kjörtímabil. Ætlar Óskar
Guðmundsson sér sæti hans á Þjóðvilj-
anum?
„Ég er hvorki hégómiegur né mjög metn-
aðargjarn. Ég er ekkert viss um að ég vilji
vera ritstjóri á Þjóðviljanum. Ég kann ágæt-
lega við mig í þeirri stöðu sem ég er í núna,
að öðru ieyti en þvt að ég er undirorpinn
vinnuþrælkun eins og annað launafólk. Ég
geri ekki ráð fyrir því að meiri tími gæfist
með því að ég yrði ritstjóri á Þjóðviljanum".
Þú talaðir um ólík viðhorf. Skín ekki út
úr öllu þessu trúnaðarbrestur og djúp
gjá milli forystu Alþýðubandalagsins og
verkalýðshreyfingarinnar og Þjóðvilj-
ans?
„Það er afskaplega þröng skilgreining á
verkalýðshreyfingunni að takmarka hana
við skrifstofur verkalýðsfélaga. Ég geri það
ekki. Það hefur Þjóðviljinn heldur aldrei gert
í sögu sinni."
Ritstjórn Þjóðviljans er ákaflega ósátt
við kjarasamningana. Hafið þið ekki
misst alla trú á verkalýðsforystunni og
um leið á þingflokki Alþýðubandalags-
ins, sem lagði blessun sína yfir samning-
ana?
„Það væri rétt að svara þessu með annarri
spurningu: Hvenær glatar maður trúnni? Ég
viðurkenni að fyrir mig persónulega voru
kjarasamningarnir pólitískt áfall, því þeir
fólu í sér ýmislegt sem er staðfesting á
ástandi sem mér finnst vera óþolandi og ég
get hvorki félagslega, pólitískt, tilfinninga-
lega né siðferðilega varið með nokkrum
hætti. Hvorki fyrir sjálfum mér né öðrum.
Þeir sem stóðu að þessum samningum hafa
náttúrulega sínar skýringar á því hvers
vegna þeir gerðu þá og það er og verður að
vera þeirra mál að verja þá. Ég vænti þess að
þingflokkurinn hafi litið svo á að hann væri
að staðfesta ákveðin félagsleg atriði með því
að samþykkja þennan frumvarpsbandorm
ríkisstjórnarinnar, en ekki að leggja blessun
sína yfir samningana. Það getur maður ráðið
af ýmsu og bendi ég líka á að það var ekki
allur þingflokkurinn sem greiddi atkvæði
með þessu, Guðrún Helgadóttir gerði það
ekki."
Stendur þessi trúnaðarbrestur í nánu
samhengi við klofning Alþýðubanda-
lagsins í „lýðræðiskynslóð" „verkalýðs-
arm“, „flokkseigendaarm“ og jafnvel
fleiri arma?
„Allur pólitískur ágreiningur innan flokka
á sér náttúrulega rætur, kannski langt aftur
í fortíðina. Svona hólfmyndanir eru auðvitað
miklar einfaldanir og þó að það hrikti í nú á
milli verkalýðsforystu og „lýðræðiskynslóð-
ar“ ef svo má að orði komast, þá er rétt að
hafa í huga að á undanförnum áratugum hef-
ur samskonar ágreiningur verið uppi milii
Þjóðviljans og verkalýðsforystunnar og jafn-
vel Alþýðubandalagsins og hennar. Það hef-
ur verið ákveðin þróun í verkalýðshreyfing-
unni sem ruglar mjög flokkamynstri á Is-
landi. Þetta er eina verkalýðshreyfingin i
heiminum sem hefur fjölflokkaskipulag,
sem að nafninu til er „plúralistísk". Til áhrifa
hafa valist menn úr öllum flokkum, t.d. er
engin verkalýðshreyfing til í okkar heims-
hluta með svo miklum og sterkum ítökum
borgaralegra flokka. Verkalýðsforystan
gerði fyrir um 20 árum samkomulag um að
ekki yrði efnt til kosninga innan verkalýðs-
félaga. Slík verkalýðsforysta er ekki mjög
trúverðug endurspegiun á þeirri félaglegu
gerjun sem á sér stað hverju sinni.
Ég lít svo á að skipulagið í verkalýðshreyf-
ingunni sé niðurnjörfað. En þetta hefur ekki
neitt með einstaka menn í verkalýðshreyf-
ingunni að gera, heldur er hér um félagslegt
vandamál að ræða. Ég held að enginn póli-
tískur flokkur geti gert kröfu til þess að
verkalýðshreyfingin hlýði honum, né heldur
geti verkalýðshreyfingin gert kröfu tii þess
að einhver stjórnmálaflokkur hlýði henni.
Flokkar þurfa ekki endilega að vera það
sama og fólk. Skrifstofur verkalýðsfélaga
þurfa heldur ekki að vera það sama og fólk.
Það er alltof algengt að það verður til póiitík
sem kannski örfáir menn hafa búið til frá
mjög þröngu sjónarhorni, sem ekki hefur
verið rædd opinskátt 'og opinberlega í þessu
þjóðfélagi og það á t.d. við um þessa kjara-
samninga."
Þröstur Ólafsson, guðfaðir kjarasamn-
inganna, virðist einnig vera að búa til
„nýsköpunarstjórn“ A-flokkanna og
Sjálfstæðisflokksins. Hvernig leggst
þetta í þig og ykkur á Þjóðviljanum?
„Ég get ekki talað fyrir aðra en sjálfan mig.
Mér líst afar illa á þessa hugmynd. Hann tal-
ar um þetta sem framhald af kjarasamning-
unum. Ég er ansi hræddur um að það hefðu
komið fleiri ályktanir frá verkalýðsfélögum
en komu ef menn hefðu vitað að það væri
stjórnarmynstur sem verið væri að greiða at-
kvæði um. Það sem gert var með kjarasamn-
ingunum er ekkert sem ég hef áhuga á að
framlengja eða staðfesta með pólitískum
hætti."
Þröstur nefndi í þessu sambandi kosn-
ingabandalag A-flokkanna. Hvernig
túlkar þú slíka tillögu?
„Maður skoðar svona yfirlýsingar alltaf í
Ijósi annarra yfirlýsinga. Mér þykir dálítið
merkilegt að formaður Alþýðuflokksins, Jón
Baldvin Hannibalsson, sagði fyrst eftir að
hann var kjörinn að hann vildi gjarnan fá tvo
nafngreinda menn úr Alþýðubandalaginu
inn í Alþýðuflokkinn. Síðar meir hafa þessar
áherslur hans breyst þannig að að undan-
förnu hefur hann sagst vilja fá „verkalýðs-
arm“ Alþýðubandalagsins til samstarfs um
að mynda viðreisnarstjórn, sem hann hefur
predikað af ofurkappi. Sömuleiðis sagði Þor-
steinn Pálsson það sama i útvarpi að hann
teldi verkalýðsforystu Alþýðubandalagsins
vera fýsilega til stjórnarsamstarfs. Maður
veltir því fyrir sér hvort hér sé átt við það
sem ýmsir hafa ýjað að, að það sé einhvers
konar nýtt módel í uppsiglingu, tilbrigði við
viðreisnarstjórn. Þar sem pólitísk forysta
Alþýðubandalagsins, ég nefni Ragnar Arn-
alds og Svavar Gestsson, hefur hafnað þess
ari hugmynd, þá spyr ég á móti; hvaða sam-
starf eru menn að tala um? Er verið að tala
um að stofnaður verði nýr „Verkamanna-
flokkur"? Er það þessi hugmynd sem menn
eru að burðast með?“
Ad lokum Óskar, gengur þú með þing-
mann í maganum?
„Nei, ég er ekki úr hófi hégómlegur, er
ekki þannig manngerð. Ég hef mikinn áhuga
á pólitík og er að vissu leyti metnaðargjarn
fyrir mínar hugmyndir, en ég er ekki „egó-
flippari". Ég held mér almennt til hliðar í
pólitík að öðru leyti en því að ég skrifa um
hana“.