Helgarpósturinn - 26.06.1986, Qupperneq 33

Norræn leiklistarhátíð áhugamanna í Reykjavík:
Mikil lyftistöng fyrir
íslensk áhugaleikhús
í fyrsta sinn í sögu leiklistar koma
saman i Reykjavík allar norrænu
þjóðirnar með sprelllifandi norræn-
an menningararf. Aður hafa Danir,
Finnar, íslendingar, Norðmenn og
Svíar haldið saman leiklistarhátíðir
en nú bætast í hópinn Álandseying-
ar, Færeyingar, Grænlendingar og
Samar. Stórkostlegt framtak hjá
Bandalagi íslenskra leikfélaga og
Norræna áhugaleikhúsráðinu og
FIP óskar bandalaginu til hamingju!
„Við erum óskaplega lukkuleg,
með atriðin sem þegar hafa farið
fram, sagði Sigrún Valbergsdóttir,
framkvœmdastjóri BIL og norrœnn-
ar leiklistarhátídar áhugamanna í
Reykjavík. „Nú þegar er orðið troð-
fullt á allar leiksýningarnar í Bæjar-
bíói í Hafnarfirði og Iðnó og við eig-
um von á mjög góðri aðsókn á sýn-
ingarnar í Þjóðleikhúsinu."
170 áhugaleikarar frá Norður-
löndunum , þar af 70 Finnar, eru
komnir hingað til lands til að leika á
hátíðinni og í íslensku leikhópunum
eru 150 manns. Leiklistarhátíðin er
öll hin fjölbreyttasta. Auk a.m.k. 15
leiksýninga verður Leiksmiðja í
Kramhúsinu í umsjón Royston
Muldoon danshöfundar og dans-
kennara við Dundee Theater í Skot-
landi og Maureen Thomas leikkonu
þar sem leiðbeint verður í skúlptúr-
dansi, dansspuna og látbragðsleik
og verða Eddukvæði lögð til grund-
vallar. Samfara hátíðinni heldur
Norræna áhugaleikhúsráðið aðal-
fund sinn í Reykjavík.
Að sögn Sigrúnar hefur undirbún-
ingur hátíðarinnar, sem staðið hefur
frá árinu 1983, verið mjög marg-
þættur. Stór þáttur í honum hefði
verið að vinna að því að fá styrki, en
stjórn Norræna áhugaleikhúsráðs-
ins og Einar Njálsson, formaður BÍL,
hefðu séð um þá hlið mála. Kostnað-
ur við hátíðina væri áætlaður um 5
milljónir íslenskra króna. Skrifstofa
BÍL hefði hins vegar séð um skipu-
lagningu og tæknilega framkvæmd
hátíðarinnar. „Þetta er búið að vera
gífurleg vinna og síðustu 3 mánuð-
ina hefur skrifstofan ekki sinnt
öðru.“ Sigrún sagði að þegar í Ijós
hefði komið að leiklistarhátíðin yrði
að raunveruleika hefðu öll atvinnu-
leikhús borgarinnar verið boðin og
búin að hjálpa til og á fjórða tug
manna úr BÍL hefðu unnið gífurlega
mikla sjálfboðavinnu á liðnum vik-
um. Ríki og borg hefðu að auki
styrkt hátíðina og það hefði endan-
lega gert hana að veruleika.
„Þessi leiklistar hátíð á bæði eftir
að verða til þess að áhugaleikarar
allra þessara þjóða eiga eftir að
skynja betur skyldleika sinn og
hverju þær geta sameiginlega áork-
að og auk þess á hátíðin eftir að
verða mjög mikil lyftistöng fyrir ís-
lensk áhugaleikhús, bæði hvað
varðar verkefnaval og framsetning-
armáta. Og svo á hátíðin auðvitað
eftir að skilja skrifstofu hátíðarinnar
eftir í rúst, en þú þarft ekki að skrifa
það,“ sagði Sigrún og skellihló.
Miðaverð á sýningar hátíðarinnar
er að jafnaði 350 krónur, en hátíðin
stendur fram til sunnudags 29. júní.
-Mrún
Hljómeyki vaknar
aftur til lífsins
Hljómeyki... það mun hvorki
vera þjóðlagatríó nokkurra hippa
né gömul rokkhljómsveit sem klofn-
aði út frá Eikinni gömlu, eins og
nokkrir gestir HP héldu þegar þeir
voru að hrista upp í minninu, heldur
tíu manna sönghópur sem syngur
klassíska tónlist. En mikið rétt, hóp-
urinn starfaði á árunum 1974—78
og flutti klassíska tónlist af miklum
þrótti, bæði barokktónlist, nútíma-
tónlist, madrígala o.fl. En nú hefur
hópurinn tekið upp þráðinn og mun
taka þátt í Skálholtstónleikum í lok
julímánaðar.
Hljómeyki ætlar að syngja „Óð-
inn til tónlistargyðjunnar" eftir
Benjamín Britten, nútímatónverk
eftir norska tónskáldið Knud Nyst-
ed, „Benedicto domino" eftir Dan-
ann Vagn Holmbo og frumflytja
verk eftir Jón Nordal sem hann
samdi sérstaklega fyrir hópinn.
„Það var einmitt Jón sem stuðlaði
að því að við byrjuðum að syngja
saman aftur með því að semja sér-
staklega fyrir okkur þetta verk,“
sagði Áslaug Olafsdóttir, ein tíu-
menninganna í samtali við HP. „En
Helga Ingólfsdóttir semballeikari
átti þar líka hlut að máli. í hópnum
eru tvenn hjón og börn þeirra og
tveir aðrir einstaklingar að auki.
Okkur finnst þetta óskaplega gam-
an og ætlum að reyna að halda
áfram að starfa."
Á tónleikunum í Skálholtskirkju
mun Hljómeyki syngja við undirleik
strengjahljóðfæra en í hópnum eru
nokkrir efnilegir hljóðfæraleikarar.
Liðsmenn Hljómeykis eru þau Hall-
dór Vilhelmsson, Rúnar Einarsson,
Sigurður Halldórsson, Hafsteinn
Ingvarsson, Kristín Ólafsdóttir,
Anna Sigríður Helgadóttir, Guð-
finna Dóra Ólafsdóttir, Áslaug Ólafs-
dóttir, Hildigunnur Halldórsdóttir,
Hildigunnur Rúnarsdóttir og Marta
Guðrún Halldórsdóttir.
JAZZ
Aö Goodman látnum
eftir Vernharð Linnet.
Það er bráðum hálfur mánuður síðan
Benny Goodman lést. Það hefur varla farið
framhjá neinum því þess var getið í útvarpi
og kom meira að segja á forsíðu Morgun-
blaðsins — það hefði þótt saga til næsta bæj-
ar ef dauði djassleikara þætti forsíðufrétt hér
á árum áður, en nú er öldin önnur og tónlist-
in klassísk.
Flestir meistarar stórsveitasvíngsins á ár-
unum milli stríða eru nú látnir — Artie Shaw
og Charlie Barnet eru trúlega einir á lífi af
stórmeisturunum, að ógleymdum Cab Callo-
way, sem fór á kostum í Cotton Club, syngj-
andi Minnie The Mooche. Benny Goodman
var kallaður king of swing, en hann var
hvorki höfundur þess stíls né mestur meist-
ari hans — afturá móti gerði hann svíngið að
poppi síns tíma og það var afrek útaf fyrir sig.
Benny eða Benjamín Davíð, einsog hann hét
fullu nafni, fæddist árið 1909 í Chicago og
var áttundi af tólf börnum rússneskra gyð-
ingahjóna. Ungur fór hann að nema klari-
nettleik og var svo heppinn að komast í læri
hjá einleiksklarinettleikara Sinfóníuhljóm-
sveitar Chicagoborgar, Franz Schoepp. Þar
voru líka tveir blakkir nemendur og lærði
Benny margt í djassfræðum af þeim: Jimmy
Noone og Buster Bailey. Þegar Benny var tíu
ára gat hann hermt eftir vinsælasta klari-
nettleikara Bandaríkjanna, Ted Lewis, og
fékk vinnu við slíkt í fjölleikahúsi. Þá var
hann enn á stuttbuxum og það var hann líka
þegar trompetleikarinn Jimmy McPartland
hitti hann fyrst: „Getur þetta litla kríli blásið
í klarinett? hugsaði ég. Hann er alltof lítill.
En peyinn klifraði þá uppá sviðið og tók
klarinettið og blés Roes of The Rio Grande,
sem er erfitt lag — hljómagangurinn var tal-
inn all erfiður á þessum árum. Apakötturinn
litli blés sextán kóra og ég sat og gapti."
Benny fór að leika með Chicago-strákunum:
Bix Beiderbeck, Jack Teagarden, Joe Venuti,
Eddie Lang og öllu því liði og átján ára var
hann kominn í hljómsveit Ben Pollacks. Tví-
tugur lék hann með Red Nichols og tuttugu
og fimm ára stofnaði hann eigin hljómsveit
og naut til þess aðstoðar John Hammonds.
Þetta var hörkuband og helsti útsetjari þess
einn af feðrum svíngsins: Fletcher Hender-
son, sem stjórnaði heitasta negrabandinu í
New York. Það var ekki lítið fjör þegar Good-
man-bandið tryllti í útsetningum hans eins-
og King Porter Stomp, Sugar Foot Stomp eða
Down South Camp Meeting og Bunny
Berigan og Goodman blésu af lífs og sálar
kröftum.
Benny Goodman hljóðritaði ungur með
Bessie Smith og Bix Beiderbeck. Hann var
aldrei hrifinn af Bessie — hún var of gróf og
frumstæð fyrir hans smekk. Benny var alltaf
dálítið evrópskur, enda klassískmenntaður.
Það var því ekki að undra að hann skyldi
verða guðfaðir kammerdjassins er hann
stofnaði fyrsta tríó sitt með Teddy Wilson og
Gene Krupa og kvartettinn þar sem Lionel
Hampton bættist í hópinn. Ekki það að
kammerdjass hefði ekki verið leikinn fyrr —
Jelly Roll spilaði þessa fínu kammermúsík
með Dodds-bræðrum næstum áratug áður,
svo eitthvað sé nefnt, en Goodman ruddi
brautina um víða veröld og annað gerði
hann — blandaði svörtum og hvítum hljóð-
færaleikurum saman og fyrir það hlaut hann
marga árásina.
Benny Goodman leiddi djassinn inní hásali
tónleikahallanna með Carnegie Hall tónleik-
unum 1938 og þar bauð hann Basie og Ell-
ingtondrengjum í veisluna. Árið eftir vann
hann ekki síðra afrek þegar hann réð gítar-
leikarann Charlie Christian til sín. Charlie er
einn af frumherjum boppsins og sá er gerði
rafmagnsgítarinn að djasshljóðfæri. Mörg
verk sextettsins þarsem Christian, Cootie
Williams og Basie ásamt öðrum léku með
Goodman eru í hópi helstu snilldarverka
djasssögunnar og það besta sem Goodman
hefur gert, ásamt nokkrum stórsveitarverk-
um og kvartettópusum.
1944 leysti Benny upp stórsveit sína og síð-
an hefur hann fyrstog fremst leikið með smá-
sveitum, þótt stórsveitir kæmu annað slagið
inní myndina. Boppið heillaði hann um tíma
en eftir 1950 hefur svíngstíllinn verið allsráð-
andi.
Varla verður svo skilið við Goodman að
ekki sé minnst á klassískan feril hans. Béla
Bartók, Aaron Copland og Paul Hindemith
skrifuðu verk fyrir hann, svo nokkrir séu
nefndir, og hann hljóðritaði m.a. klarinett-
konserta Mozarts og Carls Nielsens. Við Is-
lendingar urðum þeirrar gæfu aðnjótandi að
fá að hlusta á Goodman á Listahátíð 1976,
fjörutíu árum eftir að hann lék í Carnegie
Hall. Það var ljúf upplifun, þótt Goodman
væri, einsog Armstrong er hann kom hér,
aldinn að árum og spilamennska hans bæri
þess merki. Það heyrir til undantekninga að
djassmeistarar um sjötugt geti spilað af tryllt-
um krafti í fjóra tíma einsog Lionel Hampton
í Háskólabíói 1982. En bara það að heyra
hann blása Lady Be Good og aðra ópusa
svíngtímans var aðdáendunum nóg.
HELGARPÓSTURINN 33