Helgarpósturinn - 24.07.1986, Blaðsíða 14

STYRKUR TIL GRÍMSEYINGA ÚR GRÍMSEYINGASJÓÐI FISKE í FYRRA:
84 KRÓNUR
FJÖLMARGIR STYRKTAR- OG MINNINGARSJÓÐIR HAFA FUÐRAÐ UPP
OG ERU NÚ ENGUM TIL GAGNS
„Ég man t.d. eftir sjóöi fyrir ekkjur viö
Faxaflóa sem stofnaöur var 1958 med 100
krónum. I dag dygöi innistœöan varla
fyrir kransi á leidi.“
- LÁRA HAFLIÐADÓTTUR HJÁ
FÉLAGSMÁLARÁÐUNEYTINU
I Búnaðarbanka Islands er inni-
slœða á nafni „Grímseyjarsjóðs
Willard Fiske“ og á sjóðurinn enn
fremur Söfnuna rsjóðsinnistœðu
númer 711. Sjóður þessi var stofnað-
ur um aldamótin af hinum kunna
skákmanni til hjálpar fátœklingum
í Grímsey. Samkuœmt reikningi
sjóðsins fyrir 1985 uar innistœðan í
Bánaðarbankanum ásamt uöxtum
5.810 krónur, en Söfnunarsjóðsinni-
stœðan með uöxtum hljóðaði upp á
643 krónur. Alls hljóðaðiþuísjóður-
inn til nœsta árs upp á 6.537 krónur,
þegar búið var að draga frá ,,styrk
til Grímseyinga", alls 84 krónur!
Hvað hafa Grímseyingar að gera við
slíka upphœð? kann einhver að
spyrja, og því svarar oddviti hrepps-
ins hér á stðunni.
Hótt á annað þús-
und sjóðir
Samkvæmt því sem Halldór V.
Sigurðsson ríkisendurskoðandi tjáði
Helgarpóstinum eru til 1200—1300
staðfestir opinberir sjóðir með
skipulagsskrám og nokkur hundruð
til viðbótar óstaðfestir. Margir þess-
ara sjóða eru enn öflugir, en á hinn
bóginn eru fjölmargir þeirra orðnir
að nánast engu.
„Flestir þessara sjóða hafa rýrnað
í verðbólgunni, en voru kannski vel
öflugir á sínum tíma. Mikið hefur
verið rætt um að breyta þessu, en
það er erfitt vegna ákvæða í skipu-
lagsskránum og þarf til ákveðnar
breytingar á lögum, sem ekki hafa
komist í gegn enn þá. Við höfum
rætt um að sameina þessa sjóði og
ávaxta innistæðurnar betur, enda
hafa sumir þeirra vart tilgang leng-
ur, en það vantar upp á heildarlög-
gjöfina um opinbera sjóði. Margir
þessara sjóða voru í Söfnunarsjóði
Islands, sem nú hefur verið lagður
niður, en í honum var ákvæði um að
ekki mætti taka út nema ákveðinn
hluta innistæðunnar, og þá gjarnan
ákveðið hlutfall af vaxtatekjunum,"
sagði Halldór.
Sameining sjóð-
anna sorglega
erfið
Það er félagsmálaráðuneytið sem
annast um þessa opinberu sjóði og
þar er það Lára Hafliðadóttir sem
sér um að halda þeim saman. Hún
sagði að fæstir þessara sjóða væru
öflugir, en þó væru fyrir hendi kvað-
ir um úthlutun styrkja í skipulags-
skránum og væri Grímseyjarsjóður-
inn dæmi um þetta. Hún sagði mik-
ið hafa verið rætt og ritað um sjóði
þessa, hvort ekki ætti að leggja þá
niður eða sameina, en ekkert hefði
fengist fram enn þá. Þaö væri sorg-
lega erfitt.
„Ég er búin að hafa umsjón með
þessum sjóðum í 12—15 ár og fæstir
þeirra eru öflugir. Margir hafa verið
svona frá byrjun. Ég man t.d. eftir -
Sjóði fyrir ekkjur við Faxaflóa sem
stofnaður var 1958 með 100 krón-
um. í dag dygði innistæðan varla
fyrir kransi á leiði. Svona hefur
peningameðferðin farið með þessa
litlu sjóði, sem eru ótal margir, enda
held ég að það hafi verið e.k. tíska
að stofna til þeirra," sagði Lára.
Stendur konungs-
sjóóurinn undir
nafni?
En nefnum fleiri rislitla sjóði. Les-
endur fá það væntanlega strax á til-
finninguna að sjóður sem heitir -
„Styrktarsjóður Christians konungs
X og Alexandrine drottningar"
hljóti að vera sæmilega öflugur og
til einhvers gagns. Sjóður þessi, með
Söfnunarsjóðsinnistæðu númer
706, hljóðar hins vegar eftir vexti
ársins í fyrra upp á heilar 17.919
krónur. Vart getur það talist sóma-
samleg upphæð fyrir svo eðalbor-
inn sjóð! Hann er þó að minnsta
kosti mun öflugri en t.d. ,,Minning-
arsjóður Vestur-ísafjarðarsýslu"
sem er með Söfnunarsjóðsinni-
stæðu upp á 1.724 krónur, „Sjóður-
inn Stígur“ með 3.991 króna inni-
stæðu og ,,Minningarsjóður hjón-
anna Steinunnar Sighvatsdóttur og
Magnásar Olafssonar" með 5.059
króna innistæðu. Sami konunglegi
sjóðurinn er þó stærri en „Gullbrúð-
kaupssjóður Bjarna amtmanns Þor-
steinssonar og frú Þórunnar
Hannesdóttur", sem í heild telur
16.493 krónur og 57 aura að auki,
enda við hæfi að konungssjóðir séu
veigameiri en amtmannssjóðir, þótt
ekki séu þeir risháir.
10 þúsund króna
tjón af jarðeldum!
Alla jafna verða einhverjir fyrir
tjóni í náttúruhamförum á borð við
jarðelda og því ekki úr vegi að fyrir
hendi sé sjóður til að aðstoða hina
óheppnu. Því er ósköp eðlilegt að til
sé „Styrktarsjóður þeirra, sem bíða
tjón af jarðeldum". En óneitanlega
verða jarðeldarnir að halda aftur af
sér og sneiða hjá dýrum eignum ef
tjónþolar ætla sér að fá úthlutað úr
þessum fróma sjóði, því innistæða
hans í Búnaðarbankanum hljóðaði í
fyrrauppá 33.350 krónur, en með
„Ég man satt að segja ekki eftir
því í hvað þessar krónur fóru, en
ætli það hafi ekki mátt kaupa
nokkrar karamellur handa hrepps-
nefndinni fyrir þetta? Það þarf gott
minni til að muna eftir svona hé-
góma,“ sagði Þorlákur Sigurðsson,
oddviti Grímseyjarhrepps, aðspurð-
ur um hvaða stórf ramkvæmdir eyja-
búar hefðu ráðist í fyrir 84 króna
styrkinn 1985.
Þorlákur sagði sjóð þennan hafa
orðið til um aldamótin, þegar
bandaríski prófessorinn Willard
Fiske gaf gjafir til Grímseyinga, en
Fiske var mikill íslandsvinur og
sigldi kringum landið.
„Hann hafði spurnir af okkur hér,
að við værum áhugamenn um skák
vöxtum alls upp á 47.540 krónur.
Miðað við hefðbundna skilmála
skipulagsskráa slíkra sjóða mætti
vart búast við styrkúthlutun hærri
en 10 þúsund krónum og er leit að
jarðeldum sem valda minna tjóni! Ef
tjón yrði hins vegar af þessum sök-
um á samgönguleiðum mætti einn-
ig leita á náðir „Samgöngubóta-
sjóðs Páls Jónssonar", hvers inni-
stæða eftir vexti hljóðar upp á
30.606 krónur og 14 aura.
Happdrættislónin
nema alls 10 krón-
um!
Af fjölmörgum slíkum sjóðum lát-
um við nægja að nefna til viðbótar
„Styrktarsjóð Gísla Jóns Nikulás-
sonar", sem eftir vexti telst eiga
20.541 krónur, og „Styrktarsjóður
Þórarins Tulinius“ sem hefur til ráð-
stöfunar 307 króna Söfnunarsjóðs-
innistæðu og 18.253 króna Búnað-
arbankainnistæðu. Einnig má minn-
ast á „Sjóðinn Gerðuminningu",
sem 1983 átti í bankabók 11.358
krónur og 51 eyri, í spariskírteinum
ríkissjóðs 1.100 krónur og liðurinn
„Happdrættislán ríkissjóðs" hljóð-
aði upp á heilar 10 krónur!
eins og hann, og hann gaf skákborð
og menn á hvert heimili hér og vísi
að bókasafni ásamt verulegri pen-
ingagjöf. Sjóðurinn var hugsaður
sem hjálparsjóður fyrir fátæklinga
og aðra þegar illa áraði, en hann
hefur urgast einhvern veginn upp
og nú sitja í sjóðnum nokkrar krón-
ur á vöxtum,“ sagði Þorlákur.
Oddvitinn sagði enn fremur að
Willard Fiske hefði verið mikill öðl-
ingur og til minningar um hann
væri á hverju ári samkoma á afmæl-
isdegi hans, 11. nóvember, og kæmu
þá flestallir eyjarbúar saman. „Það
er til marks um þá virðingu sem fyr-
ir honum var og er borin að hér
voru nokkrir drengir skírðir í höfuð-
ið á honum,“ sagði Þorlákur.
Hvað gerðu Grímseyingar viö styrkinn?
Gœtum keypt
nokkrar karamellur
— segir Þorlókur Sigurðsson, oddviti
Grímseyjarhrepps
eftir Friðrik Þór Guðmundssoni
T
ímaritið Frelsið tekur all-
nokkrum breytingum frá og með
næsta tölublaði sínu, en það hefur
hingað til þjónað hugleiðingum ís-
lenskra frjálshyggjumanna og fræð-
inga á þeim væng viðhorfa í íslensk-
um stjórnmálum. HP heyrir að í
framtíðinni verði ritið mun opnara
öðrum pennum en verið hefur og
taki jafnframt á fleiri efnisþáttum,
svo sem menningarmálum, fjöl-
miðlun og jafnvel frístundaefni að
einhverju marki. Þannig á að freista
þess að gera Frelsið að nokkurskon-
ar Þjóðlífi hægri manna, auka út-
breiðslu þess að mun með því að
höfða í ríkari mæli til almennra
tímaritskaupenda. Meðal greinahöf-
unda í næsta tölublaði Frelsisins
verða m.a. Hrafn Gunnlaugsson,
leikstjóri og dagskrárstjóri sjón-
varps, og Stefán Snævarr, heim-
spekimagister og ljóðskáld, fyrir
utan Hannes sjálfan Hólmstein að
sjálfsögðu, föður Frelsisins. Spurt er
hvort nafni blaðsins verði ekki
breytt í kjölfar áherslubreytingar á
efnisþáttum þess — og hefur nafn-
giftin „Frjálst líf“ flogið fyrir, sem er
alls ekki dónalegt heiti, á þessum
dögum þegar helst ekkert má gefa
út á glanspappír, öðruvísi en líf sé í
því. ..
Þ
að hljóp hland fyrir hjartað á
mörgum Alþýðubandalagsmannin-
um eftir miðstjórnarfundinn á dög-
unum, þegar Guðmundur J. Guð-
mundsson birtist í sjónvarpinu og
DV eins og maður sem hefur unnið
stórt og mikið afrek, og gerði sigri
hrósandi lítið úr flokknum, forráða-
mönnum hans, valdastofnunum og
ályktun miðstjórnar í máli hans. Þá
mun margan sáttfúsan Alþýðu-
bandalagsmanninn hafa iðrað þess
að hafa ekki tekið harkalegar á Guð-
mundi. Guðrún Helgadóttir er
kona sem er þekkt fyrir annað en að
skafa utan af hlutunum þegar henni
hitnar í hamsi og á lagardaginn ritar
hún grein í Þjóðviljann sem lýsir vel
þeim dúpstæða ágreiningi sem ríkir
í Alþýðubandalaginu. Guðrún vand-
ar verkalýðsforingjunum, sem
héldu hlífiskildi yfir Guðmundi, ekki
kveðjurnar: „Þar (í verkalýðshreyf-
ingunni) ríkir sú fámennisstjórn,
sem allar ákvarðanir tekur á toppn-
um eftir þeirri formúlu samtrygg-
ingarinnar, sem hingað til hefur
haldið Alþýðusambandi íslands
saman. . . Það er engin tilviljun að
oddvitar verkalýðshreyfingarinnar
innan Alþýðubandalagsins hafa ein-
ir verið andvígir því að flokkurinn
tæki afstöðu í máli Guðmundar J.
Guðmundssonar. Einnig þar eiga
menn sæti sín að verja. Frá verka-
lýðshreyfingunni, þúsundunum
sem skipa þessa hreyfingu og aldrei
létu sig dreyma um Floridaferð,
allra síst eftir þá meðferð sem þeir
hafa fengið í síðustu kjarasamning-
um, frá þessu fólki hefur ekkert
heyrst. Enginn hefur beðið um álit
þess. .. Honum (Guðmundi J.) næg-
ir afstaða Ásmundar Stefánsson-
ar og Þrastar Ólafssonar og
nokkurra stjórnarmanna í samtök-
um verkafólks. Fyrir honum eru
þessir örfáu valdamenn innan
þeirra verkalýðshreyfingin sjálf...“
14 HELGARPÓSTURINN