Helgarpósturinn - 24.07.1986, Blaðsíða 19

SAMGANGUR ÍSLENDINGA VIÐ ERLENDAR ÞJÓÐIR ER HVAÐ MESTUR Á
SUMRIN. ÞÁ VELTUM VIÐ GJARNAN FYRIR OKKUR MISMUNINUM Á FÓLKI
EFTIR ÞJÓÐERNI. OG KOMUMST AÐ ALLSKONAR NIÐURSTÖÐUM . . .
SLEGOJUDOMAR
OG SKEMMTILEGAR ALHÆFINGAR
Hvað er svona eitursnjallt við Svía?
Af hverju eru Andalúsíumenn svona
auðmóðgaðir? Er eitthvað um að vera í
Osló — eftir allt saman? Hvaða tvær
óstæður eru fyrir því að Rússar tala ekki
um peninga sem vandamól? Eru
íslendingar frekari en Svisslendingar —
eða öfugt? Spónverjar brosmildastir?
Menn velta því oft fyrir sér, hvort
og ad hve miklu leyti hœgt sé að al-
hœfa lýsingar á einstaka þjóðum.
Hver hefur ekki heyrt staðhœfingar
á borð við þœr að Danir hugsi ekki
um annað en mat, að Þjóðverjar séu
nískir og að Bandaríkjamenn séu
barnalega opinskáir um einkalíf
sitt? Alhœfingar sem þessar eru hins
vegar oft hlœgileg öfugmœli í aug-
um þess, sem hafa haft einhver
kynni af viðkomandi þjóð umfram
þau yfirborðskynni sem maður fœr
á stuttri viðdvöl í löndunum.
Við völdum nokkur þjóðlönd af
handahófi og spurðum fólk, sem
dvalið hefur um lengri eða skemmri
tíma á þessum stöðum, hver séu að
þess mati séreinkenni þjóðanna
sem þau byggja. Aö lokum sneri
Helgarpósturinn sér til íra, sem báið
hefur um áratugaskeið hér á íslandi
og-ynnti hann eftir því hvað honum
fyndist helst einkenna íslensku þjóð-
ina.
Svíar snjallir,
Norðmenn horfa til
framtíðarinnar
Fyrsti viðmælandi okkar dvaldi í
nokkur ár í Stokkhólmi. Hann tók
það skýrt fram að lýsing hans á Sví-
um bæri sterkan keim af búsetustað
hans í landinu. Taldi hann fráleitt að
herma mætti lýsingu á Stokkhólm-
urum upp á t.d. fólk á Skáni eða í
norðurhéruðum Svíþjóðar.
Að mati þessa heimildamanns
okkar eru Svíar hörkuduglegir,
áberandi smekklegir, en mjög góðir
með sig. Þeir eru á margan hátt eit-
ursnjallir, en vita helst til of vel af
því. Þjóðarstolt er líka áberandi ein-
kenni á Svíum.
í Svíþjóð er alls ekki jafnmikið
gert með mat og neyslu hans eins og
t.d. hjá Dönum. Svíar hugsa hins
vegar mikið um heilsuna og holl-
ustu þess, sem þeir í sig láta. Einnig
gera þeir afar miklar hreinlætiskröf-
ur og umhverfismál eru þeim ofar-
lega í huga. Stokkhólmsbúar eru
seinteknir, en hvað útlit varðar eru
þeir einstaklega snyrtilegir og hafa
„stíl“, eins og sagt er.
Heimildamaður HP um ná-
grannaþjóð Svía, frændur vora í
Noregi, dvaldi við nám í Osló um
nokkurra ára skeið. Hann segir það
alls ekki rétt að í Osló sé ekkert um
að vera á kvöldin, eins og þjóðsagan
segir. Þetta mun hafa átt við fyrir all-
nokkrum árum, en á síðari árum
hefur skemmtanalíf í höfuðstað
Norðmanna tekið miklum breyting-
um — þá væntanlega til batnaðar að
mati okkar Islendinga.
Norðmenn hafa löngum þótt trú-
ræknir í meira lagi og staðfesti við-
mælandi okkar að það væri rétt.
Mikið er um sértrúarsöfnuði í Nor-
egi og víða upp til sveita eru kristi-
legir flokkar með meirihlutavöld í
stjórnsýslunni. A slíkum stöðum
getur reglugerð jafnvel verið það
ströng, að ekki megi selja gosdrykki
eftir klukkan sex á kvöldin. Hvers
vegna? spyrja kannski fáfróðir ís-
lendingar. Jú, gosdrykkirnir gætu
verið notaðir sem ,,bland“ út í sterk-
ari veigar!
Trúmál eru annars mikið í um-
ræðu manna á meðal í Noregi og
geta atriði þeim tengd orðið hin
mestu hitamál meðal þjóðarinnar.
Heiðingjar eru þó einnig til í landinu
og hafa þeir reyndar með sér sterk
samtök.
Norðmenn gefa hollustumálum
mikinn gaum, eins og Svíar. Þeir eru
afskaplega uppteknir af útiveru og
vetraríþróttum, en þrátt fyrir það
eru reykingar almennt útbreiddari í
Noregi en t.d. hérlendis. í Noregi er
hins vegar ekki drukkið jafnmikið
af sterkum drykkjum og á íslandi.
Sagði heimildamaður okkar að
námsmenn í Osló hefðu í hans tíð
drukkið mest af öli og léttum vín-
um, en sterkara áfengi hefði hann
sjaldan eða aldrei séð um hönd haft
í samkvæmum.
Norðmenn eru einnig ólíkir okkur
íslendingum að því leyti að þeir
leggja mikla áherslu á að hafa vaðið
fyrir neðan sig í fjármálum. Þetta
kemur m.a. fram í lífsstíl og heimilis-
högum, þar sem þessir frændur
okkar leggja ógjarnan út í fjárfest-
ingar nema vera þess fullvissir að
þeir ráði við þær. í Noregi þykir það
t.d. ekkert tiltökumál að vera síma-
laus eða búa mjög þröngt, ef minnsti
grunur er um það að pyngjan ráði
ekki við meiri útgjöld en þegar hef-
ur verið ráðist í. Norðmenn eru sem
sagt ekki ýkja hrifnir af því að reisa
sér hurðarás um öxl, eins og oft
hendir okkur, frændur þeirra, hér á
Fróni. Það er þar að auki einkenn-
andi fyrir það, að þeir horfa meira til
framtíðarinnar en íslendingar. Þetta
lýsir sér t.d. í miklum áhuga á eftir-
launakjörum, þegar sótt er um stöð-
ur í atvinnulífinu — jafnvel meiri
áhuga en á launakjörunum.
Rússar fala ekki
um peninga
sem vandamál
Næst héldum við lengra í austur
og ynntum fyrrverandi Moskvubúa
eftir því hver væru helstu einkenni
Sovétmanna, ef yfirleitt er hægt að
alhæfa eitthvað um allar þær millj-
ónir sem það land byggja. Sagði
heimildamaður okkar það einkum
vera tvennt, sem hægt væri að
herma upp á meirihluta þjóðarinn-
ar. í fyrsta lagi töluðu menn í Sovét-
ríkjunum aldrei um peninga sem
vandamál. Annað hvort ættu menn
peninga eða ekki, en þeir væru ekki
endalaus uppspretta umræðna, eins
og meðal margra annarra þjóða. í
öðru lagi væri hægt að fullyrða að
óvanalega trygg vinátta væri ein-
kenni Rússa. Þeir væru að vísu ekki
opnir í viðkynningu til að byrja
með, en þegar vináttubönd hefðu
myndast, væru þau nær órjúfanleg.
Varðandi það ofdrykkjuorð, sem
fer af Sovétmönnum samkvæmt
þjóðsögunni, sagði viðmælandi
okkar: „Rússar drekka vissulega
bæði mikið og jafnt, en þeir drekka
sig þó sjaldnar útúrfulla en íslend-
ingar. Þegar maður sér drukkna
manneskju á götu, sem getur auð-
vitað skeð þar sem annars staðar, þá
er það einhver utangarðsmaður.
Það er hins vegar rétt sem haldið er
fram, að áfengisvandamálið er tölu-
vert í Sovétríkjunum."
Þessi fyrrum námsmaður í
Moskvu sagði Rússa þunglyndislega
að sjá og að mjög þunglamalegt
væri yfir öllu í höfuðborginni —
bæði fólkinu og byggingunum.
Þetta stingur hins vegar mjög í stúf
við það hvernig fólkið er í raun og
veru, þegar maður fer að kynnast
því. Þá er það afskaplega glaðvært
og kátt.
Sovétmenn eru mjög þjóðernis-
sinnaðir og standa vel saman — sem
þjóð og einnig hver fjölskylda fyrir
sig. í Moskvu er sem kunnugt er
mikill húsnæðisskortur. Þar búa
gjarnan margir ættliðir saman við
þröngan húsakost og öll samhjálp
þykir sjálfsögð og eðlileg.
Rússar eru meðvitaðir um mat,
engu síður en margar Vesturlanda-
þjóðir, og þeir eru meistarar í súpu-
gerð. Súpa er gjarnan uppistaðan í
máltíðum, en önnur undirstöðu-
fæða er brauð og kartöflur. Súpur
Sovétmanna eru hins vegar ekkert
líkar þeim pakkasúpum, sem hér
eru á boðstólum. Þær eru matar-
mikla og hreinlega heil máltíð útaf
fyrir sig.
Svisslendingar
mófast af
herskyldunni
Nú vendum við okkar kvæði held-
ur betur í kross og snúum til hins
mikla velmegunarlands, Sviss.
Leiðsögumaður okkar í því landi
hefur um árabil haft mikil samskipti
við Svisslendinga og verið þar
meira eða minna „með annan fót-
inn“, ef þannig má að orði komast.
Hann segir að það sé nokkuð erfitt
að gefa marktæka lýsingu á íbúun-
um í Sviss, bæði vegna þess að þjóð-
in skiptist í þrjá hópa eftir tungumál-
um og sökum þess að þjóðarein-
kenni þeirra séu alls ekki jafnafger-
andi og t.d. hjá nágrönnum þeirra í
Þýskalandi.
Ef eitthvað mótar Svisslendinga
meira en annað, er það að öllum lík-
indum herskyldan. Hún setur að
sögn heimildamanns okkar mikinn
svip á þjóðina og lýsir sér m.a. í ein-
stakri nákvæmni og ögun. Þessir
eiginleikar eru áberandi hjá Sviss-
lendingum, á öllum sviðum, og þeir
eru einnig einstaklega snyrtilegir.
Fólk í Sviss mun vera tiltölulega
fljótteknara og opnara en Þjóðverj-
ar, sem þeim er annars gjarnan líkt
við. Sagði viðmælandi HP að mikið
væri gert með bændur í þessu fjalla-
landi, enda væri landbúnaður al-
mennt talinn undirstaða efnahags-
lífsins, jafnvel enn þann dag í dag.
Heimildamaður okkar um Sviss
klykkti út með því að fullyrða, að
Svisslendingar væru ekki nándar
nærri jafn frekir og íslendingar. ís-
lendingar væru alveg örugglega
frekasta fólk, sem hann hefði komist
í kynni við. Það er aftur á móti önn-
ur saga.
Spónverjar eiga
elcki samleið með
rafmagnstenglum
En áður en gagnrýnum augum
var beint að eigin heimaslóðum,
báðum við mann, sem dvalist hefur
sem leiðsögumaður íslendinga á
Spáni í mörg sumur, um að segja
okkur frá helstu einkennum Spán-
verja.
Eins og varðandi aðrar þjóðir, er
erfitt að alhæfa mikið um þjóð eins
og Spánverja, sem samsett er úr
mörgum þjóðarbrotum. Um þjóðina
sem heild má þó segja, að þetta fólk
er afskaplega listfengt og á t.d. flest
auðvelt með að teikna. Spánverjar
fyrirlíta á hinn bóginn tækni og
fjöldaframleiðslu, og gera lítið með
rafmagnstengla og annað slíkt
„víravirki". Sagði heimildamaður
HP að fá mætti næstum því hverjum
Spánverja leir eða eitthvert náttúru-
efni í hendur og hann gæti skapað
úr því listaverk. Ef hann ætti hins
vegar að setja kló á rafmagnstæki,
væri voðinn vís.
Andalúsíumenn búa á suður-
strönd Spánar. Þeir eru lágvaxnir,
brosmildir, innilegir vinir vina
sinna, hjálpsamir, óhemjulega stolt-
ir og auðmóðgaðir. Þeir eru að því
leyti eins og börn, að þeir geta hleg-
ið og grátið í svo til sömu andránni.
Eitt helsta einkenni Andalúsíubúa
er, að þeir lifa fyrir líðandi stundu.
Þetta viðhorf er þeim ofarlega í
huga og þess vegna reyna
þeir alltaf að skemmta sér og láta
sér líða vel — einnig í vinnunni!
Kastilíubúar hafa líka sín sérein-
kenni, samkvæmt heimildum hins
þaulreynda leiðsögumanns. Þeir
eru alvörugefnir, þóttafullir, en
mjög glæsilegir ásýndum. Það er
höfuðeinkenni þessa þjóðarbrots að
falla allur ketill í eld um leið og eitt-
hvað bjátar á. Þá er fórnað höndum
og allt talið ómögulegt, en þegar
Kastilíubúinn hefur fjargviðrast um
stund, tekur hann sig til og leysir úr
vandanum með glæsibrag.
íslendingar hræddir
við allt erlent
Frá Spáni liggur leiðin að lokum
heim til íslands og við spyrjum írsk-
an karlmann, sem búið hefur hér á
landi í nokkra áratugi, hvað hann
geti sagt um séreinkenni íslensku
þjóðarinnar. Svarið var komi áður
en varði: „Þið eruð óttalega hrædd
eða feimin við útlendinga og allt
sem erlent er!“ Þar höfum við það.
„íslenskir unglingar eru afskap-
lega hávaðasamir og ungt fólk á Is-
landi er sífellt borðandi og drekk-
andi. Það gengur um með pylsu í
annarri hendinni og kók í hinni.
Þegar maður kynnist íslending-
um upphaflega, eru þeir feimnir og
seinir í viðkynningu. Þeir bera hins
vegar virðingu fyrir þeim, sem
reyna að kynna sér menningu
þeirra og þjóðlíf og verða hlýir og
hjálpfúsir vinir í raun. Fólk á Islandi
á yfirleitt mjög erfitt með að segja
NEI — við hverju sem er! Það er ein-
kennandi fyrir þjóðina.
Ekki má heldur gleyma því sem ís-
lendingar kalla þjóðarstolt, en er
sannast sagna fremur þjóðarremb-
ingur. Þessi rembingur er á borð
borinn á morgnana, kvöldin og um
miðjan dag.
Að síðustu er hægt að fullyrða að
íslendingar eru lítið fyrir að standa
í bréfaskriftum — að minnsta kosti í
viðskiptalífinu. Þeir draga það í hið
óendanlega að svara bréfum og
vilja miklu fremur nota símann.
Jafnvel þó svo það sé til Japans eða
enn fjarlægari staða."
leftir Jónínu Leósdóttur
HELGARPÓSTURINN 19