Helgarpósturinn - 22.01.1987, Side 26

Gunnar B. Kvaran listfræð-
ingur og Steinþór Sigurðsson
listmálari fyrir framan eitt
verkanna á sýningunni um
íslenska abstraktlist.
Smartmynd.
íslenska abstraktlistin
á Kjarvalsstöðum:
„Hefdi átt að gerast fyrr“
segir Gunnar B. Kvaran listfræðingur og annar hönnuða sýningarinnar
„Þetta er fyrsta opinberunin á
nýrristefnu Kjarvalsstaba. Fyrir val-
inu vard ad halda stóra yfirlitssýn-
ingu á abstraktlist, sem er sú tegund
myndlistar sem hvad mest hefur ein-
kennt íslenska listasögu á þessari
öld.“
Þannig fórust Gunnari B. Kvaran
listfræðingi orð í samtali við Helgar-
póstinn um yfirlitssýningu á ís-
lenskri abstraktlist, sem opnuð var á
Kjarvalsstöðum um síðustu helgi.
Og nýja stefnan er sú ákvörðun
menningarmálanefndar Reykjavík-
ur, að Kjarvalsstaðir auki eigið sýn-
ingahald í framtíðinni. Gunnar B.
Kvaran hefur hannað sýninguna,
ásamt Steinþóri Sigurðssyni mynd-
listarmanni, sem bætir því við, að
þetta sé yfirgripsmesta sýning á ís-
lenskri abstraktlist frá upphafi.
Á sýningunni eru 178 verk, bæði
málverk og höggmyndir, eftir 48
listamenn, og er verkunum stillt
upp í tímaröð. Þannig er ætlunin að
sýna fram á tengsl listamannanna
innbyrðis, á sama tíma og hægt
verður að fylgjast með breytingum
og þroskaferli einstakra listamanna.
Allt er þetta gert til að sýningin
verði skýr og aðgengileg fyrir
áhorfendur.
„Út úr sýningunni má lesa ákveð-
ið vægi, sem listamennirnir hafa,“
segir Gunnar B. Kvaran, ,,og það er
greinilegt að hlutur Svavars Guðna-
sonar í íslenskri abstraktlist er gífur-
lega stór, mun stærri en annarra.
Hann byrjar að skapa abstraktlist tíu
árum á undan kollegum sínurn."
Elstu verk sýningarinnar eru þó
ekki eftir Svavar, heldur menn eins
og Finn Jónsson og Jóhannes Kjar-
val, máluð snemma á 2. tug aldar-
innar. Þau falla þó ekki undir hreina
abstraksjón, að sögn Gunnars.
„Það er líka merkilegt," heldur
Gunnar áfram, „að á þessari sýn-
ingu er ekki verið að gera úttekt á
gamalli list, heldur er þetta mynd-
mál, sem er í stöðugri gerjun."
Aðspurður um séríslensk ein-
kenni á abstraktlistinni hér á landi,
segir Gunnar að í upphafi hafi ekki
farið mikið fyrir fræðilegri umræðu
meðal íslenskra listamanna, öfugt
við það sem gerðist t.d. í Frakklandi.
Þess vegna hafi verið greinilegar til-
vísanir í náttúruna í myndum lista-
manna á borð við Svavar Guðna-
son, Þorvald Skálason og Kristján
Davíösson.
„Skortur á gagnrýni og heim-
spekilegum grunni varð til þess að
listamennirnir þurftu að sækja í
hlutveruleikann," segir Gunnar.
Á sýningunni eru myndir eftir
unga myndlistarmenn, sem þeir hafa
málað á allra síðustu árum og því
liggur beint við að spyrja hvort ein-
hver munur sé á list hinna eldri og
þeirra yngri.
„Mér finnst ungu abstraktlista-
mennirnir standa óeðlilega nálægt
fyrirrennurum sínum," segir Gunn-
ar. „Það hefur ekki komið fram af-
gerandi kynslóðaskipting. Ungu
listamennirnir virðast ekki búnir að
fara í gegnum reynsluskeið þeirra
eldri."
Einn munur er þó sá, að lista-
mennirnir notast við fleiri efni í
myndgerðinni nú, og kemur það
sérstaklega fram í höggmyndalist-
inni.
En hvers vegna að setja upp fyrst
núna, þegar þess er gætt að abstrakt-
listin spannar nær alla íslensku lista-
söguna?
„Þessi hugmynd hafði ekki komið
upp áður, en þegar farið var að ræða
um að setja upp stóra sýningu, var
það samdóma álit manna, að tími
væri kominn fyrir abstraktlistina.
Það hefði kannski átt að gerast fyrir
fimm eða tíu árurn," segir Gunnar B.
Kvaran.
I tengslum við sýninguna verða
haldnir fyrirlestrar um tengsl ab-
straktlistarinnar við aðrar listgrein-
ar, svo sem bókmenntir og tónlist.
Sýningarskráin er mjög vegleg og
hefur hún að geyma greinar um ís-
lenska abstraktlist eftir nokkra af
helstu listfræðingum þjóðarinnar.
Sýningin íslensk abstraktlist er
opin daglega kl. 14—22 og lýkur
henni 22. febrúar.
KVIKMYNDASJÓÐUR
hefur enn frestað úthlutun fjár til ís-
lenskra kvikmyndagerðarmanna,
og er núna búist við, að það verði
gert um næstu mánaðamót. Um-
sóknir um lán úr sjóðnum voru ná-
lægt 70 að þessu sinni og verða um
45 milljónir króna til skiptanna.
Kvikmyndasjóður fékk 55 milljónir
á fjárlögum, en um 10 milljónir fara
í kaup á húsnæði undir sjóðinn og
Kvikmyndasafn íslands. Fyrir val-
inu varð Laugavegur 24, hið gamla
húsnæði Fálkans.
SÖNGLEIKURINN „Haiió
litla þjóö" verður frumsýndur hjá
Leikfélagi Hafnarfjardar í lok mán-
aðarins. Undirtitill verksins er: „Um
óvenjuhraða uppstigningu Daníels
Jóakimssonar (Dalla djók) eftir inn-
viðum kerfisins". Forvitnilegt, ekki
satt? Textann gerðu þau Benóný
Ægisson og MagneaJ. Matthíasdótt-
ir, en tónlist er eftir Jón Steinþórs-
son og Hörd Bragason. Andrés Sig-
urvinsson leikstýrir verkinu, og eins
og segir í kynningarbréfi frá leikfé-
laginu, þá er „hamast við að æfa“ í
Hafnarfirði þessa dagana. Upp-
færsla söngleiksins er umfangs-
mesta verkefni L.H. til þessa og eru
möguleikar leikhússins nú nýttir til
hins ýtrasta, bæði hvað varðar tón-
list, dans, kvikmyndir og mynd-
bönd. Þar að auki er fyrirhuguð
plötuútgáfa í kjölfar sýningarinnar,
sem að sjálfsögðu verður í Bœjar-
bíói...
HALLDÓR Dungal heitir ung-
ur myndlistarmaður, sem ætlar að
opna fyrstu einkasýningu sína í
Gallerí Svörtu á hvítu við Óðinstorg
á laugardaginn kl. 16. Sextán mál-
verk verða á sýningunni, annars
vegar af íslensku landslagi, „máluð
eftir minni“, og hins vegar einhvers
konar expressjónismi undir spænsk-
um áhrifum.
Undanfarin ár hefur Halldór búið
nokkuð jöfnum höndum á íslandi
og suður á Spáni, í Malaga héraði,
og þar eru flestar myndirnar málað-
ar. Heim kom hann fyrir nokkrum
mánuðum, gagngert til að undirbúa
þessa sýningu. Hann stóðst ekki
þrýstinginn frá fólki, sem var að
hvetja hann til að sýna. „Annars
væri ég ekki hér,“ segir Halldór.
Um málverkin segir hann, að þau
séu leikur að litum, og birtan á
Spáni gefi honum þá „kontrasta",
sem aðeins sterk sól getur gefið. Og
litanotkunin er mikil. „Málverkið
heimtar sitt," segir hann. „Þó að ég
hafi ekki efni á að splæsa í liti, ræð
ég ekki við þetta.“
Halldór hefur áður sýnt á samsýn-
ingunum UM og Gullströndin andar,
sem báðar voru haldnar 1983. Hon-
um hefur og verið boðið að halda
sýningu suður á Spáni og getur vel
verið að úr því verði. Mörg ár eru
liðin síðan hann lauk námi frá MHÍ
og um sýningatregðunasegir hann:
„Eg vildi ekki sýna fyrr en ég var
kominn með persónulegan stíl.“
Halldór reiknar með að fara fljót-
lega aftur til Spánar. „En það er
spurning hvort ég get lifað af annað
nætursólarlaust sumar. Það var út af
heimþrá, sem ég fór að mála ís-
lenskt landslag úti á Spáni. Ég ætl-
aði aldrei að gera það, en svo braust
það bara út.“
Sýning Halldórs í Gallerí Svörtu á
hvítu stendur til 8. febrúar.
KVIKMYNDIR
eftir Ólaf Angantýsson og Sigmund Erni Rúnarsson
Astarróður
Bíóhásiö:
Skólaferdin
(Oxford Blues)
ick
Bandarísk, árgerö 1986.
Framleiðendur: Cassian Elwes
og Elliot Kastner.
Leikstjórn: Robert Boris.
Handrit: Boris og Kastner.
Kvikmyndun: John Stanier.
Tónlist: John Du Prez.
Adalleikarar: Rob Lowe, Ally
Sheedy og Amanda Pays.
Skólaferðin er á margan hátt
afskaplega hugnæm mynd um
unga fólkið og sver sig talsvert í
ætt við þau verk sem undanfarið
hafa tekið á hefðbundnum þanka-
gangi fólks í venjulegu umhverfi,
semsé; hversdagssaga. Að öðru
ieyti er Skólaferðin dæmigerð
unglingamynd þar sem annað-
tveggja er róið á miðin neðan mitt-
is og svo angurs í garð kennara og
hvað þeir heita nú allir þessir yfir-
boðarar manna á milli tektar og
tvítugs.
Robert Boris hefur hér tekist að
fjalla vingjarnlega um nokkrar
helstu langanir unga fólksins,
hugsanir þess og heimsmynd.
Skólaferðin er víða mjög fallega
tekin ástarsaga, svo jaðrar við
angurværð á stundum. Hún minn-
ir eilítið á Chariots of Fire í fram-
setningu sinni, þó svo hér sé það
róður í Oxford sem strekkir vöðv-
ana. Rob Lowe og Ally Sheedy,
sem síðast áttu samleik í St. Elmo’s
Fire leika hér á als oddi í hlutverk-
um Kana sem takast á við breskar
hefðir skólanna í Anglíu. -SER
Gamantýri
Regnboginn:
Eldraunin
(Firewalker)
★★
Bandarísk, árgerö 1986.
Framleidendur: Golan/Globus.
Leikstjóri: J. Lee Thompson.
Handrit: Robert Cosnell.
Kvikmyndun: Alex Philips.
Tónlist: Gary Chang.
Aðalleikarar: Chuck Norris, Lou
Gossett og Melody Anderson.
íslandsvinurinn Lou Gosset hef-
ur það meðal annars fram yfir
Chuck Norris að hafa leikið heldur
fjölbreyttari hlutverk í jgegnum
tíðina, til dæmis á sviði. A meðan
— og sjálfsagt alla tíð — hefur
Norris verið að blóðga nasir með-
bræðra sinna, ýmist fyrir framan
vini sína eða vélina.
Núnú. Hér skella þessir félagar
sér í gamanrullurnar og veit ég
ekki betur en svo að Norris sýni
þarna fyrstu sannmannlegu bros-
viprurnar í kvikmynd. Eldraunin
er ærslafullur útúrsnúningur úr
Romancing the Stone, Indiana
Jones og þvíumlíkum leitarmynd-
um að gulli og gersemum. Gamla
brýnið J. Lee Thompson, sem hóf
kvikmyndagerð, leik og handrits-
gerð um það leyti sem ofannefnd-
ir áðalleikarar hans byrjuðu að
pissa í kopp, leggst hér í fram-
leiðslu Jerúsalem-bræðra.
Og árangurinn; helsti hraðsoðin
leikstjórn — og stundum hrapal-
lega einföld, en brýnið vinnur það
upp með hraðanum og galsanum
sem hann á ennþá eftir í hjarta sér.
Eldraunin er ágæt afþreying, sem
hefði getað, með trúnaði á við-
fangsefnið, orðið afbragðs
skemmtun. -SER
Andstœður
Stjörnubíó:
AndstϚur,
(Nothing in Common)
★★
Bandarísk, árgerð 1986.
Framleiðandi: Alexandra Rose.
Leikstjórn: Garry Marshall.
Handrit: Rick Podell og Mike
Preminger.
Kvikmyndun: John A. Alonzo.
Tónlist: Patrick Leonard.
Aðalleikarar: Tom Hanks, Jackie
Gleason, Eva Maria Saint, Sela
Ward, Barry Corbin og Bess
Armstrong.
Það er skemmst frá því að segja:
Jackie Gleason leikur hreint ynd-
islega í þessu skólabókardæmi um
mynd sem farið var af stað með
áður en handritið var klárað og
fullkannað. Andstæður segir af
Max og Lorraine, rosknum hjóna-
kornum sem eiga drenginn David,
bráðefnilegan auglýsingamann á
stökustu uppleið í þjóðfélaginu.
Max er andstæða hans, maður
sem er að missa tökin á sinni
vinnu vegna elli, en þorir ekki að
horfast í augu við vandann, heldur
þvert á móti; þrjóskast við, verður
önugur — og svo fer að kella yfir-
gefur hann. Þar við taka sáttaum-
leitanir sonarins og viðkynning
hans við foreldra sína, tilfinningar
og hugarheim, sem höfðu aldrei
svo mikið sem hvarflað að uppan-
um a tarna.
En sem fyrr segir vantar á hand-
ritið svo þessi mynd nái marks.
Efniviðurinn er ekki brotinn til
mergjar, uppbyggingin er veik og
persónusköpunin alltof seint nógu
sannfærandi. Tom Hanks fer þó
einkar vel með sína rullu á köfl-
um. Gleason er flottur. Og þessi
mynd, sem ber léttleikann með
sér, kemur ágætlega við mann
þegar upp er staðið, að undan-
skildum handritsgloppum. -SER
Strákapör
Laugarásbíó: Willy Milly ★★
Bandarísk. Árgerð 1986.
Framleiðandi: M. David
Chilevich.
Leikstjórn: Paul Schneider.
Handrit: Carla Reuben, Walter
Carbone eftir sögu Alan
Friedmans.
Kvikmyndun: Dominique
Chapius.
Aðalhlutverk: Pamela Segall,
Eric Curry, Mary Tanner.
I dag eru börn og unglingar á
aldrinum 13—20 ára með kaup-
sterkari aðilum á kvikmynda- og
myndbandamarkaðnum, og því
„eðlilegt" að stór hluti framleiðsl-
unnar sé lagaður að „þörfum"
þeirra. Stíft er spáð í tíðarandann
og með hliðsjón af uppgangi
macho- eða karlrembusvínsdýrk-
unar þeirrar, er vart hefur orðið
meðal vestrænna ungmenna á liðn-
um misserum, er því ekki nema
eðlilegt að ætla að aðra hverja
unglingshnátu dreymi um að
verða strákur.
Svo er því einnig að sjálfsögðu
málum háttað um hagi vinkonu
okkar, hennar Milly. Dag og nótt
húkir hún uppi á þaki og spáir í
stjörnurnar gegnum sjónauka
sinn. Nema hvað, að nóttina eftir
sólmyrkvann hefur henni orðið að
ósk sinni. Af skauti hennar hefur
þá nótt upp vaxið það tól, er
tryggja mun henni óskorinn og
ævarandi tilverurétt meðal hinna
jafnt réttsýnni, sem náðum prýdd-
ari þegna þjóðfélagsins...
Þó svo að hugmyndin að baki
handritsgerð myndarinnar sé um
margt bæði bráðsmellin og ekki
síður á margan hátt býsna frum-
Ieg, þá vantar töluvert á að mögu-
leikar hennar séu nýttir til fulln-
ustu. Of miklu púðri er eytt í hálf-
perversan hégóma er tengist efn-
inu, án þess þó að skrefið sé nokk-
urn tíma stigið til fulls og nægjan-
lega skilmerk greining sé gerð á
þeim grátbroslegu aðstæðum,
sem höfundum myndarinnar tekst
þrátt fyrir allt á stundum að
áskapa persónum sínum. Ó.A.
26 HELGARPÓSTURINN