Morgunblaðið - 28.05.1964, Blaðsíða 8

8
MORGU N BLAÐIÐ
Fimmtudagur 28. maí 1964
j<iitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii<iiiiiiiiiif>iiMuiiuiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiitf>iiiiiiiiiiiiitiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimMiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii(iiiiiiiiiir([ii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuuiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Vandamálið mikla, sem
Nehru tdkst ekki að leysa
ÞEGAH Indland öðlaðist sjálf
stjórn árið 1947 og seinna
fullt sjálfstæði, voru mörg
vandamál, sem blöstu við
Jawaharlal Nehru, forsætis-
ráðherra. Þetta mikla land-
svæði hafði tilheyrt Bretum,
og skipzt niður í hundruð
furstadæma með ólíkum þjóð
arbrotum og trúarbröðum.
Voru það fyrstu verkefni nýju
stjórnarinnar að reyna að
sameina þessar ólíku þjóðir
í heild.
Sterkustu öflin voru Hindú
ar og Múhammeðstrúarmenn,
svarnir fjandmenn. Á fyrstu
mánuðunum eftir sjálfstæðið
féllu þúsundir manna í bar-
dögum þessara trúarflokka.
Nýlendum Breta var strax
árið 1947 skipt í tvö ríki,
annarsvegar Vestur og Aust-
ur Pakistan og hinsvegar Ind
land. Meirihluti íbúanna í
Pakistan var Múhammeðstrú-
ar, en Hindúar voru hinsveg-
ar í meirihluta á Iandlandi.
Auk þessara tveggja ríkja
voru svo nokkur furstadæmi
á Iandlandsskaganum, sem
ekki var í fyrstu ákveðið
hvort skyldu fylgja Indlandi
eða Pakistan. Meðal fursta-
dæmanna var Kashmir hér-
aðið, nyrzti hluti Indlands.
Þetta er 220 þúsund ferkíló-
metra landsvæði, og liggur
milli Vestur Pakistan og
Kína.
Nehru hóf þegar baráttu fyr
ir afnámi trúarofsókna og hér
aðsrígs, og háði þá baráttu
til dauðadags. Erfiðasta
vandamálið á því sviði reynd-
ist vera staða Kashmir hér-
aðsins. Þarna býr hálf fjórða
milljón manna og eru 77%
þeirra Múhammeðstrúar.
Strax í upphafi hófust mikl-
ar deilur milli Indlands og
Pakistan um yfirráðin í Kash
mír, og gengu klögumálin á
víxl um undirróður og hern-
aðarleg afskipti af innanríkis
málum héraðsins. En furstinn
í Kashmir tók af skarið í
október 1947 þegar hann til-
kynnti að héraðið yrði sam-
einað Indlandi. Ekki var
íbúum héraðsins gefinn kost-
ur á að láta álit sitt í ljós um
sameininguna.
Þessi ákvörðun furstans í
Kashmír varð síður en svo til
þess að draga úr ágreiningn-
um. Bæði Indverjar og Pakist
anar sendu herlið til héraðs-
ins, og hófst nú 14 mánaða
styrjöld um yfirráðin. Eftir
ítrekaðar tilraunir Samein-
uðu þjóðanna tókst að koma á
vopnahléi í Kashmir snemma
á árinu 1949, og var þá þriðj-
ungur landsins í höndum
Pakistan-hersins, en % á
valdi Indverja. Sendinefnd frá
SÞ fór til Kashmir og átti
hún að sjá um að skilyrðum
vopnahléssamningsins væri
fylgt. Samkvæmt þeim var
Kashmir skipt í yfirráða-
svæði Indlands og Pakistans,
og ákveðið hve mikinn her
hvort ríkið um sig mætti
hafa í héraðinu. Viðurkennt
var að meginhluti landsins
væri hluti af Indlandi. En
deilurnar héldu áfram. Ekki
aðeins milli Iandlands og Pak
istans, heidur einnig innbyrð
is milli íbúanna, sem vildu
endanlega lausn í stað vopna-
hlés. Haldnar voru alþjóðaráð
stefnur um Kashmir á vegum
SÞ, og lagt til að þjóðarat-
kvæðagreiðsla færi þar fram
til að ákveða framtíð héraðs-
ins. En sú þjóðaratkvæða-
greiðsla hefur enn ekki farið
fram.
Kashmirbúar hafa haft eig
in ríkisstjórn, sem fer með
öll innanríkismál, og átti auk
þess 4 fulltrúa í indverska
þinginu. Fyrst framan af fór
furstinn (sheikinn) Moham-
með Abdullah með embætti
forsætisráðherra í Kashmir.
Hann var eindregið fylgjandi
því að Kashmir yrði óháð
ríki í nánu sambandi við
Pakistan, og féllu þær kenn-
ingar hans að sjálfsögðu ekki
í góðan jarðveg á Indlandi.
Fór svo að Abdullah var vik-
ið úr embætti árið 1953 og
settur í gæzluvarðhald. Hon-
um var sleppt úr haldi í janú
ar 1958, en haiidtekinn að
nýju skömmu seinna og sak-
aður um samsæri gegn stjórn
inni. Var hann síðan í varð-
haldi í Indlandi þar til fyrir
skömmu, að Nehru fékk hann
lausan til að auðvelda samn-
inga um framtíð Kashmir.
Vegna baráttu sinnar fékk
Abdullah snemma viðurnexn-
ið „Ljónið frá Kashmír".
Frá fyrstu tíð hefur verið
margreynt að finna endan-
lega lausn á deilu Pakistan
og Indlands um Kashmir með
samningum á alþjóða vett-
vangi. Sérstök alþjóðaráð-
stefna hefur verið haldin í
Genf um málið, og auk þess
hefur Kashmirdeilan hvað
eftir annað verið til umræðu
hjá Sameinuðu þjóðunum og
hjá Öryggisráði SÞ. Til þessa
hafa allar tilraunir verið án
árangurs. Enn er málið á dag
skrá Öryggisráðsins um þess-
Mynd þessi var tekin 29. apríl s.l. af þeim Jawaharlal
Nehru, forsætisráðherra, og Moliammed Abdullah, fursta,
er þeir hófu viðræður í Nýju Delhi um framtíð Kashmir.
Framtíö Kashmír enn óákveðin
ar mundir, og eini árangurinn
enn sem komið er, er að ráð-
ið hefur 'skorað á Indverja
og Pakistana að leysa málið
með samningum sín á milli,
og að forðast árekstra á með-
an.
Talið er að meiri líkur séu
fyrir því að Indverjar og
Pakistanir geti komizt að sam
komulagi nú en nokkru sinni
fyrr, og að í samningunum
muni Abdullah fursti hafa
mikil áhrif. Hann átti fyrir
nokkru viðræður við Nehru,
og var talið að þær viðræður
hafi lofað góðu. Nehru vildi
fyrir hvern mun leysa vand-
ann, því hann óttaðist nýjar
árásir og innrásir Kínverja á
Indland. Taldi Nehru nauðsyn
legt að leysa innanhéraðs-
deildur, svo Indverjar gætu
einbeitt sér að vörnum gegn
Kínverjum.
Að loknum viðræðum við
Nehru fór Abdullah til við-
ræðna við Ayub Khan, for-
seta Pakistan, og fór einnig
vel á með þeim. Ekki er vit-
að nákvæmlega um hvað við-
ræðurnar snerust, en talið að
til greina hafi komið að Kash
mír yrði sjálfstætt ríki og
aðili að þriggja ríkja varnar-
bandalagi með Indlandi og
Pakistan. Önnur tillaga felur
í sér að Kashmir verði vernd
arríki beggja landanna, og að
jafnframt verði gerður varn-
armálasamningur milli Pak-
istan og Indlands. Er þetta
tillaga sem yfirmenn herja
landanna hafa lengi veöð
fylgjandi. í hvorugri hug-
myndinni er gert ráð fyrir
þjóðaratkvæðagreiðslu í Kash
mir. En þriðja hugmyndin
er á þá leið að Kashinir
verði verndarsvæði SÞ fvrst
um sinn, og að seinna verði
látin fara þar fram þjóðar-
atkvæðagreiðsla.
Hvað verður nú um samn-
inga, þegar Nehru er látinn,
veit enginn. En útvarpið í
Pakistan skýrði frá því í gær
að Abdullah hafi fellt tár er
hann frétti um lát Nehvus.
Jafnframt var sagt að Ayub
Khan, forseti Pakistan, færi
til Rawalpindi til fundar við
Abdullah, og að báðir leið-
togarnir héldu síðan til Nýju
Delhi til að vera viðstaddir
útför Nehrus í dag.
Nehru féll frá áður en hann
fengi leyst þetta mikla vanda
mál, sem hann hefur átt við
að glíma frá 1947. En örlítill
vonarneisti hafði kveiknað.
Nú verður það annarra að
bíða og sjá hvað úr verður.
llllillllllllllltlllllltllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltillllllllllltllllllillllllllllllllllllllllllHllllllllllllllllliMllllllllllllllllllillllililillHIIUillllllllllllllllliHlllllltillliHlllilllllilllllllllllllllllllllllllllllllllililllllllllllllllliiiiillllillliillllllllllllllillltllllllliluj
— Ragnar Jónsson
Framhald af bls. 6.
a8 þetta rit væri aðeins drög að
sögulegu yfirliti um íslenzka
my-ndlist. Sagði hann að hér væri
stildað á stóru en kvaðst vona
að verkið yrði til að bæta úr sár
um skorti er hefði verið á slíku
riti hér á landi.
Þetta ritverk verður selt á 1500
krónur til ásikrifenda, sem látið
hafa Skrá sig fyrir 1. nóvemiber
— Um jbjóðsöngva
Framhald af bls. 6.
Nói hafi heyrzt í Miðbænum
þetta kvöld. En vel má vera, að
svo hafi verið, því að blöðin
segja, að sungin hafi verið ýmis
lög, sem þeim þykir ekki hlýða
að tilgreina nánar.
Ég held engum blöðum sé um
að fletta, að á þessu kvöldi er
Lofsöngur Matthíasar þjóðsöngur
í vitund manna.
Drýgindalegar fullyrðingar Ein
ars M. Jónssonar eru þess eðlis.
að ætla mætti hann myndi sjálf-
ur eftir árinu 1918, en vissi lítið,
hvað gerðist þar áður. Hann ætti
að lesa sér til, áður en hann fer
aí stað með fleiri leiðréttingar.
Erlendur Jónsson.
þessa árs, en bókhlöðuverð verð
ur hærra. Þetta fyrra bindi er
260 bls. í stóru broti.
Verðmæti þessa upplags er því
ekki minna en sjö og hálf millj-
ón króna pg ætti það að verða
myndarleg undirstaða listasafns-
byggingar.
Vöruf jitningar með bílum
VESTUR — NORÐUR — AUSTUR
Vöruflutningabílar frá Vöruflutningamiðstöðinni ann-
ast ódýrustu, skjótustu og beztu flutningana fyiir
ykkur, hvort heldur um er að ræða heila farma eða
einstakar sendingar, til fyrirtækja og einstaklinga. —
Bílar okkar fara nær daglega til flest allra kaup-
staða og kauptúna á Vesturlandi, Norðurlandi og á Aust
fjörðum, allt austur til Hornafjarðar. Allar nánari
upplýsingar í afgreiðslunni frá kl. 8—18 alla daga
nema laugardaga til kl. 12 á hádegi.
TRAUSTIR BfLAR — ÖRUGG ÞJÓNUSTA
Borgartúni 21. — Símar 15113 — 12678.
KVEIMSKÓR
Svissneskir kvenskór
nýkomnir
Laugavegi 11. — Sími 2-16-75.