Morgunblaðið - 28.05.1964, Blaðsíða 21

FimmtudagUT 28. maí 1964
MORGUNBLADID
21
Angantýr Guðmundsson, skipstj
F. 1. júli 1916. — D. 21. maí 1964.
HANN var fæddur milli fjalls og
fjöru, í þröngum firði, á Suður-
eyri í Súgandafirði. Hann hóf
snemma leik sinn í flæðarmálinu
og útsýnið heillaði hann snemma.
Aðeins 11 ára var hann tekinn
með í sína fyrstu sjóferð og eftir
það var hann bundinn það sterk-
um böndum við hið víðfeðma haf
og önnur störf stundaði hann
ekki. í þá daga voru uppeldisað-
ferðir fábreyttar en auðskildar,
ef illa var unnið fékk viðvaning-
urinn að jcenna á sjóvetlingnum
og bezta meðalið við sjóveiki var
að drekka góðan sopa af sjó. Þá
dugðu engin önnur próf en að
standast þá reynslu er á var lögð
hverju sinni, og hann stóðst öll
sín próf með láði, hvort sem hann
var háseti, formaður, skipstjóri,
útgerðarmaður, bassi eða heim-
ilisfaðir. Hann sýndi sjálfum sér
umfram allt það mikla hörku og
sjálfsaga, að sumum hefur ugg-
laust þótt nóg um kapp hans og
hörku á yngri árum, en væri
maður ekki albúinn að verja sig
í þá daga með hnúum og hnefum,
rétt sinn og heiður, gátu brotsjó-
ar lífsins gert mikinn usla.
Angantýr Guðmundsson tók
skipstjórapróf á ísafirði, þá að-
eins 21 árs, og hefur jafnan siðan
verið skipstjóri á sínum eigin
skipum og fengið stærra og glæsi
legra skip. Alltaf hefur hana verið
í meðallagi og á stundum á
toppnum og aflakóngur, en um-
fram allt stóð alltaf fast í báðar
fætur með samtíð sinni. Hann
tileinkaði sér fljótt gjörbyltingu
þá, sem átt hefur sér stað nú síð-
ustu árin hjá islenzkum fiskveiði-
skipum og hina margvíslegu
tækni og framþróun, skildi og
unni þeim vísindamönnum, sem
lögðu þar hönd að verki. Ég veit
ekki hvort nokkur getur gert sér
grein fyrir því stökki sem felst í
að stunda sjó á opnum árabátum
til hins fullkomna tækniútbúnað-
ar í dag. f>að er og verður hrein
goðsögn fyrir nútíð, því að á 30
árum höfum við tekið það heljar-
stökk fram á við, sem aðrar þjóð
ir hafa þurft þúsund ár að öðl-
ast. Því er okkur skilt að hug-
leiða að slíkir menn skila ekki
svo smáum aflahlut til þjóðar
sinnar, lífsstarf þeirra, glima
þeirra við gjöfulan Ægi er undir-
staða gæða vorra. í slíkum átök-
um verða menn oftast fyrir það
miklum ákverkum að árin segja
til sín um aldur fram.
Angantýr Guðmundsson var
giftur Árnínu íbsensdóttur og
börn þeirra á lífi eru: Ibsen skip-
stjóri, Bára skipsþerna, Auður
hjúkrunarnemi, Haukur, Ólafur
og Guðrún, og þrátt fyrir þennan
fjölda er rúm fyrir eitt fóstur-
barn, Jónu bróðurdóttur Angan-
týs.
Já, á þessu heimili, frá því ég
kynntist því, hefur alltaf verið
nóg rúm fyrir vini. Kona hans
virtist alltaf hafa stundir aflögu
fyrir eiginmann, börn og vini, og
er hann hvíldist milli vor- og
haustvertíðar, var það hans mesta
ánægja að skoða náttúru íslands
með fjölskyldu sinni, og nú fór í
hönd sá tími er við vinir hans
hlökkuðum mest til. Hann var
aðeins búinn að koma í smá
heimsókn, fara í smá ökuferð
með yngstu dóttur sinni og ung-
um frændum, sem vildu ekki trúa
að hann og skipið væri farið að
eldast.
Við vinir hans minnumst hinna
akemmtilegu stunda á heimili
hans, þó að það væri stórt, var
oft hvert herbergi fullsetið og þó
var þar aldrei þröngt. Ég minn-
Ist þeirra stunda þegar tími
vannst til að skiptast á skoðun-
um, sitja, þegja, hlusta og bara
láta sér líða vel hjá ykkur hjón-
unum, þá rann nóttin yfir í fagra
dögun þar til annir hins komandi
dags kölluðu á ný, ef til vill þökk
um við of lítið hina liðnu og líð-
andi stund í lífinu, en mænum á
þann stóra punkt sem dauðinn
setur. Angantýr Guðmundsson
Minning
átti ekki langa ævi, en þó var
heilsa hans ekki góð síðustu árin
og mun ekki hafa ætlað að halda
út fleiri vertíðar á sjó, þó kom
ándlát hans eins og reiðarslag á
börn, konu og ástvini. Orð lýsa
ekki þeirri samúð er við viljum
auðsýna þeim og minningu hans,
en spor hans meðal vina voru
djúpstæð, einlæg og full af ham-
ingju og vináttu.
Vér þökkum samverustundirn-
ar og kveðjum.
Kjartan Ólafsson.
ALDEEI erum vér mannanna
börn minnt eins rækilega á fall-
valtleik lífsins, eins og þegar góð-
ur vinur eða kunningi hverfur
skyndilega sjónum vorum að
óvörum.
Angantýr Guðmundsson, einn
af kunnustu og aflasælustu skip-
stjórum fiskiskipaflotans, varð
bráðkvaddur sl. fimmtudag, hinn
21. maí á leið heim til sín hér í
bænum frá borði á ms. Rifsnesi,
sem hann var skipstjóri á og með
eigandi að.
Setti marga hljóða, þegar þeir
heyrðu þessi tíðindi, því að Ang-
antýr var í blóma lífsins, 47 ára
að aldri, og í fullu starfi til
hinztu stundar.
Þótt líf Angantýs yrði ekki
lengra en þetta, entist honum
aldur til að vinna mikið og far-
sælt starf af höndum, því að
hann tók daginn snemma.
Hann var sjómaður frá blautu
barnsbeini. Hóf sjósókn ellefu
ára að sumarlagi og frá fjórtán
ára aldri sótti hann sjóinn árið
í kring, að undanskildum einum
vetri, er hann stundaði nám í
Stýrimannaskólanum á ísafirði.
Þaðan lauk hann fiskiskipstjóra-
prófi vorið 1938. Skipstjóri á
fiskiskipum var hann óslitið í
rúman aldarfjórðung til dauða-
dags og farnaðist ætíð vel.
Aldrei varð slys hjá skipshöfn
hans og sótti hann þó sjóinn af
hinu mesta kappi. Hinsvegar átti
hann því láni að fagna að bjarga
fjórum mönnum frá drukknun og
einum þeirra tvisvar sinnum.
Angantýr var hagsýnn og verk
laginn og með afbrigðum afla-
sæll, hvort sem var á þorsk- eða
síldveiðum. Fór hann oft sínar
eigin leiðir og aflaði vel einskipa
á fiskislóðum, þar sefn aðrir
sigldu síðar í kjölfar hans.
íslendingum er viðbrugðið fyr-
ir að vera góðir sjómenn. Frá
fornu fari eru Vestfirðingar þó
taldir þeirra frestir í sjómennsku,
enda sagt að þeir séu fæddir með
árina i höndunum og þar sé val-
inn maður í hverju rúmi. í þeim
fríða flokki bar Angantýr víkings
nafn sitt með sóma.
Angantýr var maður karlmann
legur ásýndum og prúður í fram-
göngu. Vinsæll var hann af þeim
mörgu mönnum á sjó og landi,
sem höfðu eitthvað saman við
hann að sælda og finnst þeim nú
vera skarð fyrir skildi við frá-
fall hans.
Angantýr var fæddur hinn 1.
júlí 1916 að Suðureyri við Súg-
andafjörð og ólst þar upp. For-
eldar hans voru Guðmundur
Sturluson Ólafssonar frá Hólum
í Bakkaþorpi við Tálknafjörð og
Guðrún Oddsdóttir prests Hall-
grímssonar í Gufudal. Voru þeir
systkinasynir Sigurður heitinn
Hallbjarnarson, skipstjóri og út-
gerðarmaður á Akranesi, og
Angantýr, því að þau Guðrún,
móðir Angantýs, og Hallbjörn,
faðir Sigurðar, voru systkin.
Angantýr kvæntist Arínu Ib-
sen frá Súgandafirði, hinn 5. des.
1941, glæsilegi konu, sem var
manni sínum mjög samhent í því
að gera garðinn frægan. Þau
bjuggu fyrst á ættarslóðunum á
Suðureyri við Súgandafjörð, síð-
an í Keflavík og á Flateyri við
Önundarfjörð. Árið 1954 fluttu
þau aftur til Keflavíkur og
bjuggu þar til ársins 1961, að þau
fluttu til Reykjavíkur, að Goð-
heimum 6.
Þeim hjónum varð 9 barna
auðið og eru 6 þeirra á lífi ásamt
einu fósturbarni, bróðurdóttur
Angantýs. Öll eru börnin hin
mannvænlegustu eins og þau eiga
kyn til. Elzti sonurinn, Ibsen
skipstjóri, 22 ára, tekur nú við
skipstjórn á ms. Rifsnesi, að föð-
ur sínum látnum. Bára, elzta dótt
irin, er þerna á Gullfossi, 19 ára.
Yngri börnin eru enn við nám.
Vér vinir og kunningjar Ang-
antýs vottum ástvinum hans inni-
legustu samúð vora við hið svip-
lega fráfall hans, minnugir þess,
að „orðstír deyr aldregi hveim
sér góðan of getr“ og „öll él birt-
ir um síðir“.
Angantýs mun ætíð verða
minnst með þakklæti og söknuði
af öllum, sem honum kynntust.
Sveinn Benediktsson.
í DAG verður til moldar borinn
Angantýr Guðmundsson, skip-
stjóri. Hann lézt 21. þ.m., mjög
fljótlega, er hann var að vinna
að skyldustörfum við útbúnað
skips síns (Rifsnes) til síldveiða.
Angantýr fæddist á Suðureyri
við Súgandafjörð 1. júlí 1916 og
var yngstur 10 systkina. Hann
fór að stunda sjóróðra 11 ára
gamall og að staðaldri frá 14 ára
aldri til dauðadags.
Á unglingsárum sínum var
hann með Agnari bróður sínum,
sem þá var orðinn skipstjóri, og
taldi hann sig þar hafa fengið
góðan lífsreynsluskóla, bæði
hvað varðaði sjómennsku og
skipsstjórn. Hann minntist oft
orða bróður síns, er hann sagði
eitt sinn við hann: „Drengur
minn, lærðu að vera góður undir-
maður, því án þess getúr þú ekki
orðið góður yfirmaður". Þessi orð
festu rætur hjá unglingnum, því
að Angantýr hefur reynzt afburða
hæfileikamaður sem skipstjóri.
Hann var skipstjóri í 27 ár,
sem er æðilangur tími af rúmum
47 æviárum. Aldrei missti hann
mann og ekki henti hann nein
alvarleg slys um borð í skipum
sínum; hann skilaði ávallt skipi
og áhöfn heilu í höfn, og sýnir
það betur en um verður skrifað,
hversu farsæll hann var sem
skipstjóri, hér stýrði meira en
meðalmaður.
Angantýr var afarmikill þrek-
maður og kappsfullur sjósóknari,
enda aflasæll með afbrigðum, og
skipaði hann sæti aflakóngsins
um árabil hér suðvestan lands.
Hann hafði hvorki veraldlegan
auð né sérstaka framámenn þjóð-
félagsins sér til stuðnings í byrj-
un lífsbaráttu sinnar, en hann
átti yfir miklu líkams- og and-
legu þreki að ráða; hann varð að
skapa sinn veg sjálfur með hörku
og dugnaði, því á þeim árum,
sem hann tók við skipsforráðum,
var lítið um „nýsköpunarskipa-
stól“ og oft reyndust skip, vélar
og tæki af miklum vanbúnaði,
sem varð að uppfylla með gát og
snilli skipstjórans, sem ■ varð að
gjörþekkja það, sem hann hand-
lék, ásamt því að vera glögg-
skyggn á veður og sjólag. Það
var einkennandi fyrir Angantý,
hversu veðurglöggur hann var.
Það var eigi sjaldan, þegar veð-
urspá var váleg, en veður óráðið,
að hann tók sína ákvörðun sem
virtist vera andstæð spánni, og
brást það ekki, að hann hafði
ályktað rétt. Þannig var áhuginn
og eftirtektin að aldrei brást
róður.
Andlegt atgjörvi hans var í
fyllsta samræmi við dugnað og
hæfileika; og með sanni mátti
segja, að í brjósti þessa harð-
duglega sjósóknara slæi hið sak-
lausa og næma barnshjarta, því
að ekkert mátti hann svo aumt
sjá, að hann vildi ekki þar úr
bætaj ef nokkur kostur var á, og
enda þótt hann tæki á sig per-
sónulega erfiðleika í sambandi
við sína aðstoð. Sem dæmi um
þetta^er, að á fyrri skipsstjórnar
árum hans, um jólaleytið, var
gamall og umkomulaus sjómað-
ur, sem átti í miklum erfiðleikum
af völdum „Bakkusar", þannig á
vegi staddur, að fyrir honum lá
ekki annað en að leita á náðir
samfélagsins. Þennan mann tók
hann til sín, þótt mannval væri
nóg og hafði hann hjá sér, bæði
á skipi og heimili, meðan hann
rétti við; þarna var unnið mann-
kærleiksverk og þrekvirki einnig.
Ég kynntist Angantý mjög ná-
ið, þegar hann var skipstjóri með
skip mitt, „Pétur Sigurðsson“ og
hafði ég mikið yndi af að ræða
við hann um sjó og sjómennsku
fyrr og síðar. Tryggð hans og
ráðhollusta var slík, að ég fann
að ég hafði öðlazt góðan vin, þar
sem hann var.
Árið 1941, þann 5. desember,
kvæntist Angantýr Arínu Ibsen.
Hjónaband þeirra var mjög ástúð
legt og með afbrigðum farsælt.
Eiginkonan var dóttir sjómanns
og átti þvi auðvelt með að skilja
starf manns síns, enda honum
samhent í dugnaði og stjórnsemi;
allt sem viðkom heimilishaldinu
var til fyrirmyndar. Gestrisni og
alúð þeirra hjóna var á þann veg
að orð fór af. Þau hjónin eignuð-
ust 9 börn og eru 6 þeirra á lífi,
mannkostabörn, vel af guði gefin.
Ennfremur hafa þau alið upp
eina bróðurdóttur Angantýs.
Með fráfalli Angantýs, er fall-
inn í valinn einn af harðdugleg-
ustu og aflasælustu skipstjórum
fiskiflotans, og munu þau verð-
mæti seint verða framtalin, sem
hann hefur aflað þjóð sinni og
fósturjörð, því að enn er það svo,
að aflasælir skipstjórnarmenn
eru meðal sterkustu máttarstólpa
þjóðfélagsins. Hér var á ferðinni
skipstjóri og sjómaður í orðsins
fyllstu merkingu.
Um leið og ég kveð þig, góði
vinur og félagi, er þú siglir yfir
landamærin miklu, þar sem við
höfnum seinna öll, þakka ég þér
fyrir samleiðina, er við áttum, og
fyrir gagnkvæman trúnað og
traust. — Ennfremur fylgir hér
kveðja frá syni mínum, sem var
skipverji þinn, og mat þig sem
fyrirmynd skipstjóra.
Eiginkonu, börnum og öðrum
ástvinum sendum við hjónin og
börn okkar innilegustu samúðar-
kveðjur og biðjum góðan guð að
styrkja þau í sorg sinni.
Sigurður Pétursson.
ÞEGAR vinir og kunningjar Ang-
antýs fréttu lát hans, vildu þeir
vart trúa sínum eigin eyrum. Að
þessi þróttmikli maður, sem helzt
ekkert virtist geta bugað nema
þá kerling elli, þegar þar að
kæmi, væri ekki lengur með í
hópnum, var ótrúlegt. Tæplega
fimmtugur, mitt í skyldustörfun-
um, kom boð um að hætta að
starfa. Það var þó ekki af því,
að dagsverk hans væri ekki þeg-
ar orðið á við hvert meðaldags-
verk, og það þótt ævin hefði
enzt engur. Því fáir munu hans
jafnaldrar og starfsbræður, sem
fært hafa jafnmikinn feng í þjóð-
arbúið og hann við sömu skil-
yrði, heldur hitt, að svo mikið
virtist samt ógert. Hann var að
koma upp stórum barnahóp með
sinni góðu konu, mennta þau og
búa á allan hátt sem bezt undir
lífið. Aðeins þau elztu voru að
verða fleyg og fær. Hann var ný-
fluttur til Reykjavíkur, þar sem
hann átti fallegt heimili og kunni
vel við sig. Hann var fyrir til-
tölulega skömmu búinn að eign-
ast að hálfu stórt og gott fiski-
skip og einmitt nýbúinn að búa
þar allt vel í haginn fyrir sig.
Allt virtist leika í lyndi, en þá
var lífsþráðurinn á enda brunn-
inn.
Angantýr fæddist á Suðureyri
við Súgandafjörð og ólst þar upp.
Foreldrar hans voru Guðrún
Oddsdóttir prests Hallgrímssonar
í Gufudal og Guðmundur Sturlu-
son skipstjóri, Ólafssonar skip-
stjóra frá Hólum í Bakkaþorpi í
Tálknafirði. Þau Guðrún og Guð-
mundur eignuðust 10 börn, og
var Angantýr þeirra yngstur.
Föður sinn missti Angantýr 1931,
en móður sína 1962. Með Angantý
og móður hans var einkar kært,
enda reyndist hann henni svo
vel, að til fyrirmyndar var.
Angantýr stundaði sjó allt frá
barnæsku, var hvert sumar á sjó,
frá því hann var 11 ára að aldri
og óslitið, árið um kring, frá 14
ára aldri, að undanteknum þeim
vetri 1937—1938, sem hann stund
aði nám í stýrimannaskóla á Isa-
firði.
Frá því hann lauk stýrimanna-
prófi, hefur hann ætíð haft skip-
stjórn með höndum, ýmist á ann-
arra fiskiskipum eða eigin útveg,
að einu ári undanskyldu, en það
ár var hann stýrimaður. Tuttugu
og eins árs tók hann fyrst yið
skipstjórn. Alls hafði hann verið
skipstjóri í 27 ár. Skipstjórnarár
Angantýs voru sérlega farsæl,
bæði hvað snerti mannahald og
aflabrögð, var oft aflahæstur í
sinni verstöð, svanefndur afþi-
kóngur. Hann var mikill þrek-
maður og kappsfullur sjósóknari,
en var þó gæddur ríkri ábyrgðar-
tilfinningu og forsjálni. Hjá hon-
um fór saman í senn góð verk-
lagni og stjórnsemi. Hann var
góður sjómaður í fyllstu merk-
ingu þess orðs. Aldrei varð slys
á mönnum undir hans forsjá. í
fyrsta róðrinum, sem hann fór,
missti hann mann útbyrðisj en
tókst fyrir eigin snilli og ramm-
leik að bjarga þeim manni frá
drukknun. Fjórum mannslífum
hefur hann bjargað úr greipum
hafsins og þar af einu þeirra
tvisvar.
Hér skulu talin þau skip, sem
Angantýr Guðmundsson var með,
og er í því nokkur saga, sem kem
ur víða við, bæði hvað sjó- og
útgerðarmenn snertir, svo og ver-
stöðvar: „Ranka“, „Sæborg",
„Vestri", „Málmey" (línuveið-
ari), „Hafþór“ GK, „Sturla Ólafs-
son“, „Arthur“ (áður „Arthur &
Fanney“), „Geir goði“, „Reykja-
röst“, „Skálafell", „Egill Skalla-
grímsson", „Bára“, „Askur“,
„Pétur Sigurðsson“, „Sigurvon"
AK, „Ásgeir", „Skagfirðingur“ og
„Rifsnes".
5. desember 1941 stofnaði Ang-
antýr til hjúskapar með Arinu
Ibsen, dóttur Ibsens Guðmunds-
sonar og Lovísu Kristjánsdóttur,
Súgandafirði. Hjónaband þeirra
var með afbrigðum farsælt. Eig-
inkonan var sjómannsdóttir og
átti því gott með að deila geði og
kjörum við mann sinn. Angantýr
var góður heimilisfaðir, og bæði
voru þau hjónin samhent í hví-
vetna. Allt, sem að heimilishald-
inu laut, var til fyrirmyndar.
Gestrisni þeirra var á þá lund, að
viðbrugðið var.
Uppeldi barnanna var til fyrir-
myndar, en alls eignuðust hjónin
9 börn, og eru 6 þeirra á lífi. Auk
þessa hafa þau alið upp eina fóst-
urdóttur, bróðurdóttur Angan-
týs. Börnin eru þessi: Ibsen, skip-
stjóri, 22 ára; Bára, skipsþerna á
Gullfossi, 19 ára; Auður, náms-
mær, 18 ára; Haukur, nemandi,
15 ára; Ólafur 11 ára; Guðrún 7
ára og Soffía Jóna Jónsdóttir,
uppeldisdóttir, 14 ára.
Fyrsta hjúskaparárið bjuggu
hjónin á Suðureyri í Súganda-
firði, en 1942 fluttu þau til Kefla-
víkur og voru þar til ársins 1947,
að þau fluttu til Flateyrar við
Önundarfjörð, en þar áttu þau
Framh. á bls. 27