Morgunblaðið - 27.02.1969, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. FEBRÚAR 1969
15
Blaðamenn, sem vildu fylgj
ast með ferðum forsetans,
urðu að ganga í gegnum mik-
inn hreinsunareld, áður en
belgfska innanríkisráðuneyt-
ið lét þeim í té nauðsynleg
skilríki. Ég á það einkum að
þakka íslenzka sendiráðinu
hér, að mér tókst að fá slík
gögn, eftir mörg símtöl og
skeytasendingar.
BLAÐAMENN FJÖLMENN-
ASTIR
Blaðamenn eru raunar fjöl-
mennastir í fylgdarliði for-
setans í ferðum hans milli
landa. Frá Bandaríkjunum
komu tvær þotur fullar af
blaðamönnum og munu þær
jafnan fylgja forsetanum á
ferð hans um Bvrópu. Þotur
þessar lenda ávallt fyrstar á
flugvöllum þeim, er forsetinn
heimsækir, en öll önnur um-
ferð um þá er stöðvuð nokkru
áður en forsetinn er væntan
legur. Blaðamenn þessir
fylgja forsetanum á öllum
ferðum hans og hafa bæki-
stöð í Hvíta húsinu. Margir
þeirra eru því náfeunnugir
honum og var það sýnilegt til
dæmis, þegar forsetinn gekk
inn í höfuðstöðvar NATO, því
að þá nam hann sérstaklega
staðar fyrir framan þá ljós-
myndara, sem hann kannað-
ist við.
Höfuðstöðvar blaðamann-
anna voru í Hilton-hótelinu,
en þar bjó Nixon. Raunar
hafði upphaflega verið ráð-
gert, að hann byggi í de Leak
en-höll í útjaðri Bruxelles,
en vegna samgöngumiála og
skorts á símalínum í höllinni
var ákveðið að hann byggi á
Hilton-hótelinu. Hvað síma-
línurnar varðar, furðar sig
enginn á því, að þær hafi
skort í hinni gömlu höll, eftir
að hafa séð þann aragrúa af
símum, sem hafði verið kom
ið fyrir í Hilton-hótelinu.
Þaðan var hægt að ná beinu
símasambandi til allra heims
hluta aðeins með því að lyfta
hendi. Raunverlegur notkun-
artími þes'sara tækja var inn
an við sólarhring, þ.e. forset
inn kom hingað kl. 21 á sunnu
dagskvöldi og fór kl. 17 á
m'ánudegi.
En það voru fleiri blaða-
menn, sem fylgduet með ferð
forsetans en þeir, sem voru
honum samferða yfir hafið.
Til dæmis miá nefna það, að
tæpri viku fyrir komu hans
hafði CBS-sjónvarpið sent
hingað fréttamenn og tækni-
menn og bjuggu þeir á Hilt-
on-hótelinu, þar sem CBS
hafði tekið 35 herbergi á
leigu, sett þar upp skrifstofur
og upptökusali. Þá hafði það
12 bíla og bílstjóra í þjónustu
sinni auk allra annarra ráð-
stafana. Sömu ráðstafanir
hafa verið gerðar í öðrum
borgum, er forsetinn heim-
sækir.
VALDAMESTI MAÐUR
HEIMS Á FERÐ
Það er enginn barnaleikur
að skipuleggja fexð á borð
við þessa. f mörg horn er að
líta og ekki hið minnsta smá
atriði má vera ólhugsað. Geta
verður mismunandi sið-
venja hinna ýmsu landa,
þannig að ekki verði stofnað
til vandræða vegna yfirsjón-
ar á því sviði. Tryggja verð-
ur, að forsetinn hafi alltaf
beint samband við Washing-
ton, hvar sem hann er stadd
ur, hvort sem það er I bif-
reið á leið frá flugvelli til
hótels eða á flugi yfir Atlants
bafið. Flugmenn hafa verið
sendir í kynnisferðir um alla
Evrópu, áður en þeir setjast
í stjórnklefa Air Force 1, og
um 60 manns hafa unnið dag
og nótt um langan tíma til
þess að undirbúa málss'kjöl
forsetans.
Framhald á hls. 17
DEILUR BANDAMANNA
Nixon kemur til Bvrópu,
þegar nýjar deilur hafa risið
milli Breta og Frakka út af
samvinnu Evrópuþjóðanna í
kjölfar viðræðna de Gaulle og
Soames, sendiherra Breta í
París, sem áttu sér stað þar í
borg 4. febrúar sl. Deilur þess
ar eru þær heitustu, sem átt
hafa sér stað milli landanna
síðan Frakkar beittu fyrat
neitunarvaldi til þess að , .
hindra Breta í því að komastForsetmn brytur fyrirmæli öryggisvarðanna og heilsar mannfjölda við minnisvarða oþekkta
inn í Efnahagsbandalagið. I
stuttu máli eiga þær rætur sín
ar að rekja til þess, að Bretar
gerðu opinskáar tillögur þær,
sem de Gaulle lét í ljóö á fram
angreindum fundi, en í þeim
gerir hann ráð fyrir gjörbylt-
ingu í samstarfi Evrópuþjóða
innbyrðis og við Bandaríkin.
Hann taldi, að aðildarríki Atl
antshafs'bandalagsms önnur
en Frakkland væru of hliðholl
Bandaríkjunum, að ekki yrði
þörf bandalagsins, ef raun-
verulega sjálfstæð Evrópa
væri fyrir hendi og að breyta
ætti Efnahagsbandalaginu í
fríverzlunarsvæði, sem Bretar
gætu verið aðilar að. Frakkar
hafa ekki mótmælt framan-
greindum atriðum, en þeir
hafa harðlega mótmælt því,
að de Gaulle hafi lagt til að
komið yrði á fjórvelda
„stjórn" (directorate) Frafeka,
Breta, Þjóðverja og ftala £
Evrópu.
Áihrif þessarar deilu á ferð
Nixons eru augljós. Talið er
víst, að hann muni finna að
því við Wilson forsætisráð-
bandalagsins, en eftir að deil-
an kom upp milli Breta og
Frakka var búizt við því, allt
fram á síðustu stundu, að Nix
on myndi ekki flytja slíka
ræðu í Atlantshaflsbandalag-
inu, heldur láta sér nægja að
ræða við fastaráðið. En svo
fór í morgun, að fyrri áform-
um var fylgt, hvort ræðan var
sú sama, og hann hefði flutt,
ef deilan hefði ekki risið miIU
Breta og Frakka er ekki gott
að vita. Hitt er augljóst, að
utanríkisstefna Nixons og
Kiesingers, utanríkissérfræð-
ings hans, gangvart E'vrópu
hefur beðið áfall við deiluna.
Kjarni þeirrar stefnu var
traustara samstarf við sam-
einaðri Evrópu, en ekki klofn
ari.
En getur verið, að de Gaulle
hafi sett fram byltingarkennd
ar hugmyndir sínar til þess
að hafa betri vígstöðu í við-
ræðum sínum við Nixon?
Frakkar segja, að Bretar hafi
látið tillögurnar uppi svo
hermannsins í Bruxelles.
samherja. Fréttaskýrendur
telja, að hann sé með ferðinni
að kynna sjónarmið sín og
heyra viðhorf leiðtoga Evrópu
með það fyrir augum að
treysta samningsaðstöðu sína
gagnvart Rússum í nlánustu
framtíð varðandi stríðið í Viat
nam, deilur Araba og ísraels-
manna og á sviði aifvopnun-
ar. Talið er, að þessi þrjú mál
hafi verið rædd á lokuðum
fundi forsetans með fastafull-
trúum Atlantshafsbandalags-
ins hér í morgun.
Að sjálfsögðu er þó sam-
starf Atlantshafsbandalags-
ríkjanna efst á baugi, þannig
var það í viðræðum forsetans
við Eyskens, forsætisráð-
herra, og Harmel, utanríkis-
ráðherra, Belgu. Þar voru
menn sammála um, að atburð
irnir í Tékkóslóvakíu hafi
komið í veg fyrir þá þróun
samstarfs milli austurs og
vesturs, sem grunidvallaði til-
lögur Harmel, er samþykktar
voru á ráðherrafundi NATO
mönnum á mótorhjólum þaut
um á ofsahraða. Tveir af bíl-
um Hvíta hússins eru með í
förinni, en þeir eru búnir öll
um hugsanlegum öryggisbún-
aði. Á meðan annar þeirra
var í notkun hér, beið hinn í
London. En síðan eru þeir
fluttir sem dýrgripir milli
þeirra borga, sem forsetinn
heimsiækir. Til dæmis um ör-
yggisráðstafanirnar má geta
þess, að tveimur tímum áður
en forsetinn fer um einhverja
götu eru allar ruslakörfuir við
hana tæmdar; og íbúar í ná-
grenni við minnisvarða
óþekkta hermannsins hér í
Bruxelles, þar sem Nixon
lagði blómsveig, hölfðu orðið
að heita lögreglunni því, að
taka ekki á móti neinum
ókunnugum, á meðan forset-
inn væri við minnismerkið.
Forsetinn hlýddi ekki fyrir-
mælum öryggsvarðanna í
öllu, til dæmis gekk hann inn
í mannþröngina við minnis-
varða óþekkta hermanmsins.
— til þess að ráðgast en ekki sannfœra
deilur Breta og Frakka óheppilegar
— víðtœkar ráðstafanir öryggis
skömmu fyrir heimsókn Nix-
ons til þess að spilla fyrir
væntanlegum betrf samiskipt-
um milli Frakka og Banda-
ríkjamanna. Hins vegar
er vitað, að de Gaulle
mun setja fram við Nix-
on kröfur varðandi kj'arn-
orkuvarnir Vestur-Evrópu,
en í skjóli þeirra heifur
Frakkland talið sér fært að
slíta sig úr varnartengslum
við Atlantshafsbandalagið.
SKREF TIL MOSKVU?
Sú spurning hefur verið
ræd'd, hvort tilgangurinn með
ferð Nixons sé að auglýsa sig
í Evrópu, eða raumverulegur
vilji til þess að ráðgast við
bandamenn sína. í ræðum
þeim, sem forsetinn hefur
flutt hingað til, hefur hann
lagt megináherzlu á það, að
hann sé hér til viðræðna við
í Reykjavík á liðu sumri. En
þrátt fyrir það ættu tilraunir
til bættrar sambúðar að vera
meginstefna Vesturlanda.
UMFR^lM allt öryggi
Ekki er úr vegi að lýsa að
nokkru þeim mikla viðbún-
aði, sem við var hafður hér í
Bruxelles í tilefni af komu
forsetans. Öryggisráðstafan-
irnar voru gífurlegar. í fylgd
með forsetanum eru um 100
öryggisverðir frá Bandarífej-
unum og margir voru komn-
ir hingað mörgum dögum fyr-
ir komu hans, en auk þeirra
voru belgískir lögreglumenn
og hermenn hvarvetna í stór
um hópum, þar sem forsetinn
fór um. Öll umferð um götur
þær er forsetinn ók um var
stöðvuð hálftíma áður en
hann var væntanlegur og bíla
lest hans umkringd lögreglu-
og fréttamanna
EFTIR BJÖRN BJARNASON
fréttaritara Morgunblaðsins í
Bruxelles.
Bruxelles, 24. febrúar.
RICHARD Nixon hefur lokið
dvöl sinni í fyrsta landinu af
fimm, sem hann heimsækir í
Evrópuferð sinni að þessu
sinni. Hann hélt héðan frá
Bruxelles síðdegis í dag til
London, þar sem hann dvelst
þar til á miðvikudag, er hann
heldur til Bonn. Megintilgang-
ur komu Nixons hingað til
Bruxelles var að heiim-
sækja höfuðstöðvar Atlants-
hafsbandalagsins. Þangað
kom hann í morgun og ræddi
við fulltrúa allra bandalags-
þjóðanna. í ræðu þeirri, sem
forsetinn hélt í fastaráði
bandalagsins, kemur glögg-
lega fram tilgangur hans með
ferðinni til Evrópu, þegar
hann segir, að hér sé hann til
þess að vinna, en ekki til há-
tíðabrigða, til þess að ráðgast
við menn, en ekki til þess að
segja þeim fyrir verkum.
f þossu kemu glögglega
fram ætlun forsetans, menn
geta ekki búizt við miklum
yfirlýsingum um aflstöðu hinn
ar nýju stjórnar Bandaríkj-
anna til Evrópu. Raunar er tal
ið, að það verði einna helzt í
Berlín, sem forsetinn muni
gefa einhverjar yfirlýsingar,
og hafi hann þá í huga hina
frægu ræðu Jöhn F. Kennedy
þar, er hann flutti í júní 1963
og sagði m.a.: „Allir frjálsir
menn, hvar sem þeir búa, eru
BerlínaTbúar. Það er þess
vegna, «em ég, frjáls maður,
er hreykinn af því að segja:
. Ich bin ein Berliner!“
herra, að Bandaríkin hafi
ekki verið látin fylgjast nægi-
lega vel með gangi þessa
máls. En Bretar hafa lagt
áherzlu á að kynna það fyrir
Efnahagshandalagslöndunum,
meðal annars skýrði Wilson,
forsæti'sráðherra Breta, Kies-
inger, kanzlara V-Þýzkalands,
frá sjónarmiðum de Gaulle,
er hann heimsótti Bonn 12.
febrúar sl. Og það gerði hann
án þess að hafa ráðgazt fyrst
við Frakka um, hivort þeir
samþykktu það. Þessi stað-
reynd er ekfei til þeas fallin
að milda skap de Gau'l'le.
Upp'haflega var ráðgert, að
Nixon flytti opinbera ræðu í
höfuðlstöðvum Atlantshafs-