Morgunblaðið - 29.05.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. MAÍ 1979
Barn
á
sjúkrahúsi:
eru
/
Hvernig skynjar barn umhverfiö, er þaö
er lagt inn á sjúkrahús? Stór bygging,
langir, hvítir gangar, aragrúi herberja og
inni á herbergjunum blasa viö rúm, borö
og einn stóll viö hvert rúm, allt eins.
Barnið kemst aö raun um, aö fá kunnug-
leg andlit eru á þessum nýja staö, en
mörg ókunnug. Lyktin er sérkennileg,
fólkiö er yfirleitt allt hvítklætt og barniö
lærir fljótt aö heimsókn „hvítingjanna“
aö rúmi þess hefur oftast í för meö ser
eitthvaö sársaukafullt, t.d. nálarstungu
eöa eitthvaö ámóta slæmt.
Margt fulloröið fólk hefur meövitaöan
eöa ómeðvitaðan beyg af sjúkrahúsum.
Þeir sem komnir eru til vits og ára vita
tilgang sjúkrahúsdvalar en börn eru
misjafnlega á vegi stödd bæöi tilfinn-
ingalega og félagslega til aö meötaka, án
áfalla, þá lífsreynslu sem slík dvöl er
þeim.
Hjúkrunarskóli íslands gekkst fyrir
ráöstefnu 12. maí sl., er fjallaöi um „Barn
á sjúkrahúsi". Ráöstefnuna sóttu um 160
manns úr flestum þeim starfsstéttum,
sem sjá um börn á sjúkrahúsum.
Markmiö ráðstefnunnar var tvíþætt. í
fyrsta lagi aö hefja umræöur um málefni
barna á sjukrahúsum og í ööru lagi aö
vekja athygli fólks, bæöi innan sjúkra-
stofnana og utan á aö huga ber raun-
hæft aö andlegri velferö barnsins á
sjúkrahúsinu, þ.e. fá í sviösljósiö líöan
þess barns, sem þarf á sjúkrahúsvist aö
halda í stuttan eöa langan tíma.
Fluttir voru á ráöstefnunni fyrirlestrar
um hin ýmsu aðskildu efni, er varöa
sjúkrahúsdvöl barna. Foreldrar sögöu
frá reynslu sinni og unniö var í starfshóp-
um aö sex viðfangsefnum.
Mbl. ræddi af þessu tilefni viö þrjá af
fyrirlesurumnum á ráöstefnunni og
einnig viö barn á sjúkrahúsi og móöur
þess.
Þó að sprautur séu ógnvekjandi í
hðndum hjúkrunarfólka má hafa Þ®r til
nokkurs brúka, begar nálin hefur verið
fjarlægð. Steini |r hér að drekka djús úr
aprautu og Ásdía bíöur tilbúin til að fyiia
á. Strákurinn, sem stendur við rúmið er
stofufélagi Steina, Þorsteinn Viðaraaon
4 ára, líka kallaftur Steini.
Ljósm. Mbl. RAX.
VIÐ heimsóttum ungan, rúm-
lÍKgjandi sjúklinK á Barnaspitala
Hringsins s.l. fimmtudat; og
spjölluðum við hann ok móður
hans.
Hann lá í rúminu með annan
fótinn í gipsi frá tá og upp að mitti
og hinn fótinn frá hné upp að
mitti. „Ég heiti Steini," sagði hann
hinn hressasti að fyrra bragði.
Móðir hans, Ásdís Jóhannsdóttir,
stóð við rúmið og útskýrði, að fullt
nafn hans væri Þorsteinn Baldvin
og hann væri Rangarsson. „Nei, ég
heiti bara Steini og ég er þriggja
ára,“ sagði hann ákveðinn.
— Hvað kom fyrir þig, brotn-
aðirðu?
„Nei, hei, ég var bara lasinn í
mjöðminni og var skorinn — ég er
að fara heim í dag — ég fer í
sjúkrabíl og svo í rúmi í flugvél
heim til Egilsstaða."
Ásdís sagði, að þau væru búin
að vera í bænum í 12 daga út af
uppskurðinum. „Þetta hefur verið
erfiður tími, ég hef setið hjá
honum eins mikið og mögulegt er.
Mín reynsla er sú, að börnin þurfi
mest á mömmu að halda á kvöldin.
Þeir eru fimm hérna á stofunni
núna á svipuðum aldri kallaðir
Steinar. Þeir hafa nóg að gera
allan daginn, en á kvöldin er
stundum erfitt að vera á sjúkra-
húsi. Við förum heim í kvöld, en
hann þarf að vera í gipsinu í átta
vikur.“
— Hvernig fannst þér hann
bregðast við þvf að þurfa að
leggjast inn á sjúkrahús?
„Hann vildi fyrst í stað alls ekki
„Ég
œtlaað
hlaupa
uppað
100”
viðurkenna að neitt væri að sér.
Ég hef þurft að fara með hann
nokkuð oft til lækna og af þeirri
reynslu hefur hann orðið mjög
hræddur við allt sem er hvítklætt.
Ég tek eftir því að honum bregður
alltaf þegar stofugangur birtist.
Annars hefur hann staðið sig vel.
Hér er líka mikið gert fyrir
börnin, aginn er ekki of mikill —
allt mjög frjálst. Það væsir ekki
um börnin hér.“
Ásdís sagðist vilja koma því til
skila til fólks utan Reykjavíkur,
að hægt væri að fá 75% endur-
greitt af ferðakostnaði hjá sjúkra-
samlagi, þegar farið væri með
sjúklinga á milli. „Ég er búin að
fara nokkrar ferðirnar en
uppgötvaði þet-ta ekki fyrr en í
haust. Eitt hef ég líka hugleitt í
þessu sambandi og er það hvernig
einstætt foreldri fer að, ef það
lendir í ámóta. Ef ég ætti ekki
ættingja að heima fyrir, þá þyrfti
ég að taka mér frí frá vinnu í
a.m.k. tvo mánuði, og ætti raunar
að gera það, ef vel ætti að vera.
Það þýðir launamissi þann tíma
og veit ég ekki til að trygginga-
kerfið komi þar á móts við fólk.“
Steini var farinn að gerast
óþolinmóður undir þessum
viðræðurn okkar og spurði ég hann
hvort hann hlakkaði ekki til að
komast heim.
„Jú, ég hlakka mest til að leika
mér og púsla — það er mest
gaman. Svo ætla ég að hlaupa upp
að hundrað, þegar ég losna við
þetta," sagði hann og bankaði í
gipsið. „Það eru allir í sona hvít-
um fötum hérna — ekki heima,"
bætti hann við. „Systir mín heitir
Lovísa Herborg, pabbi heitir
Ragnar — hann er kallaður Láki.“
— En heldurðu ekki að þú
saknir stofufélaganna — vin-
anna hérna?
„Nei, hann Björgvin stóri er
alltaf að stríða mér og ég tek
bílana mína með mér heirn."
Við svo búið fékk Steini um
annað að hugsa og viðtalinu lauk.
Við óskuðum mæðginunum góðrar
heimferðar og Steina góðs bata.
„Áhrif sjúkrahúsvista
— segir Grétar
Marínósson
sálfræðingur
GRÉTAR Marinósson sálfræðing-
ur flutti fyririestur á ráðstefn-
unni um „Áhrif sjúkrahúsvistar á
námsárangur og hegðun barna“.
Grétar starfar sem skólasálfræð-
ingur f Breiðholti.
Hann sagði m.a.: „Niðurstöður
af þeim erlendu rannsóknum, sem
ég hef rekist á um þessi málefni,
hafa til skamms tíma verið sam-
hljóða um, að áhrif einstaka
skammtímasjúkrahúsdvala á börn
eru ekki alvarleg eða langvarandi.
Engin kerfisbundin athugun hef-
ur verið gerð hérlendis á þessu efni.
Ég hef undanfarið spurt marga
kennara um þau áhrif sem þeir
hafa orðið varir við hjá nemendum
sínum. Niðurstaðan er sú, að ein-
ungis í örfáum tilvikum hafa börn-
in sýnt ólíka hegðan eftir sjúkra-
húsdvöl en áður. Þar sem áhrifa
verður vart eru þau í báðar áttir,
jákvæð og neikvæð.
Jákvæð áhrif lýsa sér oftast hjá
börnum sem koma frá erfiðum
heimilum eða þeim sem af öðrum
orsökum veita börnunum litla
umhirðu. Þessi börn koma til baka
hrein, vel nærð og geislandi á
ánægju yfir allri þeirri umönnun
og athygli sem þau fengu í stuttri
dvöl á barnadeild.
Neikvæðu áhrifin eru meira
áberandi. Hins vegar er erfitt að
skilja áhrif sjúkrahúsvistarinnar
sem slíkrar frá áhrifum annarrra
þátta, einkum á hegðun og til-
finningalíf.
Við á sálfræðideildum skóla höf-
um orðið vör við aukna árekstra við
jafnaldra, félagslega einangrun og
aukna erfiðleika við einbeitingu í
námi hjá þessum börnum. Sumar
erlendar athuganir lýsa aukinni
viðkvæmni og öryggisleysi, aukn-
um ótta við að yfirgefa foreldra,
rúmvætingum og svefntruflunum
sem koma niður á námsafköstum
og skólasókn ef barnið er á skóla-
aldri. í mörgum tilvikum eru þetta
þó börn sem áttu í tilfinningaleg-
um erfiðleikum fyrir sjúkrahús-
dvölina og því erfitt að líta á hana
sem meginorsakavald."
Grétar gerði síðan grein fyrir
niðurstöðum rannsókna brezkra