Morgunblaðið - 11.07.1984, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 1984
29
hlíðum Miöfells á leið upp á Snæfell. (y6sm Hreinn Ma‘rnÚ980n)
Alfred Guarente ásamt konu sinni, með borðfánann er honum var gefinn
1944.
íslensknm borðfána
skílað eftir 40 ár
Snjóflóð felhir framundan.
(Ljósm. Hreinn Magnússon)
„Vindkælingin sam-
svarar áreiöanlega 20 til
30 stiga frosti og sér til
þess að engir hátíða-
sálmar hljóma fyrir eyr-
um manna, þótt tindur-
inn hafi verið ósnortinn
fram til þessa.“
Nú gildir að finna skjól, nærast,
klæðast betur og ræða málin.
Hvílast ögn. Framundan er söðull
og tvær brattar brekkur upp á
jökulkollinn, norðan undir horn-
inu, hinu eiginlega Snæfelli. Norð-
ur úr söðlinum er skriðjökull, suð-
ur úr hvilftin sem endar í snjó-
flóðagilinu.
„Förum niður hlémegin, efst í
hvilftina," hrópar Ari á móti vind-
inum.
Stutt en brött ísbrekka liggur af
tindinum að söðlinum. Allt í einu
missir Árni annan mannbroddann
og dettur. Hreinn er horfinn fram
af brúninni en hinir þrír frjósa í
sporum sínum. Árni stöðvast í
einni svipan, — kafrekin ísöxi
hans heldur þunganum og brodda-
ólarnar aftur fyrir hæl sjá til þess
að járnin skoppa ekki niður í
skriðjökulinn. Þarna er of bratt og
of kalt til að festa broddana aftur.
Árni fikrar sig einbrodda niður á
sléttuna. Brátt eru félagarnir
samankomnir í sæmilegu skjóli.
Nú er um að gera að líta í mal-
inn og styrkja sig fyrir lokaáfang-
ann. Hér er heitur drykkur á hit-
abrúsa, kjarngott áleggsbrauð,
súkkulaði og rúsínur; allt velþekkt
fjallafæði og bráðnauðsynlegt.
Meðan grynnkað er á nestinu er
ákvörðun tekin eftir nokkrar
vangaveltur: Fimm klukkustundir
hingað, tvær til þrjár á tindinn,
óljóst með niðurferð, en áfram
skal haldið.
Ósnortinn tindur
Menn væðast dúnúlpum og
tvennum vettlingum og stefna á
jökulinn, ofurhægt, í takt við
hrímið sem hleðst á heit andlitin
og með vindinn skáhallt í bakið.
Stundum marka broddarnir varla
í ís, stundum sökkva menn í hné.
Hornið er nærri lóðrétt að sjá
og ljóst að það tekur að minnsta
kosti tvær stundir aukalega að
klífa það að norðan. Hópurinn
hefur ekki þann tíma og auk þess
er of hvasst.
„Reynum að vestan," segir
Olgeir.
Menn fikra sig á ská að jökul-
gjánni sem sker brekkuna við ræt-
ur tindsins. Fáein axarhögg og all-
ir komast yfir og síðan upp fyrir
hengjuna ofan við.
„Vá, maður,“ hikstar Höskuld-
ur.
„Rather spooky", hermir Hreinn
eftir breskum yfirstéttarherra og
dregur seiminn.
Útsýnið er makalaust: Máva-
byggðir og Esjufjöll, Öræfajökull
og allur Breiðamerkurjökull.
Djúpt undir fótunum eru Veður-
árdalsfjöll, djúpir dalir og hvítar
hvilftir. í suðri tengir stórkostleg-
ur hryggur, óskadraumur fjalla-
mannsins, Snæfellsbunguna við
Þverártindsegg.
Leiðin er augljós úr þessu:
Bratt, skáhallt hliðarklifur uppi
yfir 300—400 metra langri ís-
brekku, að ísfláa með um 70 gráðu
halla (20 metrar á hæð) og þaðan
upp í stutta íslænu. Sjálfur há-
tindurinn sést ekki.
Einn af öðrum klífa félagarnir
fimm upp í skafbylshryðjunum.
Þeir höggva ísöxi og íshamri jafn-
hátt fyrir ofan sig, sparka fram-
broddunum á fótjárnunum föstum
í ísinn, fyrst eitt skref upp og svo
annað. Þvínæst eru handverkfær-
in losuð, færð ofar, sami fótaburð-
ur endurtekinn og þannig áfram,
eins og flugur á vegg. Frostnæð-
ingurinn bítur.
I Ijós kemur að fyrsti maður
kemst bara einn fyrir á hárfínni
egginni og hver og einn verður að
leggjast eða krjúpa til að fjúka
ekki. Mínúta á mann. Athöfnin
tekur rúma klukkustund. Menn
verða að bíða hver eftir öðrum og
kólna upp. Vindkælingin samsvar-
ar áreiðanlega 20 til 30 stiga frosti
og sér til þess að engir hátíða-
sálmar hljóma fyrir eyrum
manna, þótt tindurinn hafi verið
ósnortinn fram til þessa.
Hvert skal halda?
Ánægjan léttir niðurförina. Á
söðlinum verður að taka nýja
ákvörðun, — hvar á að fara niður?
Norðuraf er skriðjökullinn og
endar í hrunbelti. Könnunarferð í
upphafi dvalarinnar hafði afhjúp-
að það. En kannski mætti síga eða
klífa niður ísfossana?
En klifur afturábak er enn sein-
unnara en upp og áfram. Og sig er
tímafrekt og getur orðið afar erf-
itt, sérstaklega ef sigleiðin er löng
og brött þannig að torvelt reynist
að búa til sigfestur við línuendann
hverju sinni. Línan er nefnilega
ávallt toguð úr festunni fyrir ofan
og notuð að nýju. Fimm saman?
Nei, kostirnir eru báðir vondir.
Suðuraf er snjóflóðahvilftin.
sem blasti við fyrr um daginn. I
austri liggur hryggur Miðfellsins,
— eflaust fær, en líklega fimm til
sex klukkustunda erfitt klifur. Of
mikið fyrir þreyttan hóp.
í umræðunni minnir einhver á
snjóléttan hamrahrygg sem nær
upp í miðja hvilftina. Að vísu þarf
þá að skera hana og síðan eina
snjóflóðarás neðan við hrygginn,
en nú hefur frostið hert með lækk-
andi sól. Samanlagt virðist þetta
vænlegasta leiðin. Og á hana er
kýlt.
Einn í einu! Fyrst eftir boga-
dregnum skafli, síðan yfir mjóan
og djúpan snjóflóðafarveg og svo
beint niður á höfðann, efst á
hryggnum. Ekkert óvænt gerist.
Hryggurinn reynist auðveldur.
Hvergi þarf að klífa eða síga. Að
vísu endar hann óþarflega nærri
hrunskriðunum úr jöklum Þver-
ártindseggjar. En þeir verða ekki
færðir.
Handan við snjóflóðarásina
safnast hópurinn saman. Menn
brosa, þrátt fyrir lúann. Einni
marsipanstöng er skipt, menn
deila dreggjunum úr brúsunum.
Enn er eins til tveggja klukku-
stunda gangur í tjaldbúðirnar.
Himneskt, hvað sem öllu líður.
Þar húka tvö tjöld, umkringd
snjógarði. Frostþurrkaður matur
bíður, heit kássa, nógur drykkur,
mjúkt undirlag og hlýja.
Fjórtán klukkustunda erfiði
hefur tekið sinn toll. Kátínan í
tveggja manna tjaldinu, þar sem
fimmmenningarnir liggja, er
þreytuleg af og til. Kæruleysi og
létti bregður fyrir og menn af-
greiða kássuna langþráðu: Einn
slökkviliðsmaður, tveir jarðfræð-
ingar, verslunarmaður og mynd-
listarskólanemi.
Daginn eftir er von á Fjölni
bónda á Hala á aflóga Rússanum
að sækja liðið. Þangað til má
meira að segja ná að gera áætlan-
ir um nýjar ferðir.
„Þessi svarti, hái þarna hinum
megin er flottur,“ segir einhver, „í
sumar ættum við að ...“
Arí Trausti Guðmundsson, kennarí
rið Menntaskólann rió Sund.
— fékk fánann gefins árið 1944
Fyrir skömmu var staddur hér á íslandi Alfred Guerante fyrrum kapteinn i
bandaríska hernum. Ein ástæða heimsóknar hans var að skila aftur borðfána
sem nokkrir íslenskir vinir hans gáfu honum árið 1944.
Alfred Guarente var kapteinn í
bandaríska hernum á íslandi árin
1941 til 1944 og hafði aðsetur í
Surner-búðunum á Keflavíkur-
flugvelli og í Pusking-búðunum i
Reykjavík, höfuðstöðvum Banda-
ríkjahers á íslandi. í samtali við
blaðamann Morgunblaðsins sagði
Alfred Guarente að á þeim tæpum
fjórum árum sem hann gegndi her-
þjónustu hér á landi hefði hann
eignast marga vini: „Ég mun aldrei
gleyma þeim. Eitt skipti þegar
jeppinn minn bilaði á fjallvegi i
miklum frostum, ók fram á mig ís-
Félagsmálaráðherra:
lenskur vörubílstjóri, þegar ég var
orðinn kaldur og hrakinn. Hann tók
mig uppí og keyrði mig til sins
heima, þar sem hann fékk mér þurr
föt, heitt kaffi og dreif mig síðan í
rúmið. Þessi saga er aðeins eitt
dæmi þeirrar vinsemdar sem alls
staðar mætti mér hér á íslandi.
Þessum íslenska borðfána vil ég
skila til íslands, hér á hann heima.
Það er ósk mín að hann verði varð-
veittur sem tákn þeirrar vináttu og
hlýhugar, er mér var sýndur. Minn-
ingin um þá vini sem ég þá eignað-
ist mun aldrei verða burtu máð.“
Stefnir að bráða-
birgðalausn um skip-
an sexmannanefndar
Á NÆSTU DÖGUM verða, að sögn Alexanders Stefánssonar félagsmálaráð-
herra, hafnar viðræður við þá aðila, sem eiga að skipa fulltrúa neytenda í
sexmannanefnd sem verðleggur landbúnaðarvörur, um bráðabirgðalausn á
þeim vanda sem skapast hefur vegna þess að allir aðilarnir hafa ýmist lýst því
yfír að þeir muni draga fulltrúa sina úr nefndinni eða hafa þegar gert það, eins
og komið hefur fram í Morgunblaðinu.
Alexander sagði að biðstaða væri
í málinu þar sem lögin um Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins og verð-
lagsmál landbúnaðarmála almennt
væru í endurskoðun á vegum
stjórnarflokkanna. Því hefði hann
lagt til í ríkisstjórninni að rætt yrði
við þessa aðila og jafnvel fleiri um
bráðabirgðalausn sem gilti þar til
framtíðarskipan yrði komið á. Þeir
aðilar sem skipa eiga fulltrúa neyt-
enda í sexmannanefnd eru: Alþýðu-
samband íslands, sem dró fulltrúa
sinn úr nefndinni fyrir nokkrum ár-
um en síðan hefur félagsmálaráð-
herra skipað mann í hans stað; Sjó-
mannafélag Reykjavíkur, sem
ákveðið hefur að draga fulltrúa
sinn úr nefndinni frá og með 1.
september nk., og Landssamband
iðnaðarmanna, en forseti þess hef-
ur lýst því yfir í samtali við Mbl. að
búast megi við að sambandið dragi
fulltrúa sinn úr nefndinni á næst-
unni.
Samið um sérkröfur hafnarverkamanna:
Vaktavinna verður tek-
in upp í auknum mæli
— Allt að 13 % kauphækkun
SAMKOMULAG um sérkjarasamning fyrir hafnarvinnu náðist í síðustu viku
milli Dagsbrúnar og Vinnuveitendasambands fslands fyrir hönd Hafskips og
Eimskips. Samningurinn felur í sér 4—13% kauphækkun eftir starfsaldri og
reynslu og kemur I stað sérkjarasamnings frá 1974. Um það var kveðið í
aðalkjarasamningi Dagsbrúnar frá því seinnipartinn í vetur að sérkjarasamning-
ur fyrir hafnarvinnu yrði tilbúinn fyrir 1. maf. Samningurinn er afturvirkur til 21.
febrúar.
„Það hefur orðið gífurleg tækni-
þróun í hafnarvinnu á undanförnum
árum, og fyrirsjáanlegar enn frek-
ari breytingar með tilkomu gáma-
krana í Sundahöfn," sagði Guð-
mundur J. Guðmundsson, formaður
Dagsbrúnar, í samtali við Morgun-
blaðið. Hann sagði að einnig hefði
samist um breytingar f mönnun,
fjölda manna i lestum og vinnuaflið
yrði hreyfanlegra. Hann sagði að
fengist hefði fram nokkur viður-
kenning á sérþjálfun manna í hafn-
arvinnu. Þá sagði hann að tekin yrði
upp strax á næstunni vaktavinna á
stærstu lyfturum og yrði vakta-
vinna f stöðugt ríkari mæli tekin
upp við hafnarvinnu í framtíðinni,
enda hefði vinnutími þar verið
óhemju langur.
Guðmundur sagði að starfsmenn
hefðu þegar samþykkt samninginn
og hann gerði ráð fyrir að skipadeild
Sambandsins yrði einnig aðili að
samningnum.