Morgunblaðið - 29.09.1989, Blaðsíða 12

fc{ e:8ei aaaMawaB-.es auöMiyrgífci siaAjaz-uost
12 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDÁGUR 29! SEPTÉMBER 1989
AíVegaleitt þjóðfélag
með ríkisstjóm og lög-
gjafarþing í fararbroddi
efitir Dagrúnu
Kristjánsdóttur
Sannleikur, réttlæti, heiðarleiki?
Það þarf svo sannarlega meira til
en logandi ljós, ef finna á það í
þessu lofsungna þjóðfélagi, sem
upphafsorðin eru samnefnarar fyr-
ir. Ég hygg að fleiri en ég spytji
hvar þetta muni enda? En því miður
þá eru það aðeins þeir sem engu
geta breytt og einskis eru megnug-
ir sem heyra, sjá og skilja í hvert
óefni er komið með siðgæðisvitund
þeirra sem stjórna ferðinni í krafti
valds og auðs. Það eru alltof marg-
ir sem eru svo uppteknii' af því að
leika Guð, að þeir gleyma því að
taka hann sér til fyrirmyndar og
þess vegna fer fyrir mörgum eins
og engli þeim, sem oftast er nefnd-
ur dags daglega, enda rekinn úr
samfélagi heilagra og því æði hjart-
fólginn breyskum mannanna börn-
um. Völd og auður, eru verstu óvin-
ir mannanna, út frá þeim vex oftar
en ekki, allt það sem illt er, enda
var Kristur fljótur að afþakka gjaf-
ir kölska þegar hann bauð honum
völd 0g auð „og alla heimsins dýrð“.
Og hvers vegna bauð kölski einmitt
þetta, auð og völd? Hann vissi það
sem enn í dag er staðreynd að fáir
standast þá freistingu ef þeim
stendur til boða að fá völd í hendur
og „svona þokkaleg laun“ og að-
stöðu til að drýgja þau dulítið, helst
svo lítið beri á. Ekki minnkar freist-
ingin þegar í ljós kemur að það er
nánast hægt að stýra því af ná-
kvæmni, hver nýtur náðar og fær
að göslast áfram árum saman með
annarra fé, tapandi tugmilljónum,
sem að síðustu fellur á ríkið að
greiða, en það gerir ekkert til —
ríkið er við og það er auðvelt að
hækka bara skattana á þeim sem
lægst eru launaðir og þar með öldr-
uðum. Svívirðan er svo yfirgengileg
að hægt væri að skrifa margar
bækur um óréttlæti, ósannindi, svik
og bruðl sem bitnar á þeim mest
sem minnst hafa 0g reynst hafa
heiðarlegir og traustir þegnar þjóð-
félagsins. Hinir halda áfram að
mata krókinn á alls konar fríðind-
um, sem ekki mega koma fyrir al-
menningssjónir og þverneita öllu
slíku þrátt fyrir skjalfestar sannan-
ir. Er von að fólk beri virðingu fyr-
ir þeim sem vísvitandi og jafnvel
skælbrosandi bera fram hreina lygi
t.d. í sjónvarpi og útvarpi. Landslýð-
ur er ekki jafn minnislaus og sumir
ráðamenn þjóðarinnar sem muna
aldrei hvað þeir hafa sagt eða gert,
frá degi til dags, enda ber öll stjórn
þessa lands vitni um fádæma
klaufaskap og ráðaleysi sem hlýtur
að vekja undrun allra sem fylgjast
vel með. Það væri hægt að spyija
margra spurninga sem þessari
stjórn yrði erfitt um vik að svara,
en vegna þess að mér veittí ekki
af öllum hundrað biaðsíðum Morg-
unblaðsins til að koma fyrir öllu því
sem mér finnst hafa farið aflaga
hjá ríkisstjórn og Alþingi þessa
mánuði síðan „stjórnarbyltingin“
var gerð í haust, þá verð ég að
sleppa því að fara ítarlega út í
málin. Morgunblaðið verður ef til
vill svo vinsamlegt að ljá mér pláss
síðar.
Stjórn jafnréttis og
félagshyggju
Óneitanlega mun margur hafa
hugsað gott til glóðarinnar að fá
nú loks svo kærleiksríka og alltum-
vefjandi ríkisstjórn. Nú hlaut þó
launamisréttið að hverfa og minnka
bilið á ráðherralaununum og elli-
og örorkulaunum, var það ekki um
það bil tífalt og þaðanaf meira með
hlunnindum og ýmsu svona smá-
vegis sem greitt var aukalega fyrir
það til dæmis að skreppa hálfan
dag úr borginni? Ég man nú ekki
alveg upphæðina því það er svo
skrítið að það eru mörg ár síðan
við þessi einskisverðu, fengum upp-
lýsingar um það í blöðunum, hvern-
ig skyldi annars standa á því? Varla
er það neitt leyndarmál? Annars
minnir mig sterklega að sex klukku-
tíma ferð út fyrir borgarmörkin,
fyrir nokkrum árum, væri metin til
launa um það bil fjórfalt á við
hækkun ellilífeyris með tekjutrygg-
ingu og heimilisuppbót í febrúar
1989, en sú hækkun nam kr. 415.-.
Ekki má nú vanþakka þá rausn,
enda skömmtuð aflóga fólki yfir
sextíu og sjö ára. En hvað skyldi
hálfs dags ferð ráðherra og þing-
manna út fyrir borgarmörkin kosta
ríkissjóð og allan landslýð nú? Ætli
að það þurfi ekki að margfalda með
hærri tölu en fjórum? Já, hún er
dásamleg þessi ríkisstjórn jafnréttis
sem alltaf ber hag hins lægst laun-
aða fyrir bijósti. Enda er þar ljós-
asta dæmið hinn hjartnæmi ekkna-
skattur, sem ég veit að allir sem
eru svo vel settir að hafa misst
fyrirvinnuna, eru svo innilega
þakklátir fyrir. Það er sannarlega
mikil gæfa að fá að borga helming-
in hærri skatt af eign sinni en aðr-
ir, ekki er nógsamlega hægt að lofa
Drottinn og ríkisstjórnina fyrir þá
náð, enda geta hæstráðendur ef til
vill, eins og aðeins lyft sínum litlu
launum fyrir mismuninn.
Fyrst ég minntist á laun þeirra
sem stjórna eiga landinu. Til hvers
notið þið föstu mánaðarlaunin? Mér
er það sífellt undrunarefni því að
þið megið ekki snúa ykkur við, án
þess að fá aukagreiðslu fyrir það
og það ekki í lægri kantinum. I
öðru lagi gegnið þið flestir mörgum
störfum og fáið laun fyrir þau þó
að þið getið ómögulega rækt öll
þessi störf af heiðarleik og sam-
viskusemi, tíminn er takmarkaður
en störfin viðamikil. Er þetta eðli-
legt? Ef að þið teljið mig fara með
bull, þá minnist auðu stólanna á
Alþingi, þeir hrópa á þá sem í þeim
eiga að sitja og eru kosnir til að
gegna störfum fyrir land og þjóð,
en svo sjaldan sem sjónvarpið leyfir
okkur að líta þessa háttvirtu og
vii'ðulegu samkundu, þá blasa við
auðir stólar. Væri ekki ráðlegt að
fækka þingmönnum um helming
og láta þá sitja í sínum stólum og
vinna þau-verk sem þarf, — af kost-
gæfni og samviskusemi — í stað
þess að fjölga stöðugt þingmönnum
sem eyða mestum tíma í að ijasa
um hluti sem fáum eða engum er
til gagns eða þrasa tímum saman
um hver nagar flesta blýanta. Það
er dýrt spaug fyrir þjóðina að greiða
64 þingmönnum og ráðherrum,
laun fýrir innbyrðis þras þeirra og
skammir hver í annars garð á milli
þess sem þeir flaustra af afgreiðslu
mikilsverðra mála, sem svo reynast
þjóðinni til stórrat' bölvunar, því að
þeir hafa ekki tíma.
Það er ekki nóg með það að yfir-
bygging þessa þjóðfélags sé orðin
alltof stór og margfalt of dýr fyrir
ekki stærri þjóð, heldur hljóta allir
að sjá að því fleira fólki sem hrúg-
að er í ráðuneyti og allt í kring um
þau, því minna er gert af viti. Ráð-
herrar mega ekki vera að því að
sinna málum okkar íslendirtga. Þeir
eru oftast í útlöndum, önnum kafn-
ir við að ráðleggja Arafat hvernig
hann á að stjórna hryðjuverkasam-
tökum sínum, eða fyt'irskipa Nató
um eldflaugar og kafbáta. Almenn-
ingur bara hlær að þessum tilburð-
um ykkar til að sýnast miklir menn,
þó er það frekar aumkunarlegt en
til aðhláturs, vegna þeirrar ringul-
reiðar sem er í stjórnun okkar lands.
Ef að allt væri hér til fyrirmyndar,
þá væri sök sér þó að þið reynduð
líka að stjórna því sem umfram er
af heiminum. Ég tek svo til orða
því að undanfarin ár er engu líkara
en að við íslendingar séum miðjan
og það sem mest er og stærst í
þessum heimi. Það er alveg sama
hvort sem við töpum eða vinnnum,
alltaf erum við mest.
En á hvaða sviðum erum við
mest? Er það eitthvað_ sem við get-
um verið hreykin af? Ég held varla.
Við skörum að vísu fram úr á mörg-
um sviðum og nærtækast, þar sem
það er tilefni þessarar greinar, er
að nefna gegndarlausa eyðslu og
óhóf sem ríkisstjórnin gengur á
undan með — ekki óhóf til að létta
lífið fyrir sjúkum, öldruðum, öryrkj-
um og öðrum illa stöddum þjóð-
félagsþegnum — ónei, enda taldir
svo þung „byrði“ að forsætisráð-
herra hefur oft stunið þungt og
lengi í útvarpi og sjónvarpi vegna
þessa. Eyðslan er á öðrum sviðum
og hvergi til sparað þegar halda á
ÁGOOOYEM
eroott
AOAKA
GOOD'fYEAR
Dagrún Kristjánsdóttir
„Landslýður er ekki
jafn minnislaus og sum-
ir ráðamenn þjóðarinn-
ar sem muna aldrei
hvað þeir hafa sagt eða
gert, frá degi til dags,
enda ber öll stjórn
þessa lands vitni um
fádæma klaufaskap og
ráðaleysi sem hlýtur að
vekja undrun allra sem
fylgjast vel með.“
veislur eða hygla sérstökum gæð-
ingum, byggja óþarfar hallir fyrir
milljarða. Þá eru tugþúsundir og
tugmilljónii' „bara smámunir" og
þið „bara blásið" á það ef almenn-
ingi blöskrar bruðlið í listahöllum
ykkar, þó að kostnaður fari hundruð
milljóna fram úr kostnaðaráætlun.
íslendingat' setja heimsmet í
eyðslu. Þeir apa allt það heimsku-
legasta eftir öðrum þjóðum og segja
„við megum ekki vera eftirbátar
annarra þjóða“, þvílík flónska, við
sem ekki erum fleiri en svo að kom-
ast fyrir í einum smábæ hjá stór-
þjóðunum. Er ekki rembingurinn
líka búinn að koma okkut' á kaldan
klaka? Það sjá víst flestir nema
ríkisstjórnin.
Við setjum heimsmet í sólar-
landaferðum, þó að þær kosti víxla
sem ár tekur að greiða. Islendingar
eiga flesta bíla á .mann, þeir eiga
efalaust líka heimsmet í innflutn-
ingi á alls konar skrani sem enginn
hefur með að gera. Þeir eiga áreið-
anlega heimsmet í því að eyðileggja
íslenska framleiðslu og íslenskt
framtak með því að leyfa innflutn-
ing á ýmsum iðnvarningi og búvöru
sem við getum framleitt hér. Það
er augljóst að það fer geysilegur
gjaldeyrir í allt þetta „frelsi", næst-
um hver sem er getur eytt milljörð-
um í innflutning á vörum sem við
höfum ekkert með að gera. Svo
aftur á móti verða allir gjaldþrota,
sem reyna að klóra í bakkann með
innanlandsframleiðslu, svo er ríkis-
stjórninni fyrir að þakka. Gjald-
þrotum fylgir uppsögn starfsfólks
0g atvinnuleysi. Gjaldþrot Islend-
inga eru einnig á heimsmælikvarða,
enda von, því að það eru engar
hömlur settar á það hver ræðst í
að setja á fót margtugmilljóna fyrir-
tæki, þó eigið fé sé ekkert. Þegar
allt er svo endanlega og vendilega
komið á hausinn, þá eru þessir
menn svo elskulegir að leyfa ríkinu
að borga það sem mögulegt er og
afganginn fá þeir að borga. sem
hafa verið svo hjálpsamir að ganga
í ábyrgðir fyrir þá. Svindlið og svik-
in eru svo mikil í kring um sum
gjaldþrot að furðu gegnir og hver
á sök á því að það er hægt að verða
gjaldþrota í dag og byija með nýtt
milljónafyrirtæki á morgun? Sökin
er hjá löggjafanum. Annað hvort
er það viljandi gert að setjálög sem
gera þetta kleift, eða að þeir sem
setja lögin, eru ekki vel klárir í
kollinum og eru það ekki meðmæli
með — eða tilefni virðingar fyrir
löggjafai'valdinu. Við þetta má
bæta að flest lög sem háttvirt Al-
þingi setur, eru því marki brennd
að hægt er að teygja þau og toga
út um allar koppagrundir til hag-
ræðis fyrir þá sem þurfa að smeygja
sér framhjá því sem almennt er
talið heiðarlegt og siðlegt. Það eru
til mýmörg dæmi þess að óprúttnir
fjárglæframenn og aðrir sem hafa
fégræðgina fyrir sinn guð, nota sér
þau lög sem nánast er hægt að
túlka hvernig sem er, eða eftir þvi
sem hentar.
Ríkisstjórnir og löggjafarþing
eiga stærsta sök á því hve spillt
þjóðfélagið er. Afmörkuð og skýr
lög geta sett skorður við undanskot-
um og óréttlæti. Séu þau brotin,
þá á sá sem í hlut á að gjalda fyr-
ir það, — hver sem í hlut á, en það
hefur verið rík tilhneiging í þá átt
að láta þá stóru sleppa, en hegna
hinum sem minna mega sín og eru
ekki eins vel að sér í krókastigum
laganna og eiga ekki fjármagn til
að bola sér áfram.
íslendingar, sem alltaf vilja vera
stærstir og mestir, eiga langt í land
í því að skara framúr að hagsýni,
ráðdeildarsemi og réttlæti. Þess í
stað gengur ríkisstjórnin fram fyrir
skjöldu með eyðslu sem engu er lík.
Það er varið hundruðum milljóna í
hluti sem eru annað hvort ónauð-
synlegir eða gætu beðið þar til ríkis-
kassinn yfirfylltist. Dauðir hlutir
eru látnir ganga fyrir , til lofs og
dýrðar hégómaskap ráðamanna, en
erfiðleikar þegnanna, sem eru að
sligast undir skattpíningu þessara
sömu manna, eru látnir sem vind
um eyru þjóta. Ég hélt að velferðar-
þjóðfélag byggðist fyrst og fremst
á mannlegri vellíðan, umhyggju
fyrir þegnunum og íþyngja þeim
ekki um of með álögum. Nei, ríkis-
stjórn Islands er gjörsneidd um-
hyggju fyrir þegnum sínum, hún
hugsar aðeins um dauða hluti, sem
aðeins eiga að vera minnisvarðar
yfir þeim sjálfum. Haldið þið virki-
lega að Drottinn Allsheijar spyiji
ykkur um það þegar þið hittið hann
að máli, hve mörg stórhýsi þið haf-
ið látið reisa, hve mörg og stór ráðu-
neytin séu eða hvort þið hafið kom-
ið fyrir sendiráðum í hveiju
krummaskuði á jörðunni, eða álasi
ykkur fyrir það að hafa ekki eytt
fleiri milljþrðum í flugstöðvar og
ferðalög? Ég álít að hann spyiji um
það sem ykkur finnst vera aukaat-
riði. Hann mun spyija ykkur um
hvað þið hafið gert fyrir sjúka, aldr-
aða, öryrkja, fátæka og þá sem eiga
í einhvers konar erfiðleikum.
Ég held að Drottinn dragi fram
úr pússi sínu smásjá og skoði vand-
lega hjartalag ykkar og gangi úr
skugga um það hvort einhver mis-
tök hafi átt sér stað, hvort verk-
smiðjugalli sé á framleiðslunni og
það hafi óvart verið sett í ykkur
steinhjarta, í stað lifandi hjarta sem
slægi í takt við öll önnur hjörtu í
landinu sem finna til. Þið megið
ekki gleyma því, að mannleg þján-
ing getur verið mikil, af ykkar völd-
um. Mismunun margs konar og
óréttlát skattpíning, eru hlutir sem
þið hafið á valdi ykkar. Hættið að
eyða meiru en aflað er, sýnið hóf
í útgjöldum ríkisins, bæði í fram-
kvæmdum og í launum ykkar. Eg
mundi í ykkar sporum skammast
mín fyrir að hirða þær upphæðir
sem þið takið við fyrir þau störf sem
þið vinnið, samt finnst ykkur launin
alltof lág, samtímis því að þið
skammtið tugþúsundum þegna
ykkar tífalt lægri upphæð. Iljarta-
lagið leynir sér ekki, það hlýtur að
vera úr óhöggnum steini.
Þessi ríkisstjórn verður að víkja,
eða að þið snúið alveg við blaðinu
og takið á vanda þegnanna. Þið
hljótið að skilja að dómur ykkar
verður þungur ef að þið kjósið frek-
ar að eyða fjármunum í hégóma
og tildurrófuhátt, en að létta byrðar
þeirra sem vanmáttugir eru og
varnarlausir án hjálpar samfélags-
ins. Líka eigið þið að leggja áherslu
á að hjálpa þeim sem af dugnaði
og heiðarleik vilja vinna þessu þjóð-
félagi vel og standa undir því með
öflun tekna, í stað þess að íþyngja
þeim með kvótum og sköttum svo
að enginn getur verið sjálfsbjarga,
hvað þá meir.
Og umfram allt munið að maður-
inn er gæddur sál sem er eilíf og
því meira vert að gefa gaum því
sem eykur velferð mannkyns út
yfir gröf og dauða, en að hugsa
einungis um sjálfs síns upphefð, auð
og völd á kostnað annarra.
Höfiwdur er fyrrverandi kennari.