Morgunblaðið - 29.09.1989, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐJÐ FÖSTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1989
f
Sérstaða Slóvena kyndir
undir kröfum um aðskilnað
Belgrað. Reuter.
Slóvenía er minnsta lýðveldi Júgóslavíu og hefiir vestræn menning
fest þar djúpar rætur. Tunga, byggingalist og tónlist Slóvena skap-
ar þeim sérstöðu á meðal þjóða júgóslavneska sambandsríkisins.
Þessi sérstaða kom skýrt í ljós á miðvikudag þegar þing Slóveníu
samþykkti stjórnarskrárbreytingar sem fela í sér að leiðtogar lýð-
veldisins áskilja sér rétt til þess að segja það úr ríkjasambandinu.
Slóvenía er 20.250 ferkm að flat-
armáli og á landamæri að Ítalíu,
Austurríki og Ungveijalandi. Lýð-
veldið er svo að segja að öllu leyti
ólíkt öðrum lýðveldum Júgóslavíu.
Slóvenar eni þekktir sem vinnu-
þjarkar. Um fjórðungur útflutnings
Júgóslava og fimmtungur þjóðar-
frámleiðslunnar kemur frá Sló-
veníu. Meðalárslaun Slóvena nema
um 310.000 ísl. kr. og eru helm-
ingi hærri en annarra Júgóslava.
Leiðtogar lýðveldisins hafa
heimilað starfsemi óháðra stjórn-
málahreyfinga og leggja áherslu á
virðingu fyrir mannréttindum. Að
minnsta kosti tólf óháðar stjórn-
málahreyfingar hafa verið stofnað-
ar í lýðveldinu á undanförnum
tveimur árum og hyggjast nokkrar
þeirra bjóða fram gegn kommúnist-
um í þingkosningum á næsta ári.
Langflestir Slóvena eru katólskir
en aðrar þjóðir Júgóslavíu eru í
rétttrúnaðarkirkjunni eða múha-
meðstrúar.
Slóvenar eru að því leytinu líkir
Eystrasaltsþjóðum Sovétríkjanna
að þeir segjast eiga heimtingu á
aukinni sjálfstjórn vegna menning-
arlegrar sérstöðu þeirra og efna-
hagslegrar hagsældar. Þeir eru
aðeins um 9% Júgóslava og hafa
lagst gegn hugmyndum um að öll-
um júgóslavnesku lýðveldunum sex
beri að fara eftir ákvörðunum
meirihlutans á sambandsþinginu í
Belgrað.
, Margir Slóvenar fognuðu ákaft
stofnun sambandsríkisins Júgó-
slavíu árið 1918. Þeir voru þó ekki
jafn ánægðir á millistríðsárunum
er Serbar drottnuðu yfir landinu.
Frá því Josips Broz Tító lést árið
1980 hefur æ meir borið á kröfum
þjóðernissinna í lýðveldinu og er
nú svo komið að margir Slóvenar
telja að stefna beri að aðskilnaði
frá Júgóslavíu.
J2
Indland;
Teresa á
batavegi
Nýju Delhí. DPA.
Móðir Teresa, sem er á sjúkra-
húsi í Calcutta, er á batavagi,- að
því er læknar sögðu á miðviku-
dag.
Móðir Teresa var flutt á sjúkra-
húsið 7. september vegna hjarta-
sjúkdóms og mikils hita. Hún
gekkst undir skurðaðgerð og var
hjartagangráði komið fyrir í henni.
Móðir Teresa er 79 ára að aldri,
fædd í Júgóslavíu. Foreldrar hennar
voru Albanar en hún er nú indversk-
ur ríkisborgari. Hún hlaut friðar-
verðlaun Nóbels árið 1979 fyrir
störf sín í þágu sjúklinga og fátæk-
linga í Calcutta.
Bándaríkin:
Fyrrum ráðgjafi She-
vardnadze biðst hælis
Allnokkrir austur-evrópskir njósna-
foringjar hafa flúið að undanförnu
Daily Telegraph.
FYRRUM ráðgjafi Edúards She-
vardnadze, utanríkisráðherra
Sovétríkjanna, hefúr beðist hælis
í Bandaríkjunum. Koma þessar
fréttir á sama tíma og She-
vardnadze er í Bandaríkjununi
en þar ávarpaði hann allsherjar-
1985 viðurkenndi Marcos opin-
berlega að sér væri ógnað af liðs-
mönnum Hers hinnar nýju þjóðar
og Bandaríkjamenn juku þegar
hernaðarlegan stuðning við stjórn-
arherinn. Seinna sama ár lýsti
Marcos því yfir (undir þrýstingi frá
Bandaríkjamönnum), að gengið yrði
til forsetakosninga í .febrúar 1986,
18 mánuðum fyrr en fyrirhugað
var. Almennt var talið að Corazon
Aquino, ekkja Benignos, væri eina
manneskjan sem gæti sameinað
sundraða stjórnarandstæðinga og
var hún valin frambjóðandi UNIDO,
samtaka stjórnarandstöðuflokka
sem stofnuð voru 1982. Kosninga-
baráttan var blóði drifin og á kosn-
ingadegi höfðu 100 manns fallið í
valinn.
16. febrúar lýsti þjóðþingið því
yfir að Marcos hefði borið sigur úr
býtum með 10,8 miljónum atkvæða
gegn 9,3 miljónum atkvæða Aqu-
ino, samkvæmt talningu kjörnefnd-
ar sem skipuð var af þinginu.
Marcos var undir miklum þrýst-
ingi, einkum frá Bandaríkjamönn-
um, að víkja til hliðar fyrir Aquino,
sem flestir töldu réttkjörinn forseta.
22. febt'úar 1986 sneru Fidel Ram-
os, yfirmaður herráðsins, og Juan
Enrile, varnarmálaráðherra lands-
ins, baki við Marcos og lýstu yfir
stuðningi við Corazon Aquino. Til
átaka kom á rnilli hersveita upp-
reisnarmanna og þeirra er enn voru
hliðhollar Marcos. 25. febrúar 1986
sóru bæði Marcos og Aquino for-
setaeið. Seinna sama dag játaði
Marcos sig loks sigraðan og
skömmu síðar hélt hann til Banda-
ríkjanna ásamt eiginkonu sinni,
Imeldu, og!'föruneyti.
‘ 1986 hófst á vegum stjórnskip-
aðrar nefndar rannsókn á fjárreið-
um Marcosar, en hann og ráðgjafar
hans eru taldir hafa dregið að sét'
á milli 10-17 milljarða Bandaríkja-
dali, (um 620-1,054 milljarða ísl.
króna), af almannafé. Þá var hann
sakaður um tugmilljón dala fjársvik
í Bandaríkjunum og er málið enn
fyrir bandarískum dómstólum.
Heimildir: The Europa Year-
book, The Observer og AP.
þing Sameinuðu þjóðanna að
loknum viðræðum við George
Bush forseta og James Baker
utanríkisráðherra.
Eftir bandarískum embættis-
mönnum er haft, að Vladímír Al-
penídze hafi veitt CIA, bandarísku
leyniþjónustunni, mikilvægar upp-
lýsingar urn æviferil Shevat'dnadze
en hann var áður formaður komm-
únistaflokksins í Georgíu. Hafa
vestrænar leyniþjónustur lengi haft
mikinn áhuga á því skeiði í ævi
hans.
Alpenidze var staddur í Róm fyrr
í mánuðinum ásamt nokkrum sov-
éskum blaðamönnum þegar hann
baðst hælis. Fór hann af hótelinu
strax á öðrum degi og skildi farang-
urinn eftir, steig upp í næsta
leigubíl og kvaddi síðan dyra í
bandaríska sendiráðinu þar sem
hann bað um viðtal við yfirmann
CIA á staðnum.
í fréttum frá Róm segir, að Al-
penídze, sem er rithöfundur frá
Georgíu, hafi verið yfirmaður
CAAT, sovésku höfundarréttar-
nefndarinnar, en bandarískir leyni-
þjónustumenn segjast ekki geta
staðfest það. Þeir hafa hins vegar
upplýst, að Alpenídze vat' ráðgjafi
Shevardnadze þegar hann var for-
maður kommúnistaflokksins í Ge-
ot’gíu frá 1972-’85. Þar áðurgegndi
Shevardnadze embætti innanríkis-
t'áðherra í lýðveldinu og stjórnaði
öryggislögreglúnni, MVD, sem
starfar í nánum tengslum við KGB.
í sovéskum neðanjarðarritum hefur
Shevardnadze verið sakaður um að
leyfa eða skipa fyt'ir um pyntingar
á andófsmönnum.
Á síðustu vikurn hafa allnokkrir
foringjat' í leyniþjónustum Austur-
Evrópuríkjanna beðist hælis á Vest-
ut’löndum.
V estur-Þýskaland:
Sveitarstjómakosningar
í Nordrhein-Westfalen
Bonn. Reuter.
Sveitarstjórnakosningar verða í Nordrhein-Westfalen, fjöltttenn-
asta fylki Vestur-Þýskalands, á sunnudag og verða þær prófsteinn
á fylgi flokks Helmuts Kohls kanslara, Kristilega demókrataflokks-
ins. Kosið verður til sambandsþingsins í Bonn í síðasta lagi í desem-
ber á næsta ári.
kosningunum. Flokkurinn býður
aðeins fram í 24 af 56 borgum og
héruðum, sem kosið verður í á
sunnudag.
Um þriðjungur vestur-þýskra
kjósenda, eða 13 milljónir manna,
á að ganga að kjörborði í Nord-
rhein-Westfalen á sunnudag. Fylkið
er höfuðvígi stjórnarandstöðu-
flokksins Sósíal-demókrataflokks-
ins (SPD), sem er við völd i flestum
borgum fylkisins, annaðhvort einn
eða í samstarfi við Græningja. Sós-
íal-demókratar fengu 42,5% at-
kvæða í sveitarstjórnakosningunum
í fylkinu árið 1984 en fékk hreinan
meii'ihluta í kosningum til fylkis-
þingsins árið eftir. Skoðaiiakannan-
ir, sem birtar hafa verið að undan-
förnu, benda til þess að flokkurinn
auki fylgi, sitt í kosningunum á
sunnudag.
Kristilegi demókrataflokkurinn
fékk 42,2% atkvæða í kosningunum
1984. Flokkurinn rnissti meirihluta
sinn í borgarstjórnarkosningum í
Vestur-Berlín og Frankfurt á þessu
ári og beið einnig afhroð í kosning-
um til Evrópuþingsins.
Talið er að Repúblikanaflokkur-
inn, sem hefur tekið mikið fylgi frá
kristilegum demókrötum á þessu
ári, fái innan við 5% atkvæða í
Skrifstofutækni
Tölvufræðslunnar
Þú stendur betur
að vígi að loknu
hagnýtu námi
Með námi í skrifstofutækni nærð þú góðum tökum á
tölvum og notkun þeirra. Þú kynnist bókfærslu, stjórnun
og fleiri viðskiptagreinum, rifjar upp ýmislegt í íslensku
og færð góða innsýn í viðskiptaensku.
Námið tekur 3-4 mánuði og að því loknu útskrifast
þú sem skrifstofutæknir. Þú getur valið um morgun-,
eftirmiðdags- eða kvöldtíma. Við bjóðum upp á afar hagstæð
greiðslukjör. Inuritun er þegar hafin.
Hringdu strax í síma 687590
og við sendum þér bækling um hæl.
'H Tölvufræðslan
Borgartúni 24, sími 687590
GOODYEAR
OEFUR
ÖRYOOi
GOODjfYEAR
HF
6Laugavegi 170-174 Simi 695500
L