Morgunblaðið - 14.11.1989, Blaðsíða 34

M
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. NOVEMBER 1989
U ílShH'j
ít-
UI.OilM ÚK-A'lu/' 1'
Fjármálaráðherra:
Gildistöku virðisaukaskatts-
ins verður alls ekki frestað
Óeining ríkisstjórnarflokkanna skapar óvissu, segja stjórnarandstæðingar
GILDISTÖKU virðisaukaskattsins verður ekki frestað, að því er Qár-
málaráðherra sagði við utandagskrárumræðu í Sameinuðu þingi í
gær. Stjórnarandstaðan lýsti þeim vilja sínum við þessar umræður að
rétt væri að fresta gildistökunni vegna ónógs undirbúnings.
Halldór Blöndal (S/Ne) hóf utan- væri sá að kynning hæfist síðari
dagskrárumræðuna í Sameinuðu
þingi. Halldór taldi ljóst að ríkis-
stjórn Steingríms Hermannssonar
hefði ekki innri styrk til að undirbúa
og hrinda í framkvæmd svo flóknu
máli sem upptaka virðisaukaskatts-
ins væri. „Það eru sjö vikur til stefnu
og þó er langt í land að teknar hefi
verið ákvarðanir um þýðingarmikil
atriði, tæknilegs og póiitísks eðlis,“
sagði Halldór og nefndi eftirtalin
atriði: Hvort skattþrepin yrðu eit:
eða tvö, hvernig háttað yrði skatt-
lagningu á matvæli, hvernig yrði
staðið að skattlagningu iandbúnaðar
og sjávarútvegs, hvort virðisauka-
skattur yrði lagður á upphitun íbúð-
arhúsnæðis, hvort gjaldfrestur yrði
veittur á virðisaukaskatt við inn-
flutning, hvernig háttað yrði skatt-
lagningu á blöð, tímarit og bækur,
hvort það væri tryggt að byggingar-
kostnaður hækkaði ekki við upptöku
virðisaukaskatts og hver staða sveit-
arfélaganna væri gagnvart virðis-
aukaskattinum.
Halldór benti á að formaður Al-
þýðuflokksins, Jón Baldvin Hanni-
balsson, hefði tekið undir gagnrýni
flokksstjórnar, þegar hann hefði sagt
að allra hluta vegna væri æskilegt
að meiri tími gæfíst til undirbúnings
málsins. Hins vegar hefði fjármála-
ráðherra þvertekið fyrir frestun gildi-
stökunnar og fullyrt að áætlanir
stæðust. Þetta taldi Halldór staðfesta
að alvarlegur klofningur væri kom-
inn upp í ríkisstjórninni, ályktun
flokkstjórnar Alþýðuflokksins væri
vantraustsyfirlýsing á meðferð fjár-
málaráðherra á undirbúningi máls-
ins.
Halldór kvað sjálfstæðismenn
leggja áherslu á mikilvægi virðis-
aukaskattsins til að treysta sam-
keppnisaðstöðu ísienskra fyrirtækja.
„En slík breyting krefst mikils og
vandaðs undirbúnings, krefst fyrir-
hyggju. Hún má ekki undir neinum
kringumstæðum vera skálkaskjól til
þess að hækka skatta eins og 26%
virðisaukaskattur gerir. Svo skatt-
glaðri ríkisstjórn sem ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar er ekki
treystandi til að framkvæma fyrir-
hugaða skattkerfísbreytingu um
næstu áramót. Eins og sakir standa
er óhjákvæmilegt að fresta gildistöku
'virðisaukaskattins."
Verkáætlun fylgt
Ólafúr Ragnar Grímsson flár-
málaráðherra taldi Halldór Blöndal
vita svörin við þeim fyrirspurnum
sem hann hefði komið fram með.
Benti ráðherrann á að síðastliðið
sumar hefði verið mótuð verkáætlun,
sem fylgt hefði verið. Kjami hennar
hluta september og stæði hún til
áramóta. „Mikið hefur verið gert úr
því að eftir á að gefa út fjölda reglu-
gerða. Sú gagnrýni byggist á mis-
skilningi á útgáfutíma," sagði Olafur
Ragnar og benti á að nú þegar væru
komnar út tvær reglugerðir um bók-
hald og tekjuskráningu skattskyldra
aðila og endurgreiðslu til erlendra
ferðamanna, á morgun kæmu út
fimm reglugerðir, um framtöl og
gjalddaga, uppgjör vegna landbúnað-
ar, leiðréttingu á frádrætti vegna
innskatts þegar breyting verður á
notkun varanlegra rekstrarfjármuna,
endurgreiðslur til erlendra sendi-
manna og um sjóðsvél. Og næstkom-
andi föstudag kæmu út þijár reglu-
gerðir, um virðisaukaskatt af eigin
þjónustu og úttekt til eigin nota inn-
an óskráðra fyrirtækja eða stofnun-
ar, frjálsa og sérstaka skráningu og
frádrátt innskatts af innkaupum sem
ekki varðaði eingöngu sölu á vörum
og skattskyldri þjónustu.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra taldi ályktanir
flokksþings Alþýðuflokksins ekki
gefa tilefni til þeirra ályktana sem
Halldór Blöndal hefði dregið. Enginn
ágreiningur væri um virðisauka-
skattinn og vantrausti væri ekki lýst
á fjármálaráðherra. Jón benti á að
margir aðilar sem nú væru í fyrsta
sinn að greiða slíkan skatt þyrftu á
ráðgjöf að halda og væri óhentugt
að þetta bæri upp á sama tíma og
uppgjör staðgreiðslu. Vegna þessa
hefði í upphafi verið hugmyndin að
virðisaukaskatturinn tæki gildi um
mitt ár. „Ég skil vel að það sé metn-
aðarmál fyrir íjármálaráðherra að
standa við gerðar áætlanir. Það er
hins vegar meira metnaðarmál að
standa vel að framkvæmdinni,“ sagði
Jón. Jón kvað alþýðuflokksmenn
geta sætt sig við það að virðisauka-
skatturinn tæki gildi um næstu ára-
mót, ef sýnt yrði fram á að fræðsla
og kynning yrði nægjanleg fram að
þeim tíma. „Þetta mál verður tekið
upp á milli ríkisstjómarflokkanna."
Friðrik Sophusson (S/Rv) taldi
það nokkuð athyglisvert að formaður
Alþýðuflokksins teldi sig ekki þurfa
að fara að fyrirmælum flokksins.
Taldi Friðrik að almenningur hlyti
að draga þá ályktun af þeim vilja
Alþýðuflokksins að vilja fresta gildi-
stökunni, að ekki væri unnt að koma
fram gildistöku virðisaukaskattsins
vegna ósamstöðu ríkisstjórnarflokk-
anna. „Ósamstaðan dregur þetta mál
og skapar óvissu,“ sagði Friðrik og
benti á að ekki væri enn komið fram
frumvarp til breytinga á lögum um
virðisaukaskatt.
Guðmundur Bjarnason, heil-
Þannig hljóðar frumvarp til laga
sem Guðmundur H. Garðarsson og
Salome Þorkelsdóttir, þingmenn
Sjálfstæðisflokks, hafa flutt. 1
greinargerð segir að öll sanngirni
standi til þess að þessi eingamynd-
un - sem önnur - sem myndast
meðan á hjónabandi stendur sé hjú-
skapareign. Orðrétt segir í greinar-
gerð:
„Samkvæmt lögum eru allir
landsmenn, sem starfa úti á hinum
almenna vinnumarkaði, skyldaðir
brigðisráðherra, sagði að vissulega
fylgdi margt svo róttækum breyting-
um og enn væiu ýmis viðfangsefni
sem leysa þyrfti. Guðmundur benti
hins vegar á að svipaðar efasaemdir
hefðu verið uppi við gildistöku stað-
greiðslukerfisins. Guðmundur kvað
allan undirbúning vera í verkahring
fjármálaráðherra og treystu menn
því að framkvæmdin yrði eins og lög
kvæðu á um og stefnt hefði verið
að. Lýsti Guðmundur því yfir fyrir
hönd þingmanna Framsóknarflokks-
ins að vinna bæri að málinu eins og
stefnt hefði verið að.
Sigríður Lillý Baldursdóttir
(SK/Rv) kvað þær kvennalistakonur
vera andvígar virðisaukaskattinum
og þess vegna mætti fresta honum
um alla eilífð. Kerfisbreytingin myndi
hafa í för með sér aukið vinnuálag,
skil myndu ekki batna og skatthlut-
fallið yrði ekki lægra eins og lofað
hefði verið, heldur hærra.
Jarðhræringar á
stjórnarheimilinu
Ingi Björn Albertsson (FH/Vl)
taldi ástandið á stjórnarheimilinu
vera svipað og þegar jarðhræringar
væru á Kröflusvæðinu. Hlyti þetta
að enda með gosi. Ingi Björn kvað
það rétt vera að fjölmörg álitaefni
væru enn óleyst og þess vegna þyrfti
að ákveða það strax hvort giidistö-
kunni yrði frestað eður ei.
Eyjólfúr Konráð Jónsson (S/Rv)
taldi að í þessu samhengi væri frest-
ur á illu bestur, þar eð ríkisstjórnin
hefði ákveðið hæsta skatthlutfall í
heimi, 26%. „Það er nóg komið af
byrðum á fólkið í landinu þó þetta
bætistekki við,“ sagði Eyjólfur. Kvað
þingmaðurinn utanríkisráðherra átta
sig á því að Alþýðuflokkurinn rayndi
gjalda afhroð í næstu bæjar- og sveit-
arstjórnarkosningum, þar eð þá
stæði framkvæmd kerfisbreytingar-
innar seiii hæst.
Guðmundur Ágústsson (B/Rv)
kvað Borgaraflokkinn ávallt hafa
haft efasemdir um virðisaukaskatt-
inn, þannig að hann gréti það ekki
þó gildistökunni yrði frestað. Flokk-
urinn hefði hins vegar samþykkt það
í ríkisstjórnarsamstarfi að skattkerf-
isbreytingin tæki gildi um áramót
og við það yrði staðið. Kvaðst Guð-
mundur undrast ályktun eins ríkis-
stjórnarflokksins um að fresta bæri
gildistökunni. Guðmundur benti og á
að upplýsingar og kynning hefði þeg-
ar að miklu leyti átt sér stað. Þyrfti
að endurtaka hana ef af frestun yrði.
Einnig væri á það að líta að mörg
fyrirtæki hefðu þegar undirbúið sig
fyrir upptöku hins nýja skatts; frest-
un kæmi sér illa fyrir þessa aðila.
„Ef það er hins vegar ætlunin að
taka upp tvö stig á virðisaukaskattin-
um, þannig að lægri skattur verði á
matvæli, værum við tilbúnir að fresta
gildistökunni jafhvel um eitt ár.“
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
(F/Ne) taldi að margt hefði breyst
í þessum málum frá því að lögin um
virðisaukaskatt tóku gildi. Kvaðst
þingmaðurinn sannfærður um það
að pólitískt bakland ríkisstjómarinn-
ar væri nú með þeim hætti, að rétt
væri að taka upp tvö þrep í virðis-
aukaskatti. Væri það eina leiðin til
þess að standa við fyrirheit um lækk-
un matarskatts. Jóhannes taldi vera
nógan tíma fram að áramótum til
þess að koma þessu í gegn.
Birgir ísleifúr Gunnarsson
(S/Rv) taldi stór orð koma frá æðstu
valdastofnun Alþýðuflokksins fyrir
utan landsfund. Af ræðu formanns-
ins væri hins vegar helst að skilja
að hann vildi ekki taka mark á sam-
þykkt flokksstjómarinnar; hann kysi
heldur að hlýða formanni Alþýðu-
bandalagsins umyrðalaust. Birgir
kvaðst myndu fagna því ef frestað
yrði gildistöku hæsta virðisauka-
skatts í heimi.
Guðmundur H. Garðarsson
(S/Rv) áfelldist fjármálaráðherra
fyrir að svará fyrirspurnum máls-
hefjanda með skætingi. Þau veiga-
miklu atriði sem hann hefði spurt
um væm greinilega aukaatriði hjá
ráðherranum. Benti Guðmundur á
að framkvæmdin væri ekki bara
tæknilegt úrlausnarefni heldur væri
tekist á um mjög mikilvæg pólitísk
málefni eins og skatthlutfall, tvö
þrep og endurgreiðslu til útflutnings.
Guðmundur gagnrýndi ríkisstjórnina
fyrir það að ætla nú að bæta ofan á
6 milljörðum í nýja skatta; 7 milljörð-
um hefði verið bætt ofan á í ár.
Hreggviður Jónsson (FH/Rn)
taldi þann ágreining athyglisverðan
sem nú væri kominn uþp á yfirborð-
ið; tveir af Ijórum þingflokkum sem
aðild að ríkisstjórninni ættu vildu
fresta gildistöku virðisaukaskattsins.
Taidi Hreggviður rétt að fresta gildi-
stökunni, þar eð hér væri um stórt
mál að ræða og mörg mál óútkljáð.
Tvö skattþrep krafa
framsóknarmanna
Alexander Stefánsson (F/Vl)
kvaðst vera fylgjandi virðisauka-
skattinum. Það væri hins vegar krafa
framsóknarmanna að tvö þrep væru
í skattinum. Ef farið væri að því
mætti taka skattinn í framkvæmd
um áramótin, en ef ekki yrði að þessu
farið liti málið allt öðruvísi út.
Guðmundur G. Þórarinsson
(F/Rv) kvað ekki vera ágreining um
virðisaukaskattinn í ríkisstjóminni.
Eðlilegt væri hins vegar að menn
greindi á um tímamörk. Taldi Guð-
mundur það ekki skipta máli til eða
frá þótt gildistöku yrði frestað um
nokkra mánuði. „Menn verða að gefa
sér tíma til að standa vel að löggjöf.“
Stefán Valgeirsson (SJF/Ne)
gagnrýndi Sjálfstæðisflokkinn fyrir
að koma ekki með neinar tillögur til
niðurskurðar á ríkisútgjöldum eða
nýjar tekjuöflunarleiðir samhliða því
að gagnrýna_ skatthlutfall virðis-
aukaskatts. „Ég veit ekki betur en
ákveðið hafi verið að skattþrepin
væru tvö og þess vegna sé hlutfallið
svo_ hátt,“ sagði Stefán.
Ólafúr Þ. Þórðarson (F/Vf)
kvaðst ekkert skilja í skattastefnu
sjálfstæðismanna; þeir hefðu á sínum
tíma stutt upptöku virðisaukaskatts-
ins, en væru nú móti.
Fjármálaráðherra benti á að upp-
taka virðisaukaskattsins væri til
stórfelldra hagsbóta fyrir sam-
keppnisiðnað í landinu. Nú vildu
menn fresta því. Með virðisauka-
skattinum væri verið að laga skatt-
kerfið að því sem gerðist í Evrópu.
Nú vildu menn fresta því. Ólafur
benti og á að sjálfstæðismenn hefðu
framundan tvö tækifæri, við af-
greiðslu fjárlaga og íjáraukalaga, til
að leggja til niðurskurð á ríkisút-
gjöldum þannig að lækka mætti
skatthlutfall virðisaukaskattsins. Um
tvö þrep í virðisaukaskattinum sagði
ráðherrann að samkomulag væri um
það að innheimtur yrði aðeins 13%
virðisaukaskattur á kjöt, mjólk, inn-
lent grænmeti og fisk.
Frumvarp sjálfstæðismanna:
Ellilífeyrisréttindi hjóna
verði hjúskapareign
„Ellilífeyrisréttindi hjóna, sem áunnizt hafa meðan á hjónabandi stóð,
skulu teljast hjúskapareign þeirra. Við slit á fjárfélagi hjóna við
skilnað skulu þau ellilífeyrisréttindi, sem áunnust meðan hjónaband-
ið stóð, skiptast jafnt milli þeirra“.
Innheimtur söluskattur af tryggingariðgjöldum 1990:
Tryggingarfélögin
endurgreiða skattinn
til þess að vera aðilar að lífeyris-
sjóði. Slík aðild að söfnunarsjóðum
lífeyriskerfisins hefur það í för með
sér með iðgjaldagreiðslum fólks í
sjóðina í áratugi að þar myndast
raunverulega mesta eign viðkom-
andi einstaklinga á langri starfævi.
Þessi eign er skilyrt og felur í sér
verðmætan tryggingarrétt að starf-
sævi lokinni. Það er því sjálfsagt
og eðlilegt að hjón líti á þennan
rétt sem sameiginlegan rétt eins
og aðrar eignir“.
Tryggingarfélögunum hefúr
verið gert að endurgreiða sölu-
skatt sem innheimtur hefúr verið
af vátryggingariðgjöldum fyrir
árið 1990. Kom þctta fram í ræðu
fjármálaráðherra í Sameinuðu
þingi í gær við utandagskrárum-
ræðu.
Jóhann Einvarðsson (F/Rn)
kvaddi sér hljóðs utan dagskrár í
Sameinuðu þingi í gær og tók til
umfjöllunar innheimtu söluskatts
af tryggingariðgjöldum. Jóhann
benti á að samkvæmt lögum um
virðisaukaskatt væri gert ráð fyrir
því að tryggingariðgjöld væru und-
anþegin virðisaukaskatti. Væri
ástæðan sú hversu alþjóðleg sú
starfsemi væri; ógjörningur væri
að innheimta hér virðisaukaskatt,
þar sem víðast erlendis væri þessi
starfsemi undanþegin. „Þrátt fyrir
þetta hafa verið innheimt hundruð
milljóna í söluskatt af tryggingarið-
gjöldum fram á næsta ár,“ sagði
MMflGI
Jóhann og gat þess að tryggingar-
félögin hefðu ítrekað spurst fyrir
um það hjá ráðuneytinu hvemig að
skattinnheimtu skyldi staðið á
næsta ári. Gagnrýndi Jóhann þessa
innheimtu harkalega, fyrir henni
væru engin rök, hvorki lagatækni-
leg né annars konar.
Jóhann taldi að um tvær aðferðir
yrði að ræða við endurgreiðslu
þessa fjár. Annars vegar væri sá
kostur að tryggingakaupendur
gætu sótt um endurgreiðslu og hins
vegar að ráðuneytið fæli trygging-
arfélögunum að endurgreiða skatt-
inn. Jóhann taldi síðari kostinn fýsi-
legri, því óvíst væri hversu vel fólk
gerði sér grein fyrir rétti sínum.
Ólafúr Ragnar Grímsson, Ijár-
málaráðherra, lét þess getið við
þessa umræðu að eðlilegt hefði ver-
ið fyrir tryggingarfélögin að inn-
heimta aðeins söluskattinn fram að
áramótum. Sum tryggingarfélög
hefðu innheimt talsvert fram á
næsta ár. Ólafur gat þess að hann
hefði átt í viðræðum við forsvars-
menn tryggingarfélaganna um
þetta mál og í kjölfar þess hefði
hann sent erindi til vátiyggingarfé-
laganna og ríkisskattstjóra, að sá
söluskattur sem innheimtur hefði
verið fyrir næsta ár yrði endur-
greiddur og að tryggingarfélögin
önnuðust þá endurgreiðslu. „Fjár-
málaráðuneytið og ríkissjóður
munu síðan gera upp við trygging-
arfélögin,“ sagði ráðherra.