Morgunblaðið - 03.08.1991, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. ÁGÚST 1991
9
Hjartans þakklœti sendi ég öllum, skyldum og
vandalausum, fyrir heimsóknir, skeyti, blóm,
gjafir og gerðu afmœlisdaginn minn 25. júlí
mér hugljúfan og eftirminnilegan.
En góðar óskir sendi ég ykkur öllum ásamt
guðs blessun.
Sigurður Sigurðsson,
Kleppsvegi 20.
hefst o
þridjudog
smáskór
sérverslun með barnaskó,
Skólavörðustíg 6b, sími 622812.
Stórmót sunnlenskra hestamanna
verður haldið^ á Rangárbökkum dagana 24. og 25.
ágúst. Keppt verður í eldri og yngri flokkum unglinga;
A- og B-flokki gæðinga; 150 og 250 metra skeiði; 300
metra brokki; 250, 350 og 800 metra stökki.
Kynbótahross verða dæmd og sýnd.
Skráning kynbótahrossa fer fram hjá Búnaðarsambandi
Suðurlands, Reynivöllum 10, sími 98-21611, í síðasta
lagi 19. ágúst.
Skráning kappreiðahrossa er í símum 98-22453,
98-78245, 98-34473 og 98-66055.
Búnaðarsamband Suðurlands og Rangárbakkar sf.
AÐEÍiVS ÞAÐ BESTA
Hvort sem um nýsmíöi eöa
endurnýjun er að ræða.
7\
LOFT- OG
VEGGKLÆÐNINGAR
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. Sími 671010 PANELL
EMSLAND
Þverrandi fiskstofn-
ar við Nýja England
Eftirfarandi grein Peters Passels, blaða-
manns á bandaríska dagblaðinu New
York Times, birtist í blaði hans 10. júlí
síðastliðinn. í greininni fjallar hann um
ofveiðina sem átt hefur sér stað undan
ströndum Nýja Englands (norðaustur-
hluta Bandaríkjanna) og hvað sé til ráða
til bjargar þverrandi fiskstofnum þar.
Meiri sókn
— minni afli
„í miðaldaþorpum
Evrópu voru sameigin-
legir bithagar i eigu allra
íbúanna — og þess vegna,
eins og hagfræðingum
er tamt að orða það, í
einskis manus eigu. Þetta
land var ofbeitt og illa
fram ræst og gaf miklu
mimia af sér en land í
einkaeigu.
Þessi „harmsaga al-
mamiaeignarinnar" á sér
augljósa samsvörun á
okkar dögum í háskalegu
sinnuleysi um regnskóga
heimsins. En að mati
Eleanor Dorsey, starfs-
maims Umhverfisvernd-
arstofnunar Nýja Eng-
lands, er sameiguarstefn-
an einnig undirrót efna-
hags- og umhverfis-
vandamála sem standa
okkur nær.
Sérhveijum Banda-
rikjamanni, sem á fyrir
útborgun í skip, er heim-
ilt að leggja net á gjöful-
um fiskimiðum Nýja
Englands. Og Eleanor
Dorsey telur, að allt of
margir þeirra hafi geng-
ið á lagið. Skip, sem búin
eru nýjustu fiskleitar-
tækjum, landa nú aðeins
sem svarar helmingi þess
afla, sem barst á land
árið 1960. Það er ástæð-
an fyrir því, að stofnunin
hefur höfðað mál á hend-
ur viðskiptaráðuneytinu
í því skyni að knýja það
til að gera ráðstafanir til
bjargar ört þverrandi
fiskstofnum svæðisins.
Það er einnig ástæða
þess, að margir hagfræð-
ingar telja, að eina langt-
ímalausnin til að koma í
veg fyrir ofveiði sé að
einkavæða sóknina í fisk-
inn, það er að úthluta
einkaaðilum veiðikvót-
um.
Adam var ekki
lengi í Paradís
Ógöngumar, sem út-
gerðin er nú komin í,
má rekja aftur til Magn-
usson-laganna frá 1976,
sem ollu því að erlendir
togarar urðu að hverfa
út úr 200 mílna fiskveiði-
lögsögunni meðfram
ströndmn Nýja Eng-
Iands. Eftir að Banda-
rikjamenn urðu ehiir um
hituna, tvöfaldaðist afli
heimamanna á fjórum
árum, og hundruð nýrra
skipa bættust i flotann.
En Adam var ekki
lengi í Paradís. Landanir
ýmissa tegunda botnfisks
hafa dregist saman um
tvo þriðju frá því um
1980, þegar þær náðu
hámarki, og afli fer enn
minnkandi. Floti, sem
samkvæmt opinberum
tölum ætti að geta veitt
um 160.000 tonn, færir
nú innan við 90.000 tonn
að landi.
Hveijum er um að
kenna, að svona er kom-
ið? Vísindamönnum, sem
starfa á vegum hins opin-
bera, er ætlað að fylgjast
með lifríki sjávarins og
ákveða, hversu mikið er
óhætt að veiða. En sam-
kvæmt lögum er sjö
svæðisnefndum falið að
veita viðskiptaráðuneyt-
inu ráðgjöf um það
hvemig liafa beri hemil
á veiðunum.
Þessar nefndir, sem
lúta í einu og öllu forsjá
útgerðarinnar, takmarka
heildarveiðina venjulega
með þvi að skammta
veiðitíma einstakra teg-
unda. Á miðunum við
Alaska má til dæmis að-
eins veiða lúðu í örfáa
daga á ári hveiju — og
þá er nú handagangur í
öskjunni. En nefndin í
Nýja Englandi hefur
aldrei reynt að koma
mönnum í skilning um,
að stundum geti verið
nauðsynlegt að segja nei.
Einu skorðumar, sem
veiðum við Nyja England
era settar, varða
möskvastærð neta — og
það hefur ekki komið í
veg fyrir ofveiðar þessa
atorkumikla flota.
Massachusetts-ríki áætl-
ar, að ofveiðin hafi rýrt
tekjur Nýja Englands-
svæðisins um 350 miHjón-
ir dollara (ríflega 22
milljarða ísl. kr.) á ári frá
því um miðjan níunda
áratuginn.
Eleanor Dorsey er
ekki með á takteinunum
tillögur um veiðitak-
markanir. En aðrir sér-
fræðingar em ekki eins
hógværir, þar á meðal
Lee Anderson, hagfræð-
ingur við háskólann i
Delaware, sem sæti á í
Mið-Atlantshafs-nefnd-
inni. Hann telur, að
framtíðarlausnin sé að
skipa málum á þami veg,
að sjómenn hafi beinan
hag af að standa vörð
um þessa náttúruauðlind.
Mið-Atlantshafs-
nefndin einkavæddi veið-
ar á tveimur tegundum
skelfisks fyrr á þessu ári
og var eigendum ein-
stakra skipa úthlutað
frambúðarkvóta í hlut-
falli við aflareynslu. Þar
sem leyfilegt er að kaupa
þessa kvóta og selja,
gefst útgerðarmömium
kostur á að safna nægi-
legum veiðirétti til að
halda skipum sinum til
veiða allt árið eða hætta
að gera út og fá myndar-
legar bætur.
Það hlýtur að teljast
sennilegt út frá efna-
hagslegum rökum, að
flestir útgerðarmann-
anna velji síðamefnda
kostmn. Á síðasta ári var
einstökum skipum aðeins
leyft að veiða í 144
klukkustundir til að
halda nýtingu þessara
skelfisktegunda innan
skynsamlegra marka.
Þannig hefðu 15 til 20
skip getað sótt þami afla,
sem 140 skip skiptu á
milli sín.
Kiiýja dóm-
stólarnir á?
Mið-Atlantshafs-
nefndin var ekki fyrsta
stjómvaldið sem gerði
tilraun með að úthluta
einstaklingum framselj-
anlegum kvóta: Kanada
varð á undan. Þar vom
einkavæddar veiðar á
Kyrrahafi á bæði lúðu
og „svartþorski", tegund-
mn sem lítið er af og em
að mestu fluttar út til
Japans. Og fleiri eiga
eftir að fylgja á eftir.
Norður-Atlantshafs-
nefndin áætlar að fara
að dæmi Kanada að því
er varðar tvær fyrr-
nefndai' tegundir.
Það yrði miklu flókn-
ara mál að koma á svip-
aðri skipan í Nýja Eng-
landi, af því að tegund-
imar em svo margar og
aflasamsetningin mis-
munandi milli veiðiferða.
Þó ætti ekki að vera
tæknilega útilokað að
finna raunliæfa leið í
þeim efnum.
Útgerðarmenn gætu
til dæmis skipst á kvótum
í samræmi við aflasam-
setninguna og keypt sér
réttindi á löndunarstað,
ef þeir hafa óvænt farið
fram yflr leyfilegan
kvóta. Þessi viðskipti
gætu farið fram gegnum
tölvur, eins og þegar
kauphallir samræma
kaup og sölu á hlutabréf-
um í IBM og General
Motors.
Embættismenn í við-
skiptaráðuneytinu telja
margir, að einkavæðing
sé rétta leiðin. Sjávarút-
vegsdeild ráðuneytishis
hefur þegar mælt fyrir
því á fundum með svæð-
isnefndunum sjö, að
kvótakerfið verði tekið
upp og kvótinn verði
framseljanlegur. Spum-
ingin, sem beðið er eftir
svari við núna, er samt
sem áður sú, hvort dóm-
stólamir knýi á, þar sem
stjómvöld alríkisins eða
einstakra svæða hafa
verið of hikandi við að
stinga við fótum.“
fbmhjólp
DAGSKRÁ SAMHJÁIPAR
UM VERSLUNARMANNAHELGINA
FYRIR bft, SEM EKKI KOMAST (FERÐALAG
Laugardaginn 3. ágúst: Opið hús í Þríbúðum kl.
14.00-17.00. Heitt kaffi á könnunni. „Beiskar jurt-
ir“ syngja. Kl. 15.30 taka allir lagið saman og
syngja kóra. Lítið inn og takið með ykkur gesti.
Sunnudaginn 4. ágúst: Samhjálparsamkoma í
Þríbúðum kl. 16.00. Fjölbreytt dagskrá. „Beiskar
jurtir" syngja. Fjöldasöngur. Vitnisburðir Samhjálp-
arvina. Ræðumaður: Óli Ágústsson. Barnagæsla.
Kaffi eftir samkomu.
Allir velkomnir í Þríbúðir, félagsmiðstöð Samhjálp-
ar, Hverfisgötu 42, um verslunarmannahelgina.