Morgunblaðið - 21.09.1997, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 21. SEPTBMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
skuldseigir og jafnvel viðsjárverðir.
Hvað er hæft í því?
„Þama kemur gamla draugasag-
an frá árunum 82-83, er heilu
skipsfarmarnir af skreið voru fluttir
til Nígeríu, ekkert var borgað og
fyrirtæki fóru illa. Tilfellið er að Ní-
geríumenn eni ríkir. Þeir eiga
mikla olíu. Það veldur þvi að þeir
geta keypt af okkur en ekki ná-
grannalöndin Cameroun og Benin,
sem gjaman vildu en eru fátæk.
Hver gámur er borgaður með stað-
greiðslu eða tryggingu.“
Þú nefndir skreið, en ekki er það
skreið sem þið eruð að framleiða og
selja?
„Nei, en þetta er nánast það
sama, sama verkun og sami matur-
inn, bara spurning um holdastuðul.
Skreiðin er allur fiskm’inn, en við
eram ýmist með hausa, hausa með
klumbubeini eða hryggi. Við erum
að framleiða tíu vörutegundir og
Nígeríumenn era að nota þetta í 100
mismunandi rétti. Hér áður var
skreiðin það sem allt snérist um, en
nú fæst ekki lengur það verð sem
við teljum okkur þurfa til að fram-
leiða skreið. Skreiðin er matur að-
alsins í Nígeríu og dýr eftir því.
Hausar era keyptir af millistéttun-
um, en þeir fátæku kaupa hryggi."
Notið þið einungis hráefni úr
þroski?
„Nei, nei, mest er þurrkað af
þorskhausum með klumbubeini.
Það er annað orð yfir eyruggabein,
en þá fylgja þunnildin með. Þetta er
verðmætasta afurðin, en við þurrk-
um einnig ýsuhausa með klumbu-
beini, þorskhausa án klumbubeins
og ufsahausa með klumbubeini, auk
hryggja. Klumbubein án hausa era
síðan að sækja í sig veðrið og era sú
afurð sem við fáum hæsta verðið
fyrir.“
Eru sölumálin á ykkar eigin
könnu?
„Bæði og. Formlega selja ís-
lenska umboðssalan og Fiskmiðlun
Norðurlands afurðir okkar, en við
tökum einnig sjálfir virkan þátt í
sölumálunum, bæði með því að fara
utan og hitta kaupendur og eins
koma þeir hingað til okkar til við-
ræðna og samninga.
En hvað um saltfísk?
„Það er sami búnaðurinn og við
notum sem notaður er við þá verk-
un. Það era ýmsir fyrir í þeim
bransa, en ég neita þvi ekki að við
höfum velt því fyrir okkur hvort vit
sé í því að láta til okkar taka í salt-
fiskverkun. Markaðirnir sem við
höfum augastað á eru i Mið- og Suð-
ur-Ameríku og Karíbahafinu. Við
höfum verið að skoða þessi mál og í
haust munum við sjá hvort vit sé i
því.“
Vaxandi velta og auknar
fjárfestingar
Lúðvík dregur fram plögg og
gögn tengd framleiðslu og rekstri
fyrirtækisins. Þar kemur fram að
síðustu tvö árin hefur verið farið út i
talsverðar fjárfestingar, m.a. vai-
bætt við nýrri, húsbyggingu austast
á vinnslusvæðinu, nýr kælir var
keyptur í móttökuna og nýtt þurrk-
hús var reist, auk þess sem önnur
húsakynni hafa verið stækkuð og
betrambætt. I gögnunum kemur
einnig fram, að síðustu árin hafa
veltutölur fyrirtækisins farið hrað-
vaxandi. 1994 var veltan 78 milljón-
ir. 1995 var hún 97 milljónir, 1996
128 milljónir og í ár er áætluð velta
150 milljónir. Lúðvík segir að næsta
ár verði veltan í kringum 300 millj-
ónir.
Hvernig stendur á svo feiknalegri
veltuaukningu?
„Það stafar af því að Laugafiskur
hefur nýlega fest kaup á Lintofiski
sem er fiskþurrkunarfyrirtæki í
Njarðvíkum. Við erum stærstir á
okkar sviði og höfum um skeið
hugsað okkur að færa út kvíarnar.
Það er best gert með því að finna
aðra vöra og nýta betur flutnings-
leiðir. Lintofiskur er nýlegt fyrir-
tæki í framleiðslu, en hefur lengi
haft sambönd við söluaðilann Dan
Export í Danmörku sem dreifir vör-
um til fjölmargra fyrirtækja. Linto-
fiskur hefur m.a. framleitt gælu-
dýrafóður og fleira í líkum dúr, not-
að til þess loðnu, og Dan Export
hefur dreift vöranni, m.a. til hins
Lúðvík Halldórsson.
LA UGAFISKIVEX
FISKUR UMHRYGG
Morgunblaðið/Kristján Kristjánsson
Eftír Guðmund Guðjónsson
LUÐVÍK er Reykvíking-
ur fæddur 1954 og bjó í
höfuðstaðnum til þrí-
tugs. Hann varð stúdent
frá MT 1975 og fór þá í
Iðnskólann og lærði húsasmíði.
Hann réð sig síðan til Stokkfisks,
sem var forveri Laugafisks og varð
gjaldþrota árið 1987. Hann var
verkstjóri hjá Stokkfiski á áranum
1983-87, en fór þá í endurmenntun-
arnám HI og menntaði sig í sjávar-
útvegsfræðum. í það fór eitt ár og
síðan var hann verskmiðjustjóri í
Laugafiski uns hans varð fram-
kvæmdastjóri árið 1993 . Árið 1988
var Laugafiskur stofnaður á rústum
Stokkfisks eftir að nokkur fyrirtæki
höfðu „krankað sig saman“ eins og
Lúðvík orðar það.
I upphafi lögðu fimm aðilar upp
sem eigendur Laugafisks, hver með
20% eignarhlut. Þetta vora Utgerð-
arfélag Akureyringa, Byggðastofn-
un, Fiskiðjusamlag Húsavíkur,
Kaldbakur á Grenivík og Reyk-
dælahreppur. Um áramótin 1995-96
varð sú breyting á, að ÚA keypti
hlut Byggðastofnunar og Kaldbaks
og á nú 60% á móti 40% hreppsins
og Fiskiðjusamlagsins.
„Þetta hefur haft miklar breyt-
ingar í fór með sér, sérstaklega
hvað varða hráefnisöflun, en það er
keyrt hingað til Lauga allt frá
Bakkafirði til Snæfellsness allan
ársins hring. Þegar ÚA eignaðist
meiri hluta í íyrirtækinu lagði það
af hausaverkun á Akureyri og flytur
þess í stað allt hráefni hingað að
Laugum . Það má segja að það gull-
tryggi okkur með hráefni.
Kannski að þú lýsir fyrir okkur
þessu hráefni og segir aðeins frá því
hvað þið eruð að gera hér í físk-
vinnslu langt inni í landi?
„Við erum að herða hausa og
hryggi, eða hausa með klumbubeini
eins og það er kallað, úr þorski, ufsa
og ýsu. Við höfum reynt fyrir okkur
með skreið , en það fæst lítið fyrir
hana í seinni tíð. Við erum
langstærstir á þessu sviði hér inn-
anlands .
Það er misskilningur sem ein-
kössum sem eru opnir í botninn.
Fiskhausarnir era slegnir af grind-
unum, ofan í kassana og þeir standa
í loftstokkum og loftinu er blásið í
gegnum hitunarbúnað. Þegar eftir-
þurrkun er lokið hefur enn orðið
mikil breyting á hráefninu. Heildar-
þurrktími á meðalstærð hausa er
6-7 sólarhringar og tíu tonnin sem
við höfðum sem dæmi áðan og vora
komin ofan í 4 tonn eftir forþurrk-
un, era nú aðeins 2.120 kg með 15%
rakainnihald. Tveimur vikum síðar
er vöranni pakkað í strigapoka og
eru 30 kg í hverjum poka. Þá er var-
an tilbúin til útflutnings.“
Allt til Nígeríu
Til útflutnings hvert?
„Til Nígeríu. Þetta fer allt til
Nígeríu. Afkastagetan hjá okkur er
7.200 tonn af blautu hráefni og á
þessu ári áætlum við að nýta milli
5.500 og 5.800 tonn af því svigrúmi.
Það er mjög góð staða, 80% af-
kastageta og aldrei lokað allan árs-
ins hring. Framleiðslan hjá okkur í
ár er áætluð 35-36.000 pakkar sem
eru um 30 kg hver. Síðasta ár voru
fluttir 170.000 pakkar til Nígeríu
og í ár er markaðurinn áætlaður
200.000 pakkar. Það stefnir hins
vegar í heildarframleiðslu upp á
230-240.000 í ár. Framleiðslan hef-
ur farið vaxandi og þetta hefur
ekki verið vandamál til þessa, en
hins vegar fara þessi viðskipti eins
og önnur eftir gamla lögmálinu um
framboð og eftirspurn og einhvern
tímann á næstu mánuðum stefnir í
verðfall. Vonandi verður það ekki
eins alvarleg dýfa og var árið
1994.“
Þetta er þá ekki bara dans á rós-
um?
„Það má nú segja að þetta hafi í
heild gengið nokkuð vel hjá Lauga-
fiski. Arið 1994 var þó bakslag. Mik-
il birgðasöfnun og verðfall átti sér
stað og þá fóru 6-8 fyrirtæki á
hausinn. Laugafiski tókst að halda
haus í þeim erfiðleikum, en öll hin
árin hefur verið hagnaður hjá okk-
ur.“
Það minnir á að það orð hefur
farið af Nígeríumönnum að beir séu
VIÐSKHTIAIVINNULÍF
ÁSUNNUDEGI
► Menn eiga eiginlega á öllu öðru von en að hnjóta um fyrir-
tæki sem herðir þorskhausa í stórum stíl í sumar- og
sveitaparadísinni Laugum í Reykjadal í Suður-Þingeyjarsýslu.
En það eru engar sjónhverfingar, fyrirtækið Laugafískur er
rekið þar af miklum myndarskap og er frekar að vaxa fískur
um hrygg heldur en hitt. Lúðvík Halldórsson er framkvæmda-
stjóri hjá Laugafíski og Morgunblaðið hitti hann þar einn sól-
bjartan daginn í síðasta mánuði.
hverjir kunna að ganga með að öll
tún í Reykjadal séu þakin þorsk-
hausum. Sannleikurinn er sá að hér
er um inniþurrkun að ræða og jarð-
hitinn í dalnum er það sem gerir
þessa vinnslu svo fýsilega hérna. Ef
ég reifa ferilinn, þá fáum við hráefn-
ið í köram frá hinum ýmsu ver-
stöðvum. Hér fer það fyrst í stóran
kæli og síðan í þvottakar. Að því
loknu fer hráefnið í vinnslusalinn
þar sem það er glennt upp á grind-
ur og flutt í þurrkklefa. Þar fer
fram forþurrkun við stöðugan
burrkhraða otr kiörhitastie. 22-27
gráður. Ef hitastigið er meira er
hætta á að fiskholdið soðni og hrá-
efnið úldni í framhaldi af því.
Með þessu móti fjarlægjum við
svokallað bundið vatn úr hráefninu
til þess að örverur geti ekki þrifist.
Það verður breyting á hráefninu við
þessa vinnslu, rakainnihald þess fer
úr 80% í 55% og til að glöggva menn
betur hvað það þýðir, þá era tíu
tonn af hausum orðin að fjórum
tonnum.“
Ekki er nú allt búið enn?
„Nei, enn er eftir eftirþurrkun
sem fer fram í 1,5 rúmmetra þurrk-