Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Síða 54

54
Frá írlandi
innlent stafróf, sem á nýírsku er nefnt »Ogham«. Það
er búið til úr i — 5 strikum, er standa bein eða á ská á
eða niður úr lágrjettu striki, eða eru látin liggja yfir það.
Hin heiðnu trúbrögð Kelta voru á írlandi blandin
mjög trú hinna íbersku frumbyggja landsins. Peir trúðu
á vætti í helgum steinum, trjám, brunnum og uppsprett-
um og einnig á kvennlega vætti; ruddi sú trú sjer meira
og meira til rúms á meðal Kelta, eftir því sem þeir festu
rætur í landinu, en hinna fornu goða þeirra, goða hinna
indoevrópeisku manna, gætti minna og minna. Pó er
þeirra getið í íornritum íra og eru þau í manngervi, eins
og æsir í fornritum vorum.
Drúídar voru fæstir mjög andvígir kristninni; jarð-
vegurinn á írlandi var því góður fyrir kristniboða. Eftir
kristnitökuna munu drúídarnir hafa haldið flestum störfum
sínum, nema prestsverkum; er líklegt að hinir gömlu
dómarar íra, sem voru lögmenn þeirra og gjörðarmenn,
eigi uppruna sinn að telja til þeirra. Pá er Englendingar
komu til landsins kölluðu þeir menn þessa brehons(frb.
bríhans).
Kristni barst fyrst til írlands snemma á 4. öld, en
í lok aldarinnar náði hún fótfestu í suðurhluta landsins.
Um þær mundir tók kristnin miklum framförum í Gallíu,
og átti Marteinn biskup í Tours (f. 316, d. 400) mestan
þátt í því. En í byrjun 5. aldar óðu Vandalir, Alanar,
Vestgotar og Frankar yfir landið, og flýðu þá margir
gallverskir kennimenn til írlands og höfðu þeir bækur
síuar með sjer bæði latneskar og grískar. Á írlandi var
þeim vel tekið og þar breiddu þeir út »klassiska« ment-
un, og andleg menning tók þar hinum mestu framförum;
studdi þetta með öðru að því að írskir kennimenn voru
svo vel mentaðir snemma á miðöldunum, og lásu þá
bæði latínu og grísku, þegar nálega engir menn kunnu
gríska tungu á meginlandinu nema á Grikklandi.