Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Blaðsíða 92

92
Frá írlandi
einmanalegt. Peir tóku þá aö flytja sig til Lundúna, þvr
aö þar þótti þeim skemtilegra að vera, og enska stjórnin
hvatti þá til þess. En af þessu leiddi að mikill hluti
ensk-írskra stóreignamanna kom alls ekki til Irlands, og
hófst þá böl það, sem kallað er »fjarvera landdrotnanna<
(the absentee 'landlordism); er það fólgið í því, að land-
drotnarnir notuðu gróður jarða sinna og eftirgjald af leigu-
jörðunum í Lundúnum í stað þess sem áður var á írlandi.
Pótt landið væri frjósamt, var fátækt íra þó svo mikil og
verslun þeirra svo ill, að þeir gátu eigi greitt afgjöld og
skatta í peningum, heldur urðu þeir að greiða það í korni
og kvikfje, og var það alt flutt til Englands. Er svo
talið, að rúmur helmingur og stundum 3/s af öllum land-
búnaðarafurðum írlands væru etnir á Englandi. Irsk alþýða
hafði því eigi annað til viðurværis en kartöflur, og er þær
brugðust, varð hún að svelta.
Árið 1846 ráku enskir jarðdrotnar um 300000 manna
frá leigujörðum þeirra, af því að þeir gátu eigi staðið í
skilum með afgjöldin, sem voru ærið há. Menn þessir
komust því á vonarvöl, og sama ár kom upp kartöflu-
sýki á írlandi og hjelst hún einnig hið næsta ár. Varð
þá hungur svo mikið þar í landi, að á árunum 1846—48
fjellu yfir miljón manna. Eó var kornuppskera þá góð á
írlandi, en Englendingar tóku korn og kvikfjenað, eins
og vant var, og fluttu til Englands; voru á þessum
þremur árum flutt þangað korn og kvikfje fyrir hjer um
bil 900 milj. kr. En er hungraðir foreldrar reyndu að
halda einni geit eða svíni eða dálitlu af korni eftir, til
þess að seðja hungur barna sinna, ljetu Englendingar
hermenn banna þeim það.
Sem dæmi uppá það, hvernig sumir hinir æðstu
Englendingar litu á slíkar tilraunir af hendi írskra leigu-
liða, má tilfæra hjer dálítinn kafla úr brjefi frá Viktoríu
drotningu, sem hún ritaði á þessum óaldarárum frænda