Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Side 57

Frá írlandi
57
áður en kristni komst á, jafnvel áður en Keltar komu til
landsins; og kvæði þessi voru rituð upp hvað eftir ann-
að, svo að þau væru til í mörgum handritum.
Pað er líka fagurt, hve hin forna írska kirkja var
mild og góðgjörn. Umburðarlyndi og spaklega mildi
sýndu írskir munkar eigi að eins heiðnum fræðum, bæði
grískum og rómverskum (»klassiskum«) og írskum, heldur
og þeim mönnum, sem höfðu aðrar trúarskoðanir. írska
kirkjan á 5.—8. öld mat það meira, að lifa kristilega og
guði velþóknanlega, en að bera kristnar trúargreinar á
vörunum. Fyrir því var kristninni á írlandi eigi vanbeitt
í stjórnarfarslegum tilgangi, og trúarbragðastríð voru þar
engin. Kristniboðið sjálft mun hafa farið fram mjög spak-
lega, og mest hafa á unnist með mannúð og kærleika,
og með því að haga guðsþjónustunni sem mest að óskum
landsmanna, enda beið þar enginn bana fyrir trú sína,
áður en Englendingar brutu landið undir sig.
Pað er því eigi svo undarlegt að almenningur tæki
vel hinni nýju trú, og að mörg klaustur og margar kirkj-
ur væru reistar um land alt. Munkarnir sóttust eigi eftir
auði og veraldlegu valdi; þeir bjuggu í lítilfjörlegum hús-
um og heimtuðu eigi annars framar en að mega boða
guðs orð í auðmýkt og með mildi. En það leið eigi á
löngu áður en írland varð of lítill verkahringur handa
þeim.
Nálega í hverju klaustri var skóli og þar var veitt
ókeypis kensla ungum mönnum bæði af andlegum og
veraldlegum stjettum. Auk þess voru til skólar handa
leikmönnum, og var í þeim einkum kend læknisfræði,
lög, skáldskaparlist og saga. Auk guðfræðisrita voru lesin
ýms hin bestu rit Grikkja og Rómverja, en þó fyrst og
fremst innlend rit. I hinum helstu klaustraskólum, svo
sem í Bangor, Clonmacnois, Armagh, Clonard, Clonfert
og Lismore, var lögð stund á heimspeki, stærðfræði,