Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Síða 60

6o
í'rá írlandi
Ceata (580) fekk hann það gert að lögum, að ríki íra á
Skotlandi skyldi vera óhátt Irlandi. Hann talaði einnig
máli hinna írsku skálda, þá er almenningur vildi beita
hörðu við þau. í*au voru orðin of mörg, og fóru sum
með fjölmenni á gistingar hjá bændum, og veittu þeim
þungar búsitjar. Hann fekk þá fækkað tölu skáldanna og
bætt hag þeirra.
En í milli stjórnarstarfanna las og ritaði Kolumkille;
er sagt að hann hafi sjálfur ritað upp 300 handrit.
Eftir fráfall Columkilles 597 var starfi hans haldið
áfram af eftirmönnum hans. írskir munkar fóru um allan
norður- og miðhluta Englands, kristnuðu Engilsaxa og
kendu þeim að lesa og skrifa; ungir Engilsaxar komu
hópum saman til munkanna og stunduðu nám í skólum
þeirra. Á þennan hátt lögðu írar grundvöllinn að menn-
ingu Engilsaxa. Af klaustrum þeim, sem þeir settu á
Englandi, má sjerstaklega nefna hið nafnkunna klaustur í
Lindesfarne og af skólum hinn fræga skóla í Malmesbury.
Svo merk og þýðingarmikil sem störf írskra munka
voru á Bretlandi, var þó trúboð þeirra og framkvæmdir
á meginlandinu bæði víðtækari og áhrifameiri. Ejóðbylt-
ingarnar miklu höfðu eyðilagt þar hið rómverska keisara-
dæmi og hina grísk-rómversku menningu. Pær höfðu náð
til Bretlands en eigi til írlands, og það eitt var laust við
hina miklu afturför í mentun, sem þá átti sjer stað. ír-
land hjelt því uppi hinni fornu menningu, þá er mest á
reið. Irar varðveittu latnesk og grísk handrit og rituðu
þau upp og frumsömdu mörg rit sjálfir. Margt af hinu
besta, sem ritað var á latínu á fyrri helming miðaldanna,
er eftir Ira.
Columbanus var fæddur 543 og alinn upp í Bangor-
klaustri, norðanlega í Olster. Árið 589 (eða 590) fór hann
þaðan við 12. mann á gallversku kaupfari, og tóku þeir
land í Leirárósum (Loire) á Gallíu. Síðan fóru þeir fót-