Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Qupperneq 66

66
Frá Irlandi
eins til fjögur handrit, sem rituö hafa verið á írlandi fyrir
lok II. aldar. Sýnir það, hve mikið hefur verið.eyðilagt
á Irlandi af hinum fornu írsku handritum. Sumir kenna
það mest víkingunum, en aðrir mest Englendingum, enda
brendu þeir fyr a öldum fjölda af írskum handritum.
Dómarar eða lögmenn Ira voru eflaust einhverjir
hinir fremstu lögfræðingar á þeim tímum. Lög Ira frá
miðöldunum eru kend við þá og kölluð »lög brehona*.
Dómararnir voru gjörðarmenn; fyrir þá lögðu þeir menn,
er í deilum áttu, mál sín, en auk þess höfðu þeir skóla
og kenslustofnanir undir sjer. Eeir voru og skáld og
fræðimenn. þeir athuguðu göngu tungls og stjarna, og
hugsuðu um sköpun hirnins og jarðar rjett eins og drúíd-
arnir höfðu gert.
Af hinum fornu lögbókum Ira er Senchus Mor, þ.
e. hin stóra bók um hin gömlu lög, hin frægasta. Mikið
safn af þeim hefur nú verið gefið út (Ancient laws of
Ireland, I.—V. bindi, London 1865—1901). Lög þessi
eru eitt hið merkasta, sem komið hefur í ljós á hinum
sfðustu 50 árum, að því er almenna rjettarsögu snertir,
sökum þess að þau lýsa rjettarfari og ástæðum manna
svo snemma á öldum.
Fróðir menn segja, að írsk skáld væru hin fyrstu
skáld í Evrópu, sem kvæðu um fegurð náttúrunnar, sköp-
unarverkið og krossfestinguna, og um ástúð og trygð.
Hinn írski skáldskapur stóð í mestum blóma áður en
skáldskapur »troubadouranna« og »trouvéranna< kom til
sögunnar á Frakklandi. Helgiljóð og alþýðukvæði Ira frá
þessum öldum eru talin eitthvað hið fegursta og djúpsæj-
asta, sem til er í ljóðum.
Á 11. og 12. öld fóru írskir munkar eins og fyr viða
um lönd til þess að vinna að útbreiðslu kristninnar. Á
suðurgöngu til Róms setti Marianus Scotus klaustur í
Regensborg (1168), er varð höfuðból írskra kristniboðara