Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Side 79

Krá Irlandi
79
lögum, og þaö dró þá að ensku háskólunum, — en þá
tók enska stjórnin til sinna ráöa, og bannaði 1410 írum
að stunda nám við enska háskóla. Eftir það tóku írskir
lærðir menn að leita til annara landa, til þess að stunda
þar háskólavísindi.
2. Pá er Hinrik 8. Englandskonungur kom til ríkis,
hafði ofurveldi aðalsmannanna verið brotið á bak aftur
og borgarastjettin hafði enn lítil afskifti af landsmálum.
Kirkjuveldið var hið eina, sem gat staðið á móti konungs-
valdinu, en það braut Hinrik 8. á bak aftur. Konungur
var ýmsum góðum hæfileikum búinn, en hann var sam-
viskulaus harðstjóri, hinn vesti ójafnaðarmaður og hinn mesti.
kvennamaður. Hann reiddist páfa afþví að honum þótti hann
eigi nógu eftirlátur við sig í hjúskaparmálum, og lýsti þá yfir
því, að hann væri yfirmaður hinnar ensku kirkju á jörðunni,
beinlínis af guðs hendi. Þetta var 1534. Eftir það var tekið
að breyta kenningum kirkjunnar á Englandi, afnema
klaustur og leggja jarðir þeirra undir konung, en nokkuð
af þeim var gefið biskupum og aðalsmönnum. Var oft
unnið að breytingum þessum með miklum ofsa og ýmsir
bestu menn landsins voru af lífi teknir.
Hinrik 8. vildi og ná írlandi undir sig, meðal annars
af því, að það var auðugt og hann óttaðist samkepni íra
í verslunarviðskiftum í hinum nýfundnu löndum fyrir vestan
haf. Honum þótti og Englandi standa hætta af írlandi,
ef uppgangur þess yrði mikill. Á árunum 1534—1537
braut hann á bak aftur veldi Geraldina, niðja þeirra Fitz-
geralds, sem fyr er nefndur; ljet hann taka nokkra hina
helstu af þeim ættmönnum af lífi. Peir voru jarlar í Kil-
dare, fyrir vestan Dyflinnarskíri, og höfðu tekið írska
siði, en kúguðu og fjeflettu íra. Konungi þótti ríki þeirra
á Irlandi vera of mikið og sjer hættulegt.
írar ljetu siðabót Luthers afskiftalausa, enda fanst
þeim fátt um hana; en Hinrik konungur vildi ná veldi