Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Page 80

Frá írlandi
80
páfa á írlandi undir sig. Hann skipaði því 1535 munk
einn enskan erkibiskup í Dyflinni. Hann hjet dr. Browne
og var verkfæri konungs; átti hann »að tína niður afguð-
amyndirnar og gjöreyða afguðadýrkuninni«. Petta var
hin fyrsta atrenna ensku stjórnarinnar af hinni langvinnu
baráttu hennar til þess að neyða Ira til þess að taka
nýja trú, þrátt fyrir það þótt þeir hjeldu fullri trygð og
elsku við hina gömlu trú sína. Alt varð nú miklu verra
á Irlandi en áður. Þjóðin stóð föst sem einn maður gegn
hinni nýju trú, og hlýddi eigi boðum ensku stjórnarinnar
eða Brownes erkibiskups. Segir hann í brjefi til Thomas
Cromwells ráðgjafa konungs: »Fólkið á þessari eyju er
ákafara í blindni sinni, en hinir helgu píslarvottar voru í
sannleikanum.t Var þá tekið að beita hörðu við Ira,
afnema klaustur þeirra, gera upptækar eignir klaustra, og
ofsækja landsmenn sökum trúar þeirra; var það gert svo
vægðarlaust og með svo mikilli grimd, er tímar liðu fram,
að meðferð Englendinga á Irum á síðari hluta 16. aldar
og á 17. öld og enda miklu lengur er eitthvað hið ljót-
asta, grimmasta og heimskulegasta athæfi, sem til er í sögu
mannkynsins. Spratt upp af því hið mesta hatur á milli
Ira og Englendinga, og hefur eigi tekist enn að ráða fullar
bætur á því.
1541 ljet Hinrik 8. kalla saman þing í Dyflinni. Pað
var einungis skipað enskum nýlendumönnum, þeim er
voru konungi hlýðnir. Pað bauð Hinrik 8. kouungsnafn
yfir írlandi. Áður hafði Englandskonungur verið kallaður
herra (lord), lávarður, Irlands; en þetta ákvæði þingsins
átti svo sem að tákna vilja hinnar írsku þjóðar! Með
tignarnafni þessu átti Englandskonungur að fá sama vald
á Irlandi sem hann hafði á Englandi, þótt margir írskir
höfðingjar hefðu eigi viðurkent yfirráð Englandskonungs.
Árið eftir að Elisabet drotning (1558—1603) kom
til ríkis á Englandi, var ákveðið með tvennum lögum,