Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Side 88

88
l*'i á Irlandi
bil tvær aldir. 1536 voru munkareglurnar afnuindar á
írlandi og jarðeignir 370 klaustra og 8 ábótadæma voru
teknar og lagðar undir Englandskonung. Að vísu var
eigi hægt að framkvæmda þegar allar þær fyrirskipanir,
sem enska stjórnin gaf þá út gegn írum á 16. öld, en
fjöldi munka neyddist þó brátt til að flýja landið. Peir
settust að í ýmsum borgum á Frakklandi, Belgíu og
ítalíu, og unnu sumir þeirra bókmentum íra hið mesta
gagn. Sjerstaklega varð Róm og Löwen aðsetursstaðir
margra lærðra írskra manna. I Róm settu írskir munkar
1625 á stofn írska mentastofnun (»Collegium«). Stofn-
andi hennar og fyrsti forseti var P. Lake Wadding,
hinn mesti merkismaður og lærdómsmaður. Hann gaf út
öll rit Johannesar Scotus, og gerði manna mest til að
halda uppi írskum bókmentum og bjarga þeim frá eyði-
leggingu. Stofnun þessi var skóli handa frum og í henni
var töluð írska.
í hinum nafnkunna háskólabæ Löwen settust að
margir lærðir írar, bæði munkar, skáld og listamenn.
1609 komu þeir á fjelagsskap með sjer, og þeir áttu
prentsmiðju í Löwen og gáfu út mörg rit á írsku og lat-
ínu, þar á meðal mikið verk um írska dýrlinga (»Acta
Sanctorum«).
Yms merk rit voru og á þessum tímum rituð á ír-
landi, en þar urðu mepn að fara í felur með öll vísindaleg
störf. Fingin Mac Carthy Riabhach ritaði írlands
sögu fram til 1169, á meðan hann sat 37 ár í varðhaldi
(1589—1626). P. Geoffrey Keating, prestur, bjó sjer
fylgsni út í skógum, og leyndist þar á meðan hann ritaði
írlands sögu á fyrri öldum. Hann átti marga lærisveina, og
skrifuðu þeir í leyni upp sögu hans hver eftir annan, svo að
hún breiddist út um alt írland. Sex írskir sagnaritarar, at
fjórum ættum, steyptu á þessum árum (1632—1636) írskum
annálum saman í eina heild og juku þá; er annálasafn þeirra