Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Side 97

Frá lrlandi
97
mikið að þakka, og hefur það styrkt þá í trúnni. Hin
kristna trú og kennimennirnir bafa verið athvarf þeirra í
miklum og langvinnum raunum. Kennimönnum slnum
eiga írar meðal annars það að þakka, að þeir hafa eigi
týnt algjörlega tungu sinni og þjóðerni. Englendingar
hafa nærri eyðilagt það og útrýmt írskri tungu, sjerstak-
lega á 19. öld, er veldi Englands magnaðist svo mjög
og enskan færðist í ásmegin. Að eins ’/7 hluti íra talaði
nú fyrir aldamótin írska tungu, og var það í vesturhluta
landsins, í fjallabygðum og þar sem landið er ófrjóast.
Að eins 66140 írar kunnu eigi ensku (1891). Nú hafa
írar stofnað fjelög til þess að halda við tungu sinni, og
hafa Englendingar eigi amast við því, heldur tekið því
skynsamlega. 1908 eignuðust Irar loksins kaþólskan og
þjóðlegan háskóla í Dyflinni, en 1592 setti Elísabet drotn-
ing þar háskóla (Trinity college) handa mótmælendum
og Englendingum. En rúmið í Ársritinu leyfir eigi að
skýra nákvæmar í ár frá máli þessu. —
Hin illa stjórn og meðferð Englendinga á írum hefur
haft hin verstu áhrif á þá. Margir Irar eru bæði mjög
gáfaðir menn og hraustir, en það er ókostur þeirra að
þeir eru vanstiltir. Peir þola illa aga og kunna lítt að
láta að sameiginlegri stjórn. Teir eru tilfinningamenn og
hugmyndaflugið hleypur oft með þá í gönur. í bræði og
fásinnu hafa þeir oft gert upphlaup, þótt auðsætt væri, að
slíkt yrði þeim að eins til tjóns, og alt væri það van-
hugsað og ráðlaust. Einna heimskulegust var uppreist sú,
sem írskir sjálfstæðismenn gerðu á páskum 1916, eftir
áeggjan írsks sjálfstæðismanns, er Roger Casement
hjet, og Tjóðverja. Er erfitt að segja með vissu, hver
átti þar upptökin, hann eða Tjóðverjar. Peir ljetu kafbát
skjóta honum í land á írlandi og sendu þangað skip
hlaðið vopnum. Hann var þegar handtekinn en skipinu:
sökt. Þó gerðu sjálfstæðismenn uppreist í Dyflinni, og
7