Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.1989, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 1989.
15
Að verja
sérfræðin
Öll heyrum við annað veifið
sprenglærða fræðinga, stjómmála-
menn og jafnvel fleiri tala þannig
um ýmislegt það sem skiptir okkur
máli að við skiljum hvorki upp né
niður. Óskiijanlegar skýringar á
ei'nfoldum hlutum eru oft kallaðar
stofnanamál en það mim hafa ver-
ið, eftir því sem sögur herma, fund-
ið upp af embættismönnum í því
skyni að villa um fyrir yfirmönn-
um sínum og almenningi.
Enginn gerir það með glöðu geði
að viðurkenna að hann skilji ekki
það sem honum er sagt að sé venju-
legt mælt mál og fáir yfirmenn eru
tilbúnir til þess að viðurkenna að
það sem undirmenn þeirra kalla
mælt mál sé þeim óskiljanlegt.
Ýmsar stéttir gera sér líka far um
að hafa sitt sérstaka fagmál og er
þaö gjarna talið því betra þeim mun
erfiðara sem er fyrir utanaðkom-
andi að skilja það. - Menn nota sem
sagt oft svokallað fagmál eins og
þeir haldi að með því geti þeir lyft
sér upp úr meðalmennskunni og
séu ekki lengur eins ög fávís fjöld-
inn.
Tungumál viðskiptalífsins
Þegar ég var í skóla að læra það
sem kallað var bókfærsla var okk-
ur gerð grein fyrir því að höfuðstól
væri gott að eiga og að hann stækk-
aði eða minnkaði eftir gengi fyrir-
tækisins. Mér skilst að nú sé ekki
lengur til neitt sem heitir höfuð-
stóll og að í staðinn sé komið heitið
„eigið fé“.
KjaUaiinn
Guðmundur Axelsson
grunnskólakennari
Sumir kalla þá sem þeir kaupa
vörur af ekki lengur viðskipta-
menn heldur heita þeir „birgj-
ar“.
Ég er búinn að komast að því fyr-
ir víst að þetta er ekki vitlaus fleir-
tala sémafnsins Birgir, eins og ég
hélt fyrst, og er auk þess ekki held-
ur notað sem skrýtla.
Neikvæð fjármunamyndun er
orð sem oft hefur heyrst í fréttum
og þá offást notað af sama mannin-
um;
Ég held að þetta orð hafi verið
fundið upp í einhvers konar tepm-
skaparkasti af mönnum sem ekki
geta hugsað sér að nota orðið tap.
Eigi fólk peninga, sem það vill
ávaxta, fer það gjama til fyrirtækja
sem sjá um ávöxtun fjár öðmvísi
en með því að leggja það á
bankabækur. Eitt af því sem hægt
er að kaupa em hlutabréf. Þegar
farið er að skýra út fyrir væntan-
legum kaupanda er honum sagt til
dæmis eitthvað á þetta leið: „Þetta
er mjög hagstætt því að bréfin selj-
ast fyrir tvöfalt nafnverð en „innra
virði" fyrirtækisins er tvöfalt
meira.“
Auðvitað dettur engum manni
með snefil af sjálfsvirðingu í hug
að fara að spyija hvað innra virði
sé og opinbera þar með fávisku sína
enda em svona upplýsingar gjam-
an gefnar þannig að engum dylst
að allir þeir sem eru ekki hreinlega
vangefiúr eða því sem næst vita
þetta.
„Ég hélt í einfeldni minni að annað-
hvort ávaxtaði maður peningana sína
eða ekki.“
Fjármagnskostnaður
Áður fyrr var það svo að þeir sem
fengu peninga að láni greiddu fyrir
það vexti. Nú höfum við miklu
fínna orð yfir þetta sem er „fjár-
magnsgjöld" eöa „fjármagnskostn-
aður“. Nú fer enginn á hausinn
vegna þess að hann hefur verið svo
fákænn að taka meira fé að láni en
hann gat staðið við að borga vexti
af.
Öðra nær. Menn verða einfald-
lega fyrir því óláni að þurfa að búa
við svo ógnvænlegan fjármagns-
kostnað að reksturinn hreinlega
getur ekki borið hann og svo virð-
ist sem hann komi mönnum alltaf
jafnmikið á óvart og okkur er í
fullri vinsemd bent á að þessir
sömu memi rækju ekki fyrirtækin
sín með tapi ef þetta fyrirbæri, sem
manni skilst stundum að komi
rekstrinum bara alls ekkert við,
væri ekki að flækjast þarna.
Ávöxtun og raunávöxtun em orð
sem sjást víða í þeim bókmenntum
sem peningastofnanir senda frá
sér. Eg hélt í einfeldni minni að
annaðhvort ávaxtaði maður pen-
ingana sína eða ekki. Þessar sömu
stofnanir tala gjarna um að rýmun
fjármuna orsakist af því sem þær
kalla neikvæða vexti. - Er þetta
ekki svona svipað og aö tala um
dauðan mann og annan dauðari?
Guðmundur Axelsson
„Óskiljanlegar skýringar á einföldum hlutum eru oft kallaðar stofnana-
mál,“ segir greinarhöfundur.
Aðskilnaður ríkis og kirkju:
Leið til sparnaðar
Hversu oft höfum viö ekki opnað
blöðin og séð fyrirsagnir þess efnis
að íslendingar hafi gengið of langt
í eyðslu, fjárfestingu eða að þeir
„hafi reist sér hurðarás um öxl,“
eins og Steingrímur Hermaimsson
forsætisráðherra orðaði það um
daginn?
Hversu blindir eru stjórnmála-
menn á leiðir til spamaðar þegar
þeir sjá ekki þá leið sem er beint
af augum? Sú leið er stórt skref til
takmarks flestra ríkisstjóma, hún
hentar bæði hægri mönnum og
vinstri, að minnka útgjöld án þess
aö það bitni á þegnum þjóðfélags-
ins. - Ég er að tala um aöskilnað
ríkis og kirkju.
Sjálfsagður valkostur
Já, það er löngu kominn tími til
að stíga skrefið til íulls. Aö hika
er sóun á fjármunum almennings
sem hefur það varla af að kaupa í
matinn. Á sama tíma og fólk þarf
að hugsa sig um tvisvar áður en
það leyfir sér að eignast börn (sem
geta verið meiri „sáluhjálp" en all-
ar kirkjur) eða á sama tíma og það
telst ævilangt verkefni að eignast
þak yfir höfuðið, hefur okkar smáa
þjóðfelag ekki efni á að halda uppi
þeirri áróðursmaskínu sem kirkj-
an er- Við getum hvorki né viljum
hafa slíka peningahít í þjóðfélagi
okkar sem, eins og áður sagði, er
nógu fátækt fyrir.
Þeir sem halda því fram að' hús
með krossum séu nauðsynleg lýðn-
um geta sjálfir séð um að borga
prestum kaup og reisa þeim hallir.
Prestar geta eftir sem áður tekið
við fjárfúlgum úr vasa sauða sinna
fyrir skím, greftmn og allt þar á
KjaUarinn
Helgi Hauksson
nemi
milli, svo framarlega sem viðkom-
andi kærir sig um.
Að sjálfsögðu á að vera valkostur
milli borgaralegra og trúarlegra
athafna, svo sem ferminga, giftinga
o.s.frv. - Það er mannréttindamál
að geta fæðst, lifað og dáið án þess
að kirkjan sé sífellt 1 vösum fólks
í leit aö silfri.
Ef gamla lögmálið um framboð
og eftirspum er enn í fullu gildi þá
yrði þess ekki langt að bíða að
ódýrar giftingar og tilboðsútsölu-
fermingar birtust í smáauglýsinga-
dálkum dagblaða. Máttur frjálsrar
samkeppni þvingaöi presta til að
spara við sig og minnka gullkrossa-
og málverkakaup svo að einungis
eyðslufrekir, óþarfir og óvinsæhr
biskupar og prestar kæmust í Lög-
birtingablaðið.
Annars ættu áróðursmeistarar
heilags anda ekki að þurfa að
kvarta þar sem þeir halda því stíft
fram að kirkjusókn sé bæði mikil
og góð. Já, og svo er fólk farið að
gifta sig meira en áður, það held
ég nú! Reyndar hefur giftingum
fækkað um þriðjung frá árinu 1974
en það stöðvar ekki lofsöng frétta-
fulltrúa þjóðkirkjunnar um sína
stofnuri - og það gera tómar kirkjur
ekki heldur.
Ekki nokkur eftirsjá
Það er svo alltaf álitamál hvort
kristnir menn nái verra eða betra
sambandi við sinn guð í ríkisrek-
inni kirkju eða í einhveiju guðs-
húsi í einkaeign. En í mínu ung-
dæmi þótti kvöldbæn við rúm-
stokkinn vera bæði einlægari og
fegurri en nokkur sú þula sem ein-
hver prestur gat sungið á fullu
kaupi yfir fólki sem mætti til kirkju
meira af skyldurækni en trú..
Blóðug er saga kirkjunnar og
hefur orðið þess valdandi að heim-
urinn er mörgum öldum „á eftir
áætlun“ í þekkingu og siöferði. Ég
vil benda fólki á að náungakærleik-
urinn er eldri en Jesú Kristur,
öfugt við það sem sjálfskipaðir full-
trúar Guðs halda fram í sínu óupp-
lýsta biblíumyrkri.
Stjamfræði, landafræði, læknis-
fræði, efnafræði, sálarfræði og
jafnvel veðurfræði hafa orðið illa
fyrir barðinu á páfum og prestum
í gegnum aldirnar þó svo að það
komi aldrei fram í kristinfræði-
kennslu grunnskólanna. Allir ættu
að kynna sér hvaö náttúrufræðing-
urinn Charles Darwin þurfti að
ganga í gegnum kirkjunnar vegna
eftir að hann lagði fram árangur
30 ára rannsókna sinna.
Mér er þó skylt að geta þess að
Darwin slapp betur en margir for-
verar hans, Darwin var ekki
brenndur á báli.
Það er ekki nokkur eftirsjá í því
þótt kirkjum fjölgi ekki héðan af -
hingað og ekki legnra.
Það er dýrt að hafa fólk í vinnu
og líklega gráta margir vinnuveit-
endur á útborgunardögum. Þeirra
eina huggun er sú að þeir fá eitt-
hvað í staðinn.
Þegar góður starfskraftur skilar
sínu verki hefur oftast átt sér stað
einhver verðmætasköpun. Þegar
svo er ekki endar það með upp-
sagnarbréfi. Kæm stýrimenn þjóð-
arskútunnar, það er einn áhafnar-
meðlimur sem ekkert gagn ger-
ir... presturinn.
Með fullri virðingu fyrir mönnum
og guðum. Helgi Hauksson
„Blóðug er sqga kirkjunnar", segir greinarhöfundur m.a. - Sú reynsla
er enn til staðar t.d. á írlandi og krossar koma þar mjög við sögu.
„Það er mannréttindamál að geta
fæðst, lifað og dáið, án þess að kirkjan
sé sífellt í vösum fólks í leit að silfri.“