Morgunblaðið - 07.12.2001, Page 59

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 2001 59
NÚ er nýlokið lands-
þingi Ungra jafnaðar-
manna og niðurstaðan
er stjórnmálaafl sem er
hlynnt frjálslyndu og
sanngjörnu samfélagi.
Stóru málin hjá Ungum
jafnaðarmönnum eru
aðild að Evrópusam-
bandinu, forgangsröð-
un í þágu menntunar,
lægri skattar og aukin
velferð þeirra sem
minna mega sín.
Af öðrum minni mál-
um má nefna afnám
einkasölu ríkisins á
áfengi, færslu áfengis-
kaupaaldurs niður í 18
ár, afnám á banni við ólympískum
hnefaleikum, aðskilnað ríkis og
kirkju, opnun bókhalds stjórnmála-
flokka og að kjörnir fulltrúar greini
frá fjárhagslegum tengslum sínum,
s.s. eignarhaldi í fyrirtækjum og
framlögum í prófkjörssjóði.
Ungir jafnaðarmenn vilja einnig að
kynferðisafbrot gegn börnum fyrnist
ekki, fæðingarorlof verði lengt, ráð-
herrar sitji ekki á Alþingi og að landið
verði að einu kjördæmi. Í sjávarút-
vegsmálum ber að fara fyrningaleið-
ina sem er markaðslausn sem leiðir til
þess að útgerðin greiðir í samræmi
við eigið mat á verðmæti aflaheimild-
anna í auðlindagjald. Sömuleiðis opn-
ar sú leið fyrir nýliðun í greininni ólíkt
föstu veiðileyfagjaldi.
Lágir skattar
og markaðslausnir
Ungir jafnaðarmenn telja að ekki
sé gengið nógu langt í fyrirhuguðum
skattalækkunum þar sem of mikil
skattheimta dregur þróttinn úr efna-
hagslífi þjóðarinnar. Ungir jafnaðar-
menn vilja lækka tekjuskattshlutfall
einstaklinga og afnema eignarskatt
sem bitnar hart á öldruðum sem búa í
eigin húsnæði, en hafa engar tekjur.
Sömuleiðis ber að afnema stimpil-
gjald, skatt á lífeyristekjum, lækka
erfðafjárskattshlutfallið en hækka
skattsleysismörkin og hátekjuskatt-
smarkið.
Skattheimta ríkisins á að byggjast í
mun meira mæli á svokölluðum hag-
kvæmum sköttum, t.d. auðlinda- og
mengunargjöldum. Skattkerfið á
sömuleiðis að nýta til að örva tiltekna
starfsemi, t.d. með því að heimila sér-
stakan frádrátt fyrirtækja vegna
framlaga til menningar og vísinda.
Skilyrðislaus stuðningur við frjálsa
samkeppni í efnahagsmálum er besta
leiðin til þess að bæta lífskjör að því
gefnu að til sé góð sam-
keppnislöggjöf. Mark-
aðshagkerfið er best til
þess fallið að laða fram
hagkvæma nýtingu á
framleiðsluþáttum og
það tryggir neytendum
lágt vöruverð með sam-
keppni. Ungir jafnaðar-
menn telja að ríkið eigi
almennt ekki að standa
í rekstri í samkeppni við
einkaaðila. Lögmál
markaðarins eiga þó
ekki við þegar kemur að
grunnþáttum velferðar-
og menntakerfisins þar
sem samábyrgð er lyk-
ilatriðið.
Stúdenta frekar
en sauðfé
Íslenskt menntakerfi hefur lengi
verið aftarlega á merinni hvað varðar
forgangsröðun stjórnvalda. Núver-
andi ríkisstjórn metur sauðfé meira
en stúdenta þegar kemur að opinber-
um fjárframlögum. Ungir jafnaðar-
menn vilja setja menntamál í algjöran
forgang. Slíkt fjármagn fæst m.a.
með gjörbreyttri forgangsröðun
stjórnvalda og hafi menn þá í huga
það fé sem fer í búvörusamninga og
ýmis samgönguverkefni. Sömuleiðis
gætu auðlinda- og mengunarskattar
nýst í að bæta menntakerfið. Ungir
jafnaðarmenn hafna alfarið skóla-
gjöldum.
Ísland í Evrópusambandið
Ungir jafnaðarmenn vilja að Ísland
sæki um inngöngu í Evrópusamband-
ið. Í lok aðildarviðræðna yrði aðild-
arsamningurinn borinn undir þjóðar-
atkvæði og mundi því íslenska þjóðin
hafa síðasta orðið hvort af inngöngu
Íslands í ESB verður. Ungir jafnað-
armenn telja það fáranlegt að hafna
aðildarsamningi sem ekki einu sinni
er til.
Það er ljóst að við inngöngu í ESB
muni Íslendingar ekki missa forræði
sitt yfir fiskimiðunum því við erum
þeir einu sem hafa veiðireynslu í lög-
sögunni. Þetta staðfesti yfirmaður
sjávarútvegsmála ESB í samtali við
Morgunblaðið síðastliðið vor.
Það er rangt sem kom fram hjá
Ragnari Arnalds, fyrrverandi alþing-
ismanni, í viðtali við helgarblað DV að
við inngöngu Íslands í ESB yrði litið á
veiðireynslu ríkja árin 1973-1978.
Veiðireynsla þessa tímabils var notuð
í samkomulagi aðildarríkja ESB sem
var gert árið 1983. Enda eðlilegt að
miða við þá veiðireynslu sem var til
staðar þegar viðkomandi samningur
var gerður. Þegar Spánn gekk í ESB
árið 1986 gátur þeir ekki miðað við
veiðireynslu sína fyrir útfærslu land-
helginnar í 200 mílur árið 1977. Bret-
ar gætu því ekki krafist kvóta innan
200 mílna lögsögu Íslands vegna
veiða þeirra á Íslandsmiðum fyrir út-
færslu landhelginnar árið 1975. Þeg-
ar Norðmenn sóttu um aðild að ESB
árið 1992 var miðað við veiðireynslu
árin 1989-1993.
Í aðildarsamningi Íslands að ESB
yrði því miðað við þá veiðireynslu sem
væri til staðar á þeim tíma sem samn-
ingurinn væri gerður. En þar sem Ís-
lendingar hafa setið einir að veiðum í
meira en tvo áratugi er öruggt að Ís-
land fengi allan kvóta innan íslensku
lögsögunnar. Innan ESB er hægt að
gera kröfu um efnahagsleg tengsl út-
gerðarfyrirtækja við viðkomandi land
og er því einnig tryggt að ágóði veið-
anna renni ekki hindrunarlaust út úr
landi.
Nú verða Íslendingar að lögleiða
um 90% af löggjöf ESB án þess að
hafa áhrif á ákvarðanaferli ESB. Inn-
ganga Íslands í ESB er því hluti af
sjálfstæðisbaráttu en er ekki fullveld-
isafsal. Innganga í ESB og upptaka á
sameiginlegri mynt ESB þýddi tug-
milljarða króna ávinning í lægri vöxt-
um, lægra matvælaverði, minni við-
skiptakostnaði og auknum erlendum
fjárfestingum.
Ungir jafnaðarmenn skora á Sam-
fylkinguna að setja aðildarumsókn að
Evrópusambandinu á oddinn. Nú
hafa íslenskir Evrópusinnar ekki
skýran valkost og þarf Samfylkingin
að taka af skarið og öðlast nauðsyn-
lega sérstöðu í augum kjósenda.
Skýrar línur hjá Ungum
jafnaðarmönnum
Ágúst Ólafur
Ágústsson
Ungkratar
Stóru málin, segir
Ágúst Ólafur
Ágústsson, eru aðild að
Evrópusambandinu,
forgangsröðun í þágu
menntunar, lægri
skattar og aukin
velferð þeirra sem
minna mega sín.
Höfundur er formaður Ungra
jafnaðarmanna.
FYRIRHUGAÐ er
að nýtt hverfi rísi á
fyrrum lóð Landsímans
við Gufunes í Grafar-
vogi, 374 íbúðir á 11,7
hekturum. Svæðið er
hinsvegar ákjósanlegt
sem íþrótta- og útivist-
arsvæði. Svæðið er vel
staðsett í miðju hverf-
isins, stærsti grunn-
skóli landsins er við
hliðina og mikil þörf er
fyrir almenningsgarð í
Grafarvogi.
Samkvæmt tilskipun
Evrópusambandsins
um umhverfismat skulu
nýbyggingarsvæði
sæta umhverfismati. Íslensku lögin
byggjast á þessari tilskipun. Þrjár
tegundir framkvæmda eru hins veg-
ar undanskildar í íslensku lögunum;
1) nýbyggingarsvæði, þ.m.t. bygging
verslunarmiðstöðva og
bílastæða, 2) iðnaðar-
byggingar og 3) lagning
járnbrauta.
Því miður stendur al-
menningur illa þegar
kemur að ákvörðunum
um skipulagningu og
umhverfismál nýbygg-
ingarsvæða hér á landi.
Ef nýbyggingarsvæði
sættu umhverfismati
gæti fólk orðið virkir
þátttakendur og komið
á framfæri athuga-
semdum til Skipulags-
stofnunar.
Samkvæmt Evrópu-
dómstólnum er aðildar-
þjóðum ekki heimilt að fjarlægja ein-
staka framkvæmdaflokka af lista
tilskipunarinnar. Íslensku lögin eru
því ekki í samræmi við tilskipun Evr-
ópusambandsins. Réttur fólks til að
hafa bein áhrif á m.a. skipulag og um-
hverfismál nýbyggingarsvæða hefur
þannig verið tekinn af því.
Ekki þarf að kalla til sérfræðinga
til að átta sig á að áhrif nýbygging-
arsvæða á umhverfi fólks geta verið
veruleg. Meðal annars getur verið
um að ræða landröskun, sjónmeng-
un, vatnsmengun, hávaða, loftmeng-
un, einnig getur umferðaröryggi
minnkað og verðgildi fasteigna í
næsta nágrenni rýrnað. Ef nýbygg-
ingarsvæði sættu umhverfismati
þyrftu framkvæmdaaðilar að gera
grein fyrir framangreindum um-
hverfisáhrifum.
Sem dæmi um framkvæmdir sem
þurfa að sæta umhverfismati (til-
kynningaskyldar) má nefna
skemmtigarða sem ná yfir a.m.k. 2 ha
svæði, varanleg tjaldsvæði og hjól-
hýsasvæði sem eru 10 ha eða stærri,
smábátahafnir sem hafa 150 báta-
lægi eða fleiri, framkvæmdir til end-
urskipulagningar á landareignum í
dreifbýli sem taka til stærra land-
svæðis en 20 ha og nýræktun skóga á
200 ha svæði eða stærra.
Eðlilegt er að spyrja hvers vegna
eftirtaldar framkvæmdir – sem yfir-
leitt hafa ekki minni áhrif á umhverf-
ið en framangreindar – sæti ekki um-
hverfismati: Grafarholtshverfið,
bryggjuhverfið við Arnarnesvog
(ekki aðeins landfyllingin), Vatns-
endasvæðið við Elliðavatn, hugsan-
legt bílastæðahús undir Tjörninni
eða fyrirhuguð byggð í suðurhlíðum
Úlfarsfells og í vesturhlíðum Hamra-
hlíðalanda, þar sem áætlað er að rísi
um 3.000 íbúðir á um 200 ha svæði.
Erfitt er að sjá hvers vegna sér-
fræðingar telja nýbyggingarsvæði
með 3.000 íbúðum á 200 ha svæði
ekki hafa í för með sér umtalsverð
umhverfisáhrif ef nýræktun skóga á
200 ha svæði er talin kunna að hafa í
för með sér umtalsverð umhverfis-
áhrif.
Nýbyggingarsvæði, verslunarmið-
stöðvar, bílastæði og ýmsar iðnaðar-
byggingar eru framkvæmdir sem
hafa mikil áhrif á umhverfi og lífskil-
yrði borgara. Ef þessar framkvæmd-
ir sættu umhverfismati yrði aðkoma
almennings að ákvarðanatöku um
skipulagsmál tryggð.
Skipulagsmál eru ekki einkamál
ráðamanna. Skipulagsvinna skal fara
fram í góðri sátt og samvinnu við
borgara, annað samrýmist ekki nú-
tíma stjórnunarháttum.
Skipulagsmál og réttur fólks
Björgvin
Þorsteinsson
Umhverfi
Áhrif nýbyggingar-
svæða á umhverfi fólks,
segir Björgvin
Þorsteinsson, geta
verið veruleg.
Höfundur er verkfræðingur.
Rauðarárstíg 14,
sími 551 0400
Kringlunni,
sími 568 0400
Smáralind,
535 0400
HEFUR ÞÚ FJÁRFEST Í MYNDLIST Á ÞESSU ÁRI?
eftir Lárus H. Grímsson og Messíönu Tómasdóttur
Barnaópera
Sími miðasölu: 511 4200
Falleg saga um Ófelíu og leikarana í Skuggaleikhúsinu
– fyrir börn á aldrinum 3-9 ára. Söngur, dans, grímur,
brúður, líf og litir!
Samstarfsverkefni Íslensku óperunnar
og Strengjaleikhússins
Síðasta sýning fyrir jól sunnudaginn 9. des. kl. 15
Tryggðu þér og börnunum þínum miða!