Íslendingaþættir Tímans - 03.08.1972, Blaðsíða 17

félaga og vini. Vorum við enda alltaf
velkomnir á heimili Geitdalshjónanna
og á ég þaðan margar og ógleyman-
legar endurminningar. Sakir aldurs-
munar getum við Snæbjörn tæpazt
talizt samferðamenn i venjulegum
skilningi og enn bætizt við verulegur
munur á áhugamálum og lifsstarfi.
Engu að siður er Snæbjörn einn af
þeim fáu mönnum sem gnæfir eins og
risi upp úr ölium þeim fjölda manna
sem ég hefFerinTýrirhitt á lifsleiðinni
bæði hér og erlendis. Af framan-
greindu er og ljóst, að min fátæklegu
orð munu fremur endurspegla per-
sónuleg kynni min af Snæbirni fremur
en lifsstarf hans i heild. Það siðar-
nefnda veit ég að er eða verður að
gert af öðrum og mér færari mönnum.
Snæbjörn var vel meðalmaður á
hæð, grannvaxinn og litið eitt lotinn i
herðum. Andlitið var karlmannlegt og
einbeitt og man ég þar bezt eftir háu
enni. glettnislegum munnsvip og
sikvikum bláum augum undir miklum
augnabrúnum. Hann var með ein-
dæmum snöggur og hvatlegur i hreyf-
ingum og likamsburður hans allur
gerði það að verkum, að hann var
glæsimenni i bezta skilningi þess orðs.
Gilti það einu hvort hann var i vinnu-
eða sparifötum sinum: engum duldizt
að það var maður á ferli,sem sópaði af
svo af bar.
Lund hans var silétt hvernig sem að-
stæður annars voru, ég held ég muni
ekki eftir þvi að hafa séð Snæbjörn i
illu skapi nokkru sinni. Hann henti
jafnan góðlátlegt grin að sjálfum sér
sem öðrum og var einstaklega vel máli
farinn. Kannski hætti honum stundum
of mikið til þess að krydda tungutak
sitt með allkröftugum orðum. Þetta
varð einstaka sinnum til þess, að
ókunnugum varð á að halda, að
maðurinn væri ef til vill grófgerðari
en fólk er flest eða öllu heldur vill vera
láta. Svo var þó ekki,þeir sem þekktu
tilvissu.að Snæbjörn var ekki grófur i
lund heldur mesta góðmenni, sem
ekkert aumt mátti sjá. Hann var afar
'viðkvæmur maður og það að ytra borð
hans gat virtzt hrjúft það var ekkert
annað en brynja gagnvart umhverf-
inu. Hiáturmildur var hann i meira
lagi og ég er viss um,að enginn sem
heyrði Snæbjörn hlæja gat varizt
hlátri lika. svo var hlátur hans smit-
andi.
Þessari léttu lund fylgdi einstök
kappsemi. harðfylgi og skapfesta.
Hann var maður, sem kunni ekki né
vildi hlifa sér og mátti það einu gilda
hvort gigtin eða hjartaveilan hrjáði
hann. Fékkst hann litt við vélavinnu:
þótti það vist löðurmannleg atvinna
aðhúka á bossanum ofan á dráttarvél
eða öðru þvi um liku! Handverkfærin
voru honum þvi meir að skapi, það
voru jú alltaf einhverjir geirar i túninu
þar sem ekki var hægt að koma ,,véla-
draslinu” við. Eg hefi aldri séð neinn
handleikahrifu á sama hátt og hann.
Hann mátti alls ekki vera að þvi að
draga hrifuna að sér i mörgum togum
eins og venja er, nei, i einu togi skyldi
þaö vera. Sama var mað handslátt,
það var eins og mörg orf væru á lofti i
einu og hann mátti varla vera að þvi
að brýna. Svona var allt eftir þessu,
ósérhlifnin og vinnugleðin sátu i há-
sæti. Hann átti það til að segja eittvað i
þá átt að „ungdómurinn i dag, það eru
nú ljótu dauðýflin”, en ef einhver ann-
ar fullorðinn tók undir i sama streng
þá var andsvarið: ,,Og þeir eru nú
ungir og óharðnaðir, greyin”, og svo
skellihló hann. Þannig var Snæbjörn.
Snæbjörn var geysilegur göngu-
garpur, enda hafði hann margra ára-
tuga þjálfun i þeirri iþrótt sem fjár-
bóndi. Það var þvi ekki heiglum hent
að fylgja honum eftir i smölunum eða
þvi um liku. Man ég vel eftir smala-
mennsku einni,sem við vorum saman
i, en ég var þá 16 eða 17 ára „strák-
hvolpur”. Þóttist ég þó vera sæmi-
legur göngumaður eftir aldri, enda á
eilifu rjúpna- og fuglaskytterii á þeim
árum. Lentum við þá i þvi að missa
kindur út i klif i sjálfheldu sem kallað
er, þannig að við þoröum ekki að senda
hunda á þær af ótta við að skjáturnar
..hálsbrytu sig fram af klettum”.
Skepnurnar voru auövitað langt uppi i
fjalli og bauðst ég til þess i oflátungs-
hætti minum að fara upp og ná i þær.
Langaði mig raunar litt til þess af þvi
að við höfðum verið á rölti allan
daginn og vorum þvi, hélt ég, báðir
orðnir latir og slæptir. Snæbjörn kvað
það ekkert mundu þýða að senda mig
einan. þvi þetta væru verstu fjalla-
gálur. sem ég myndi bara missa út úr
lúkunum á mér. ef ég þá nokkurn tima
kæmizt upp. Varð það þvi úr, aö við
fórum báðir og tókst förin giftusam-
lega en ég var orðinn lafmóður og upp-
gefinn eins og hundur að þvi loknu. Sá
Snæbjörn vist hvernig ástandið var og
lagði hann til að við fengjum okkur
smáhvild. Var sú tillaga samþykkt
með feginsamleik og hafði ég þá orð á
þvi.að hann væri nú meiri hroða-
hlaupagikkurinn. Setti þá að honum
feikna hlátur. en gat að lokum stunið
þvi upp milli hviðanna ,,aö þú nýtur
þess. stráktetur. að önnur afturlöppin
á mér er hálfónyt úr gigt”!
I annaö sinn var þaö, að við fórum i
göngur inn á Geitdalsafrétt ásamt öðr-
um bændum og búaliði úr Skriðdal.
Var fariö i gangnakofa seinni hluta
dags i bliðskaparveðri og legið þar við
um nóttina. Morguninn eftir var svo
farið ,,inn fyrir”, en þá hafði veður
skipazt heldur betur i lofti; komin
norðan rigning og þoka. Hvort sem það
var nú að kenna fyrirhyggjuleysi minu
eða skorti á þessa heims gæðum þá
var og regnverjulaus og varð þvi fljót
lega gegndrepa. Ekki bætti það heldur
úr skák, aö við vorum riðandi og þvi
litlir möguleikar á þvi að halda á sér
hita. Varð mér þvi hrollkalt og enn
versnaði ástandið þegar ,,inn fyrir”
var komið og menn skyldu skipta sér
til smölunar ,,út eftir”. Þá var nefni-
lega komin norðvestan uppstytta en
hitastig um og undir frostmarki. Z' •'lf
ég þá svo tennurnar glömruðu i skolt-
unum. Sumir félagarnir höfðu þá orð á
þvi, að það væri þokkalegt eða hitt þó
heldur að senda slikan grip i göngur,
sem nú væri að geispa golunni i blið-
skaparveðri. Likaði mér það hjal stór-
illa, en fékk litt að gert nema að reyna
að bita geiflunum sem bezt saman til
þess að draga sem mest úr skram-
landanum. Snæbjörn var fjallakóngur
eins og venja var til og var það borið
undir hann hvað gera ætti við „drusl-
una”. Leit hann á mig, sagði fátt, en
fór siðan i hnakktösku sina og náði i
væna glerkrukku fulla af smjöri. Vék
hann sér siðan að mér og mælti æði
stuttur i spuna: ,,Héra, strákskratti,
nú étur þú þetta niður i miðja krukku,
annars steindrepstu úr lungnabólgu”.
Þetta hreif, ég fann ekki til kulda
framan þann daginn. Um kvöldið, þeg-
ar við vorum komnir út i gangnakof-
ann aftur kallaði Snæbjörn mig út fyrir
vegg og sagði: „Heyrðu, ég meinti
þetta nú ekkert illa við þig sem ég
sagði i dag, en það var aðalatriðið að
ná úr þér skjálftanum”. Þannig var
hann, ekkert nema vinsemdin og
manngæzkan.
Snæbjörn var fæddur 16. september
1902 að Vaði i Skriðdal, sonur hjónanna
Jóns Jónsonar, og Ingibjargar Bjarna-
dóttur. Hann ólst upp við almenn
sveitastörf, var við nám tvo vetur i
Eiðaskóla og lauk þaðan prófi vorið
1923. Siðan var hann ráðsmaður i
Vallanesi, unz hann gerðizt bóndi i
Geitdal 1941 og bjó þar siðan til dauða-
dags.
Snæbjörn kvæntist Cróu Jónsdóttur
frá Litla-Sandfelli i Skriðdal árið 1939.
Þau eignuðust þrjá syni. Elzti sonur-
inn, Jón Sigurður, búfræðikandidat, er
kennari á Hvanneyri, hann er kvæntur
Sigriði Einarsdóttur frá Mýnesi i
Eiðaþinghá. Hinir synirnir, Bjarni og
Einar Arnþór eru ábúendur i Geitdal;
þeireru ókvæntir. Þau hjónin ólu einn-
ig "pp að mestu leyti frænda sinn,
Kjartan Runólfsson frá Litla-Sand-
Islendingaþættir,
17