Réttur - 15.03.1935, Blaðsíða 26

að fá hetjur til að dást að eða fegurð til að hrífast af.
Það virðist svo, sem Jóhannesi úr Kötlum hafi þótt
nóg af slíku komið hjá öðrum. Hann hefir viljað sýna
persónur, hversdagslegar, ósjálfstæðar og rótlausar,
án minnstu gyllingar. Það er því að nokkru leyti af
fúsum vilja höfundar, hvað persónur sögunnar eru
-sviplausar og án mótunar.’ Höfuðpersónan Haukur,
sem skáldið leggur sig mest fram við, er mjög festu-
lítill. Þó vill skáldið telja lesendum sínum trú um, að
hann hafi átt ákveðinn hug á framkvæmdum og búskap
í æsku, en það sést hvergi af sögunni. Á þeim rótleysis-
tímum, sem við höfum lifað, hafa ef til vill verið bænd-
ur svipaðir og Haukur á Bjargi, en þó er engin leið
að telja hann fulltrúa fyrir þá bændur, sem flosnað
hafa upp úr sveitunum og flutzt á mölina í Reykjavík.
Það skýrist ekki af sögunni, að Haukur veiti neitt
verulegt viðnám, og virðist jafnvel fremur hrökklast
af jörðinni út af vonsvikum í hjónabandinu en bú-
skapnum. I félagslegum skilningi er sögunni þannig
mjög ábótavant. Jafn veruleikasönn og hún vill vera, >
eru mjög lauslega skýrð hin félagslegu rök, sem liggja
til uppflosnunar Hauks á Bjargi. Hugur skáldsins er
allur við breytingarnar á sálarlífi Hauks, miklu bundn-
ari áhrifum og afleiðingum hlutanna, heldur en oi'sök-
um þeirra. Þess vegna koma breytingarnar á Hauki
oft svo óvænt og undii'búningslaust. Það er gert ráð fyr-
ir því í sögunni, að hann sé áhugasamur og fram-
kvæmdamikill bóndi, að hann sé rómantisk persóna o.
;s. frv., en þetta er svo lauslega skýrt og rökstutt, að
lesandinn eignast enga sannfæringu um það, og verður
honum því miklu minna um heldur en skáldinu, þegar
hin gömlu verðmæti Hauks hrynja. Lesandinn fær ekki
skilið, að nein björg klofni við það. Og þar bregst höf-
undinum hvað áþreifanlegast, er hann ætlar sér að sýna
hinar stói'vægilegustu breytingar, bæði félagslega og
sálarlega, í jafn veikri persónu og Haukur á Bjargi er.
Höfundur ætlar sér í senn að láta Hauk vera hversdags-
26