Réttur - 15.03.1935, Blaðsíða 30

sömu ástæðum eru aðrir misbrestir sögunnar. Hinn
rómantiski skaphiti er það fyrst og fremst, sem gefur
máli og stíl höfundarins sinn sterka blæ með stóryrðum
og sáryrðum. Af móðgun fyrir fegurðina, sem hann elsk-
aði, varpar hann með kaldranalegum gusti fram særandi
smekkleysum um hluti, sem hann rís móti, en er ekki
hættur að elska. Hann er ennþá svo háður þeim veru-
leika, er hann hefir gert uppreisn móti, hann stendur
ennþá svo mitt í eldinum, að hann vantar yfirlit um það
efni, er hann vill móta. Þó að uppreisn hans sé vakin,,
heit og æst, þá er þróun hans til félagslegs skilnings
ekki orðin svo raunhæf, að skáldið eigi skýra sjón um
samhengi og félagsleg rök. Þess vegna hlaut einnig að
bregðast, að sagan yrði iistræn heild. Það er af engum
skilningi sprottið, heldur pólitiskri illkvittni, er menn
vilja kenna kommúnistiskum skoðunum höfundarins um
smekkleysur og galla sögunnar. Slíkt eru tímamóta-ein-
kenni og bera einmitt vitni þess, að skáldið hefir ekki
unnið sig fram til kommúnistisks öryggis. Fullgildur
kommúnisti lætur ekki orð sín litast svo af tilfinning-
um. Hjá honum er hiti tilfinninganna runninn saman
við köld rök skynseminnar. Og sízt bregst honum sjón á
samhengi og heildarmyndum lífs og veruleika. Sökum
sinna raunhæfu sjónarmiða eru það kommúnistarnir
einir, sem lýst geta veruleikanum á sannan og hlutlaus-
an hátt. Aðrir verða að dylja eða ganga duldir sannleik-
ans um hlutina. Því er það kommúnistanna, að skapa
listaverkin, sem fela sannleikann í sér. Eg get ekki
rökstutt þetta frekar hér, heldur aðeins varpað þessu
fram til þeirra, sem alls staðar eru að belgja sig upp
með það, að skáldin þurfi að vera ,,frjáls“ og ,,óháð“
og „hlutlaus“, og því um fram allt ekki kommúnistar.
Misbrestirnir á sögu Jóhannesar stafa síður en svo af
kommúnistiskum skoðunum, heldur af annmörkum hins
gamla tíma, sem svo djúpt voru greyptir í vitund skálds-
ins, að þeir vörnuðu því þess að hafa tileinkað sér sjón-
armið kommúnismans í nógu ríkum mæli.
30