Fréttablaðið - 26.03.2009, Blaðsíða 34

26. MARS 2009 FIMMTUDAGUR6 ● fréttablaðið ● hjartaheill
Miklu skiptir að sjúklingur
með kransæðastíflu komist
sem fyrst undir læknishendur
því að þá batna horfurnar. Því
skiptir miklu að þekkja ein-
kenni kransæðaþrengsla og
kransæðastíflu. Við greiningu
og meðferð er nauðsynlegt að
hafa góð hjartaþræðingartæki.
„Hin dæmigerðu einkenni krans-
æðaþrengsla eru þyngslaverkur
fyrir brjósti, herpingur eða þrýst-
ingur sem liggur undir bringubein-
inu og þvert yfir brjóstið sem getur
síðan leitt út í handleggi, upp í háls
og kverkar og aftur í bak. Dæmi-
gert er að þessi einkenni komi við
áreynslu og líði svo hjá við hvíld.
Maður, sem fær svona einkenni við
áreynslu og hefur ekki fundið þau
áður, ætti að láta athuga hvort hann
sé með kransæðaþrengsli,“ segir
Gestur Þorgeirsson, yfirlæknir á
hjartadeild LSH.
„Ef einkennin líða hjá við hvíld
þá hefur viðkomandi tíma til að
fara til læknis. Þá fer gjarnan af
stað rannsókn og meðferð hefst.
Rannsóknin getur falist í línuriti,
áreynsluprófi, mati á áhættuþátt-
um, til dæmis ef nákominn hefur
fengið kransæðasjúkdóma. Síðan
eru sterkir áhættuþættir eins og
reykingar, hátt kólesteról, há-
þrýstingur og sykursýki. Þetta
kemur inn í matið á því hvað sé að
og við hverju eigi að bregðast.“
Gestur segir að einkenni krans-
æðastíflu séu svipuð en mun verri.
„Viðkomandi er yfirleitt móður og
sveittur og kastar upp. Flestum
er ljóst að hann á erindi á spítala.
Þegar slík einkenni koma er mikil-
vægt að komast sem fyrst á spít-
ala því þá er hægt að breyta miklu
með meðferð. Með bráðri hjarta-
þræðingu er hægt að opna æðar,
víkka út þrengsli og koma fyrir
stoðneti til að tryggja blóðrennsli.
Ef hægt er að minnka drepið í
hjartavöðvanum þá batna horf-
urnar verulega. Því er mikilvægt
að allir þekki einkennin og að töfin
verði sem minnst þar til sjúklingur
er kominn undir læknishendur.“
Fólk getur fengið kransæða-
stíflu fyrirvaralaust þótt það hafi
aldrei kennt sér meins. Gestur
segir að þá hafi orðið rof í æðaþel-
inu sem er innsta lag æðarinnar.
Undir því safnist stundum blóðfita
og þó hún valdi ekki þrengslum þá
geti líkaminn brugðist við með því
að mynda blóðtappa.
Algengi kransæðasjúkdóma
eykst með aldri. Við greiningu er
nauðsynlegt hafa góð hjartaþræð-
ingartæki. „Tækin á LSH eru átta
og tólf ára gömul. Við treystum á
landsmenn að styðja við söfnun
Hjartaheilla til að kaupa nýtt þræð-
ingartæki á LSH,“ segir Gestur.
- ghs
Mestu skiptir að þekkja
einkennin og bregðast við
Gestur Þorgeirsson „Ef einkennin líða hjá við hvíld þá hefur viðkomandi tíma til að
fara til læknis,“ segir Gestur Þorgeirsson, yfirlæknir á hjartadeild LSH. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Frá 1. janúar 2007 hefur hjarta-
deild Landspítala skráð upplýs-
ingar um kransæðaþræðingar
og víkkanir í gæðaskrána Swed-
ish Coronary Angiography and
Angioplasty Registry eða SCAAR
í samvinnu við Háskólasjúkra-
húsið í Uppsölum í Svíþjóð. Í jan-
úar árið 2009 var gæðaskráning
hjartadeildar Landspítala aukin
með þátttöku í svokallaðri RIKS-
HIA-gæðaskrá og nær því einnig
til upplýsinga um legu og útskrift
allra sjúklinga með kransæða-
sjúkdóm. Þetta gerir hjartalækn-
um kleift að fylgjast með gæðum
starfseminnar í rauntíma og bera
saman við Svíþjóð. Þar á meðal má
nefna legutíma, meðferð við bráðu
hjartadrepi og lyfjagjöf í legu og
við útskrift.
Svíar hafa verið í fararbroddi í
heiminum í staðlaðri gæðaskrán-
ingu í heilbrigðiskerfinu og því er
ávinningur fyrir Landspítalann og
að vera nú þátttakandi í þessum
viðurkenndu sænsku gæðaskrám.
Ísland varð fyrst erlendra ríkja til
að taka þátt í SCAAR-gæðaskránni
og annað ríkið til að taka þátt í
RIKS-HIA-skráningunni.
Það er sérstaklega mikilvægt
að bera árangur okkar saman við
stofnanir erlendis í þeim þátt-
um hjartalækninga sem Land-
spítalinn framkvæmir einn hér-
lendis, til dæmis ýmsar aðgerðir
innan hjartalækninga. Þátttakan
í gæðaskráningunni veitir þannig
möguleika á nútímalegri, stöðugri
og vandaðri gæðastjórnun en hún
opnar einnig möguleika til vísinda-
rannsókna. Sem dæmi eru gögn úr
SCAAR nú notuð til að meta áhrif
reykingabanns á opinberum stöð-
um á tíðni bráðs kransæðasjúk-
dóms á Íslandi. Frumniðurstöð-
ur benda til að færri karlar sem
ekki reykja fái bráðan kransæða-
sjúkdóm á Íslandi eftir bannið en
fyrir það.
Niðurstöður samanburðarins við
Svíþjóð varðandi hjartaþræðingar
hafa verið kynntar á Landspítalan-
um og á vísindaþingum hérlendis.
Niðurstöðurnar hafa einnig verið
kynntar á ráðstefnum erlendis þar
sem mest athygli hefur beinst að
því að við höfum sýnt fram á að
slíkt samstarf, yfir landamæri
tveggja Evrópuríkja, er bæði
mögulegt og vænlegt til árang-
urs við að auka gæði þjónustu við
sjúklinga. Árangur og fylgikvillar
hafa reynst svipaðir og í Svíþjóð.
Á Íslandi er þrætt nokkru meira
en í Svíþjóð eða álíka mikið og að
meðaltali í Evrópu. Samt reyn-
ast íslensku sjúklingarnir hafa al-
varlegri kransæðasjúkdóma en
sænskir sjúklingar. Tíðni krans-
æðavíkkana er hin sama í löndun-
um tveim. Fyrstu tölur úr RIKS-
HIA á Íslandi benda til að lyfja-
meðferð við útskrift sjúklinga sé
samkvæmt leiðbeiningum og mjög
svipuð í báðum löndum. Það var þó
ánægjulegt að í einhverjum tilvik-
um virtist meðferðin eftir krans-
æðastíflu jafnvel betri á Íslandi en
í Svíþjóð.
Þórarinn Guðnason hjartalæknir
Gæðastjórnun í
hjartalækningum
Landspítalinn er nú þátttakandi í viðurkenndum, sænskum gæðaskrám.
FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
● EINKENNI KRANSÆÐAÞRENGSLA: Þyngslaverkur fyrir
brjósti, herpingur eða þrýstingur undir bringubeini og þvert yfir brjóst-
ið. Verkurinn leiðir út í handleggi, upp í háls og kverkar og aftur í bak.
Dæmigert er að þessi einkenni komi við áreynslu og líði hjá við hvíld.
Maður sem fær svona einkenni ætti að láta lækni kíkja á sig.
● EINKENNI KRANSÆÐASTÍFLU: Sömu einkenni og við krans-
æðaþrengsli nema mun verri. Sjúklingurinn verður móður og sveittur
og kastar upp. Flestum er ljóst að hann á erindi á spítala. Áríðandi er að
sjúklingurinn komist sem fyrst á sjúkrahús.
Við þökkum stuðninginn
Ólafsvík
Brauðgerð Ólafsvíkur hf.
Steinunn hf.
Valafell hf.
Hellissandur
Esjar ehf
K.G. Fiskverkun ehf
Ísafjörður
Hafnarbúðin
Ísafjarðarbær
Ráðgjafa og nuddsetrið
Skipsbækur ehf.
Stál og Hnífur ehf.
Verkstjórafélag Vestfjarða
Vélsmiðjan Þristur ehf.
Bolungarvík
Fiskmarkaður Bolungarv.og
Suðureyrar ehf.
Sérleyfi sferðir
Súðavík
Súðavíkurhreppur
Flateyri
Grænhöfði ehf.
Patreksfjörður
Flakkarinn
Tálknafjörður
Eik ehf. - trésmiðja
Indriði Guðjónsson
Brú
S.G. Verkstæði ehf
Hólmavík
Kaupfélag Steingrímsfjarðar
Hvammstangi
Félagsþjónusta Húnaþings vestra
Blönduós
Búnaðarsamband Húnaþings og
Stranda
Stéttarfélagið Samstaða
Skagaströnd
Sveitafélagið Skagaströnd
Vík ehf.
Sauðárkrókur
Bifreiðaverkstæði Kaupfélags Skag-
fi rðinga
K-Tak hf
Stoð ehf - verkfræðistofa
Sveitarfélagið Skagafjörður
Trésmiðjan Ýr
Verslun Haraldar Júlíussonar
Vinnuvélar Guðmundar og Skúla sf.
Víðimelsbræður ehf.
Varmahlíð
Akrahreppur - Skagafi rði
Siglufjörður
Egilssíld ehf
Akureyri
Baldur Halldórsson
Bautinn
Bifreiðaverkstæðið Baugsbót ehf.
Félag málmiðnaðarmanna Akureyri
Fjöl-Umboð ehf.
Girðir ehf.
Samvirkni hf.
Sjómannafélag Eyjafjarðar
Tannlæknastofa Ragnheiðar
Hansdóttur
Tölvís sf.
Vaxtarræktin ehf -Íþóttahöllini
Selfoss
Kvenfélag Grímsneshrepps
ISAL – STRAUMSV ÍK
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
S
F
G
4
20
40
0
4.
20
08
TÓMAS SIGURÐSSON EHF.
VINNUVÉLAR