Morgunblaðið - 04.01.2007, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JANÚAR 2007 27
Sex doktorsnemar kynna rann-sóknir sínar í fyrsta sinn áráðstefnu um rannsóknir ílíf- og heilbrigðisvísindum í
Háskóla Íslands í Öskju á morgun.
Annars vegar er um að ræða vegg-
spjaldakynningu kl. 11.20–13 og hins
vegar verða flutt stutt erindi um rann-
sóknirnar í sal 132 kl. 16.30–17. Allir
eiga vísindamennirnir sex það sameig-
inlegt að verkefni þeirra eru styrkt af
Háskólasjóði Eimskipafélags Íslands.
Öll hlutu þau styrk til ýmist tveggja
eða þriggja ára, en sem kunnugt er
var í fyrsta sinn úthlutað úr Há-
skólasjóði Eimskipafélags Íslands
undir lok marsmánaðar á síðasta ári.
Að sögn Magnúsar Gottfreðssonar,
sérfræðings í lyflækningum og smit-
sjúkdómum, dósents við læknadeild
Háskóla Íslands og leiðbeinanda eins
doktorsnemans, hefur tilkoma Há-
skólasjóðs Eimskiptafélagsins gjör-
breytt öllu rannsóknarumhverfinu
hérlendis og skapað kjölfestu fyrir
rannsóknir. „Kjölfesta allra rann-
sókna er að þú getir tryggt fjármagn
til að greiða laun,“ segir Magnús og
heldur áfram: „Með því að fá svona
myndarlegan styrk sem er veittur til
þetta langs tíma skapast ákveðin ró og
ákveðið svigrúm til þess að sinna
þessu almennilega. Þá þarf rannsak-
andinn ekki endalaust að standa í
stöðugum reddingum eins og oft er,
afla fjármagns til að dekka einhverjar
vikur eða mánuði og lenda í tómarúmi
þess á milli,“
segir Magnús og
tekur fram að
aðrir náms-
styrkir hérlendis
hafi verið afar
lágir. „Fjárhæð-
irnar eru mjög
lágar þó að ferlið
og umgjörðin
um hið faglega
mat sé til fyr-
irmyndar og mikil vinna lögð í styrk-
umsóknirnar sjálfar og allt sem lýtur
að því. En þegar kemur að upphæð-
unum sjálfum eru þær að jafnaði lág-
ar,“ segir Magnús og nefnir í því
samhengi styrki frá t.d. Rannsókn-
arsjóði Háskóla Íslands og Rannís.
„Háskólasjóður Eimskipafélagsins
er því afar kærkomin viðbót.“
Samkeppnin var mikil
Aðspurður kveður Magnús dokt-
orsnemana sex í flestum tilvikum
hafa verið komna nokkuð áleiðis í
rannsóknum sínum þegar þau fengu
styrkina. „Það skýrist einfaldlega af
því að samkeppnin var það mikil og
eitt af því sem tekið er tillit til þegar
umsóknir voru metnar er árangur og
ferill fram að styrkumsókn. Þeir sem
voru komnir vel á veg, farnir að
koma með áhugaverðar og spenn-
andi niðurstöður höfðu að sjálfsögðu
ákveðið forskot á aðra umsækj-
endur.“
Styrkurinn skapar
kjölfestu í rannsóknum
Morgunblaðið/Eyþór
Úthlutun styrkja Björgólfur Guðmundsson, stjórnarformaður Háskólasjóðs Eimskipafélags Íslands, ásamt styrkþegum þegar úthlutað var úr sjóðn-
um í fyrsta sinn í marsmánuði á síðasta ári. Styrkþegar eru allir nemendur í rannsóknartengdu framhaldsnámi við Háskóla Íslands.
Magnús
Gottfreðsson
Sex styrkþegar úr Háskólasjóði Eimskipa-
félags Íslands kynna doktorsverkefni sín á
vísindaráðstefnu í Öskju á morgun.
Silja Björk Huldudóttir kynnti sér málið
og ræddi við tvo doktorsnema.
hús og
varhúss
at Lands-
ð stunda
um við
verði
t ekki úr
bændur
eit-
um fyr-
num 2000
kynnt
við gerð
viðræður
r vegna
að hefj-
því að
ekki sé
hægt að gera það fyrr en búið sé að
hanna virkjanirnar og ljóst sé
hversu mikið landgæði einstakra
jarða raskist.
Seldu vatnsréttindin
til Títanfélagsins
Í viðræðum við landeigendur er
byggt á kaupsamningum Tít-
anfélagsins á vatnsréttindum
flestra jarða sem hlut eiga að máli.
Títanfélagið, sem Einar Benedikts-
son skáld hafði frumkvæði að því
að stofna, hafði uppi áform um að
byggja virkjanir í Þjórsá. Ekkert
varð úr áformum félagsins, en það
gerði þó samninga við landeig-
endur um vatnsréttindin. Félagið
keypti vatnsréttindin af bændum
og ábyrgðist jafnframt að greiða
fullar bætur vegna röskunar á
landi sem hlytist af virkjunum í
ánni. Landeigendur munu hafa
fengið greiddar um 45 milljónir
króna fyrir vatnsréttindin miðað
við verðlag í dag.
Samningarnir voru gerðir fyrir
um 90 árum en ríkið keypti þá af
Títan árið 1952.
Helgi segir að Landsvirkjun
muni greiða landeigendum við
Þjórsá bætur í samræmi við fyr-
irliggjandi fordæmi og úrskurði
matsnefndar eignarnámsbóta.
Hann segir hugsanlegt að ekki ná-
ist samkomulag við alla, en þá hafi
aðilar rétt til að leggja málið undir
matsnefndina. Aðspurður segir
Helgi að einstakir landeigendur
geti ekki stöðvað framkvæmdir á
þeim forsendum að þeir séu þeim
andsnúnir. Ríkið eigi í þessu tilviki
94% af vatnsréttindum jarða við
ána auk þess að hafa rétt til nýt-
ingar á því landi á þessum jörðum,
sem þarf til að nýta vatnsaflið, og
þá gegn eðlilegum og sanngjörnum
bótum til landeigenda fyrir skerð-
ingu á landi.
kvæmdir
sumar
á í útboð í haust
Morgunblaðið/RAX
rsá; Hvammsvirkjun, Holtavirkjun og
n árið 2011.

#






Í HNOTSKURN
»Landeigendur við Þjórsáseldu Títanfélaginu vatns-
réttindin fyrir um 90 árum. Rík-
ið eignaðist þessi vatnsréttindi
árið 1952.
»Landsvirkjun stefnir að þvíað hefja undirbúnings-
framkvæmdir við Þjórsá í sum-
ar, en þær felast m.a. í vega-
gerð og lagningu ljósleiðara og
raflína.
»Samkomulag hefur tekistmilli Landsvirkjunar og
Alcan um raforkuverð, en end-
anlegur samningstexti liggur
ekki fyrir.
RANNSÓKN á sýklum sem ræktuðust úr blóði sjúklinga
á sjúkrahúsum hér á landi á árunum 1991–2006 leiðir í
ljós að tæplega 20% blóðsýkinga af völdum Candida-
gersveppa orsakast af útbreiðslu skyldra stofna og
megi því rekja til lítilla faraldra innan veggja spít-
alanna. Þetta segir Lena Rós Ásmundsdóttir, dokt-
orsnemi við læknadeild HÍ og styrkþegi úr Háskólasjóði
Eimskipafélagsins, sem á morgun kynnir niðurstöður
sameindaerfðafræðilegrar rannsóknar á algengi far-
aldra sveppasýkinga í blóði.
Að sögn Lenu valda gersveppir oft alvarlegum sýk-
ingum inni á sjúkrahúsum sem geta borist úr blóði til
innri líffæra og er dánartíðni sjúklinga með slíkar sýkingar afar há. Segir
hún að hin ráðandi kenning hafi verið sú að yfirleitt sé um sýkla frá sjúk-
lingnum sjálfum að ræða, en sú staðreynd að sumir sveppastofnanna séu
erfðafræðilega eins eða skyldir gefi hins vegar til kynna að sýkingin geti
borist til sjúklingsins úr umhverfinu, t.d. af höndum starfsfólks, vegna
mengunar í innrennslisvökvum eða með djúpum æðaleggjum. Aðspurð
segir Lena að í rannsókninni hafi faraldur verið skilgreindur þegar erfða-
fræðilega eins eða skyldir stofnar ræktist frá tveimur eða fleiri sjúklingum
á sama sjúkrahúsi með mest þriggja mánaða millibili.
Spurð hvort hlutfall sveppasýkinga af völdum lítilla faraldra komi á
óvart svarar Lena því til að í raun hafi aldrei verið kannað áður hversu stór
hluti sýkinganna orsakist af faröldrum. „Flestar erlendar rannsóknir hafa
verið gerðar til að greina og staðfesta afmarkaða faraldra á einstökum
sjúkradeildum. Það hafa ekki verið gerðar rannsóknir áður þar sem skyld-
leiki þessara skæðu sýkla er skoðaður fyrir heila þjóð og yfir langt tímabil
eins og gert er í okkar rannsókn,“ segir Lena og tekur fram að í því felist
sérstaða rannsóknarinnar. Spurð um framhaldið segir Lena að gera þurfi
framskyggnar rannsóknir til að kanna betur smitleiðir og áhættuþætti.
„Lokatakmark rannsóknarinnar felst í að nýta vitneskjuna til að bæta sýk-
ingavarnir á sjúkrahúsum og finna leiðir til að hefta útbreiðsluna.“
Skyldleiki sveppastofna
Lena Rós
Ásmundsdóttir
„VONANDI munu niðurstöður rannsóknanna verða
grundvöllur að frekari þróun bólusetninga nýbura með
ónæmisglæðinum LT-K63 en sá glæðir nýtist afar vel
við bólusetningu gegnum slímhúð nefsins, og gefur betri
árangur heldur en bólusetning með stungu undir húð,“
segir Stefanía P. Bjarnarson doktorsnemi og styrkþegi
úr Háskólasjóði Eimskipafélags Íslands, sem kynnir
doktorsverkefni sitt á vísindaráðstefnu HÍ á morgun.
Að sögn Stefaníu sýna rannsóknir hennar að ónæm-
isglæðirinn LT-K63 yfirvinnur takmarkanir í myndun
kímmiðja og mótefnaseytandi frumna í nýburamúsum.
Segir hún reynsluna hafa sýnt að erfitt og flókið geti
reynst að bólusetja nýbura innan við eins mánaða aldur. Ástæðan er sú að
fyrir þann aldur er ónæmiskerfi barna það óþroskað að það myndar ekki
mótefni í nægjanlega miklu magni og því þarf að endurtaka bólusetn-
inguna síðar meir eigi hún að framkalla öfluga vörn. „Við höfum sýnt fram
á að ónæmisglæðirinn LT-K63 eykur mótefnamyndun gegn próteintengdri
pneumókokkafjölsykru og vernd gegn pneumókokkasýkingum í nýbura-
músum,“ segir Stefanía og bendir á að að árlega deyi um ein milljón barna
yngri en 5 ára vegna pneumókokkasýkinga. Flest deyja börnin í Afríku, og
mörg áður en þau eru bólusett eða ná að mynda verndandi ónæmi. Því er,
að sögn Stefaníu, til mikils að vinna að þróa aðferðir til bólusetninga sem
nýtist börnum á fyrstu vikum ævinnar og veitt er í gegnum slímhúð. Að
sögn Stefaníu er talsvert fengið með því, bæði veldur slík bólusetning
minni sársauka, ekki er hætta á smiti með óhreinum nálum, auk þess sem
bólusetning um slímhúð líkir eftir venjulegri smitleið sýkinga og virðist
veita öflugri vörn í formi framleiðslu mótefna.
Tilraunir með bólusetningar
Stefanía P.
Bjarnarson
VEGLEG dagskrá er í boði á ráðstefnu um rannsóknir í líf- og heilbrigð-
isvísindum við HÍ. Alls verða rúmlega 260 framlög, þar á meðal fimm
gestafyrirlestrar, 151 stutt erindi og yfir 100 kynningar á veggspjöldum.
Ráðstefnan stendur bæði í dag og á morgun milli kl. 9 og 17.40. Erindin
verða flutt samhliða í stofum 130, 131 og 132 í Öskju.
Auk Lenu og Stefaníu kynna doktorsverkefni sín styrkþegarnir Bryndís
Björnsdóttir, sem fjalla mun um eiginleika peptíðasa í seyti fisksýkilsins
Moritella viscosa, Brynhildur Thors, sem fjalla mun um tvær boðleiðir til
þess að miðla boðum thrombíns til örvunar eNOS í æðaþeli, Ólafur Andri
Stefánsson fjallar um áhrif sviperfðabreytinga í BRCA1-geni, sem skoðuð
voru með CGH-örflögutækni, en umrætt gen er annað af tveimur genum
sem tengjast áhættu á brjóstakrabbameini, Sveinn Hákon Harðarson sem
kynnir rannsókn á mælingum á súrefnismettun í sjónhimnu sjúklinga með
bláæðastíflu í augnbotni og áhrif leysimeðferða á mettunina.
Fjölbreytt dagskrá
þegar var
árum en
junin er
við
iðafossi,
Lands-
gendum.
, en Ein-
f völdum
gna
ur muni
um í sum-
ví nauð-
m að
úið sé að
hafnar
andi
varn-
dan er.