Menntamál - 01.08.1957, Side 38

132
MENNTAMÁL
ins, á hinu eða öðru skeiði þroskaferilsins, og þau birtast
á sérkennilegan og persónulegan hátt í dynamikinni. í
raun og veru þyrfti uppeldið að laga sig eftir þessum
sérkennum barnsins, það þyrfti að geta sveigt til og fallið
að eðli hvers barns. Segja má, að andleg heilbrigði barns-
ins velti mjög á þessum sveigjanleika uppeldisins. En
kröfunni um fullkominn sveigjanleika uppeldisins er að-
eins hægt að slá fram sem fræðilegri hugsjón. Henni
verður aldrei fullnægt nema að sáralitlu leyti. Barnið er
miklum mun sveigjanlegra en uppeldið. Uppalendurnir
hlíta auðvitað sömu sálrænum lögmálum og barnið, sá er
munurinn, að struktur, genesis og dynamik uppalendanna
er nokkurn veginn fullgerð, og hana verður að taka sem
staðreynd. Ég mun þó víkja að því í kaflanum um for-
eldraviðtöl, að hve miklu leyti unnt er að hafa áhrif á
sálarlíf foreldranna.
Spurningunni um, hverjar séu orsakir að misþroska
barna, verður því að svara eitthvað á þessa leið: Orsak-
anna ber að leita í: 1) eðli barnsins, 2) eðli uppeldisins,
3) ófyrirsjáanlegum atburðum, sem gerzt hafa í lífi barns-
ins.
í sumum tilfellum er aðeins ein orsök að verki, í öðrum
finnast þær í öllum þremur flokkunum. Algengast mun
vera, að um sé að ræða eina aðalorsök og fleiri aukaor-
sakir, meira eða minna áhrifaríkar.
Ég veit, að ýmsum mun finnast þetta næsta lítið svar,
en nær er varla hægt að komast, þegar rætt er almennt
um efnið. í raun og veru er líka nægilegt að vita þetta,
ef síðan er kappkostað að komast að raun um, hvaða áhrif
tiltekinn orsakaþáttur í eðli barnsins, uppeldisins eða at-
burðum, hefur haft á struktur, genesis og dynamik til-
tekins sálarlífs. Skilningur á þessum atriðum er hið fræði-
lega inntak sállækningarinnar. Sálfræðingurinn þýðir við-
brögð og svör barnsins á fræðilegt mál, og enda þótt hann
tjái barninu ekki vitneskju sína beinlínis, hefur hún áhrif