Morgunn - 01.06.1976, Page 48

46
MORGTJNN
leiki mannsins. Náttúruvísindin krefjast skólunar vitsmun-
anna, trúarbrögðin krefjast hins vegar skólunar bæði vits-
muna, tilfinninga og vilja.
Þegar skrifað stendur í guðspjöllunum, að hann, Kristur,
tók lærisveinana afsíðis og kenndi þeim, þá hlýtur það að
merkja eitthvað, og allt bendir til, að sú hefð í ákveðinni trú-
arlegri skólun, sem við finnum í sögu kristindómsins eigi
rætur sínar að rekja til elztu tíma kristninnar, allt til sjálfrar
uppsprettunnar.
Trúin varð ekki til, sem nein andstæða við reynslu manns-
ins, heldur var hún innblástur, sem spratt upp frá þessu vit-
undarlífi og geislaði þannig út i samfélagið. Yið mætum hin-
um djúpu andstæðum milli trúar og hugsunar, milli trúar-
hragða og visinda, fyrst á siðari timum. Hvernig varð þessi
andstæða til? Hvemig urðu þessi slit, sem hafa valdið hinum
óheillavænlega klofningi nú á tímum? Eru þau hinum nýtil-
komnu vísindum að kenna eða slitu fulltrúar trúarbragðanna
tengslin?
Hin örlagaþrungnu slit í evrópskri hugmyndasögu urðu
vegna þess, að kirkjudeildirnar sjálfar snerust í upphafi harka-
lega gegn hinni nýju sannleikshvöt, hinni nýju reynsluöflun,
sem lagði grundvöllinn að náttúruvísindunum. Ég segi hér
ákveðið kirkjudeildirnar, því að sannleikurinn er sá, að mót-
mælendakirkjan skilur sig í þessu sambandi ekki frá kaþólsku
kirkjunni, a. m. k. ekki hvað varðar hugarfar á þeim tíma.
Þegar hinir miklu frumherjar náttúruvísindanna komu
fram á sjónarsviðið, voru þeir ekki á nokkurn hátt í andstöðu
við trúarlega eða kristna heimsmynd, þvert á móti. Af hinni
hörmulega einfölduðu mynd af þessu tímabili í sögunni, sem
nú er borin á borð í kennslubókum okkar, fá menn þá hug-
mynd, að þessir menn hafi sett sig upp á móti trúarbrögðun-
um eða verið kærulausir gagnvart þeim. Hitt er þó staðfest,
að flestir þeirra voru mjög trúaðir menn og viðleitni þeirra
við að skilja og lýsa lögmálum efnisheimsins var viðleitni við
að skilja og lýsa hinu guðdómlega sköpunarverki. Náttúru-
vísindin urðu ekki til á þann hátt, að maðurinn lærði að gera