Birtingur - 01.01.1965, Side 14

Já, hugur íslenclinga svífur sannarlega ekki hátt um þessar mund-
ir. En þá er að lyfta honum til flugs. Vöknuð er í álfunni ný bókmennta-
stefna eins og til þess kjörin — rómantískan. Hún vill hefja sálir manna
frá nálægri grámósku hversdagsleikans í hæðir hugsjóna og fegurðar,
sækja aftur í blámóðu fjarlægrar frægðar tigin fordæmi framsæknum
lýð. Hvað gat komið Islendingum betur, eins og á stóð? Þjóðin átti
sér stórbrotna heimild um glæsta fortíð. „Hvur sem les íslenzku sög-
urnar með athygli, í honum verður að kvíkna brennandi ást á ætt-
13 jörðu sinni, eða hann skilur þær ekki sem vera ber.“ Hér var af óþrot-
legum brunni að ausa, brunni, þar sem roðasteinn íslenzkra hetju-
sagna lá á botninum og lýsti tært vatnið neðan frá, en vorblámi hinnar
nýju rómantísku brá á það birtu að ofan.
í júlímánuði árið 1830 höfðu Parísarbúar gert byltingu, hrakið kon-
ung sinn frá völdum og knúið fram frjálslegra stjórnarfar. Þessi at-
burður vakti frelsisöldu, sem fór eins og hressandi blær um alla Evrópu
og leiddi sums staðar til þess, að fulltrúaþingum var fengin allrík
stjórnaraðild, þar sem áður hafði ríkt algjört einræði.
En hvað um alþing Islendinga, sem á blómaskeiði hafði verið höfuð-
staður, allsherjarríki, íslenzk þjóð? „Alþing er horfið á braut.“ Ein-
mitt í það mund, er þingræði vinnur á með öðrum þjóðum, eru Is-
lendingar sviptir arfhelgu einingartákni sínu, sjálft alþing lagt niður
eins og aflóga flík. Slíkri niðurlægingu geta frjálsbornir menn ekki
14 unað: „Vjer viljum hafa alþing á Þingvelli.“
Já, viðfangsefnin voru óteljandi. En hvernig átti að ganga til verks,
hvernig átti að koma brýnum boðskap á framfæri við þjóðina? Baldvin
Einarsson, gjörvilegur gáfumaður og einlægur ættjarðarvinur úr Fljót-
um norður, hafði dvalizt hér við laganám undanfarin ár. Hann réðst í
það stórvirki jafnhliða námi að gefa út myndarlegt ársrit, sem hann
nefndi Ármann á alþingi, til að fræða þjóðina, glæða lífsvon hennar,
hvetja hana til dáða, blása henni í brjóst metnaði og mennilegum
12
BIRTINGUR