Birtingur - 01.01.1965, Síða 90

við menntabrunna en fyrir aldarfjórðungi.
Allt horfir þetta til aukinnar menningar.
Engu að síður er kunnara en frá þurfi að
segja, að fjölda landsmanna hefur 8 stunda
vinnudagurinn aldrei verið annað en skráð
samningsgrein: eftir sem áður hafa þeir orðið
að þræla myrkranna á milli til að sjá sér far-
borða. Það er skaðsamleg skammsýni og þjóð-
félagssmán að þröngva svo kosti manns, að
hann neyðist til að leggja nótt við dag til að
afla sér og sínum brýnustu nauðþurfta.
Tækniþróuðu þjóðfélagi er allt annað en
fengur að slíkum vinnuháttum. Þjóðhagslega
er miklu arðvænlegra — að ekki sé minnzt á,
hvort mannúðlegra er — að takmarka vinnu-
tíma ófaglærðs manns t. d. við 7 dagstundir
og gefa honum síðan kost á þriggja stunda
starfsnámi á fullum launum en láta hann
hjakka í sama fákunnáttufari 10 stundir dag
hvern ár eftir ár, unz hann þrýtur þrek og
heilsu um aldur fram. En slíkur skilningur á
langt í land hjá íslenzkum vinnuveitendum.
Þeim mun mikilvægara er, að þeir sem eiga
undir högg að sækja láti kröfuna um hóflegan
vinnudag ekki niður falla. Við hvern áfanga
á þeirri leið stígur þjóðin öll skref í menn-
ingarátt.
Geta ber þess sem gert er
Oft hef ég glaðzt yfir hamingjuhlutskipti ís-
lendinga að vera fámenn þjóð og vopnlaus:
gæfu þeirra að vera um aldir lausir undan
liverri hneigð til að drottna yfir annarra
landa lýð, unz óáleitni varð þeim þjóðareðli.
Við höfum enga ástæðu til að ofmetnast af
slíkum eðliskostum og gerum það vænti ég
ekki fremur en vitur maður af gáfum sínum
eða öðrum guðsgjöfum, sem honum falla í
skaut. En engum er heldur sæmandi að af-
rækja það, sem honum er bezt gefið. Og oft
hlýtur manni að renna til rifja, hve illa við
rækjum smáþjóðareðli okkar: hve hirðulausir
við erum um að sýna öðrum þjóðum þann
góða hug, sem við berum til þeirra, hve sjald-
an við nýtum tækifæri sem okkur gefast á að
vera stærri þjóðum og vanþroskaðri, svo sem
kjarnorkustórveldunum, dæmi um friðsemd-
arfólk sem virðir mannhelgi, lög og rétt —
lifir af eðlishneigð eftir lögmáli friðsam-
legrar sambúðar.
Þegar ég tala um að við afrækjum smáþjóðar-
eðli okkar — íslendingseðli okkar — á ég
náttúrlega fyrst og fremst við aðild Islands
að stríðsfélagi hervelda og margvíslega
ósvinnu sem því fylgir: dvöl erlendra vopna-
stráka í landinu, samábyrgð íslendinga á
herfilegum ódæðisverkum „bandamanna"
sinna víðsvegar um jarðarkringluna, þátttöku
íslenzkra í ráðabruggi erlendra hermálagosa,
auðsveipa fylgispekt við „stórabróður“ á
88
BIRTINGUR