Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2010, Blaðsíða 13

Íslandsbanki rukkar Í nóvember
Íslandsbanki ætlar að byrja að rukka viðskiptavini sína sem eru með
gengistryggð lán aftur í nóvember. Birna Einarsdóttir bankastjóri
segir að ellefu þúsund viðskiptavinir hafi bílalán hjá bankanum. Hún
segir flækjustig samninganna hátt og miklir útreikningar séu fram
undan. Haft er eftir Birnu að bankinn muni setja sig í samband við
viðskiptavini vegna lánanna á næstunni. Höfuðstóll allra slíkra lána
lækki strax en töluverður fjöldi slíkra lána sé flókinn úrlausnar enda
hafi bílar og samningar gengið kaupum og sölum.
landsbankinn stofnar ráðgjafarsetur Fyrstu viðbrögð Lands-
bankans við dómi Hæstaréttar voru að setja á stofn ráðgjafarsetur fyrir skuldsett heimili. Þá stendur til að
stofna sérstakt svið innan bankans sem mun sinna endurskipulagningu skulda fyrirtækja. Þá mun bankinn
einnig á næstu dögum kynna breytingar á eldri úrræðum fyrir skuldsett fyrirtæki sem mun hraða og ein-
falda alla meðferð á þeim. „Landsbankinn hefur ákveðið að allir einstaklingar í hópi viðskiptavina bankans
sem eru með erlend fasteignalán geti óskað eftir endurútreikningi þeirra. Þetta verður þó ekki í boði fyrr en
endurútreikningi gengistryggðra lána er lokið,“ segir á heimasíðu bankans en hann boðar að töluverðan
tíma muni taka að reikna út lánin miðað við nýfallinn dóm. Að sögn bankans þurfa hluthafar hans ekki að
leggja bankanum til nýtt fé, hins vegar þarf Landsbankinn að styðja við dótturfélagið SP-Fjármögnun.
Mánudagur 20. september neytendur 13
Vextir Vinni upp lækkunina
„Að kalla dóminn sanngjarnan er
álíka gáfulegt og að kalla þessa ríkis-
stjórn norræna velferðarstjórn,“ segir
Guðmundur Andri Skúlason, stofn-
andi Samtaka lánþega, spurður hvað
honum finnist um þá nálgun stjórn-
valda að um sanngirnisdóm sé að
ræða.
Guðmundur segir að dómurinn
standist ef til vill fræðilega en seg-
ir stórfurðulegt hvernig hægt var að
líta fram hjá sjónarmiðum á borð við
neytendavernd. „Skilmálum samn-
inganna var breytt eftir á – og það and-
stætt betri hagsmunum neytenda. Síð-
an finnst mér skrýtið að það sé ekkert
minnst á forsendubrestinn. Það var
faglega skautað fram hjá því í Hæsta-
rétti,“ segir hann. Þá finnst honum
furðulegt hvernig dómurinn skaut-
aði fram hjá lögum um neytendalán.
„Fjórtánda greinin segir að séu vextir
ekki tilgreindir sé ekki heimilt að krefj-
ast greiðslu þeirra. Ég sé ekki hvaðan
dómurinn hefur heimild til að setja
aðra vexti í staðinn fyrir þá sem hann
ógilti,“ segir hann og bætir við að of
margir hlutir veki upp spurningar svo
hægt sé að tala um að dómur Hæsta-
réttar sé fordæmisgefandi.
Guðmundi finnst einnig orka tví-
mmælis að allir lánasamningar með
gengistryggingu verði settir undir
sama hatt – en fyrirtækin verði und-
anskilin. „Þeir gefa sér að bóndi á
Suðurlandi, sem rekur sitt kúabú, sé
gagnvart bönkunum í sömu stöðu
og Hannes Smárason,“ segir hann og
bætir við að fyrirtæki útrásarvíking-
anna hafi ýmist farið í þrot eða fengið
miklar afskriftir skulda. Skuldir þeirra
fyrirtækja verði aldrei borgaðar. „Að
viðskiptaráðherra heillar þjóðar geti
talað með jafn fávísum hætti og hann
gerði þarna er makalaust,“ segir hann
og bætir við að þjóð sem setji lög gegn
betri rétti neytenda eigi ekkert erindi
í ESB.
Undirbúa hópmálsókn
Guðmundur segir að í ljósi dómsins
sjái samtökin sér ekki annað fært en
að leita réttar síns. „Við ætlum á fullri
ferð gegn bönkum, fjármálafyrirtækj-
um og stjórnendum þessara fyrirtækja
sem hafa staðað fyrir ólögmætum
rukkunum. Við ætlum gegn lánum í
erlendri mynt og gegn verðtrygging-
unni,“ segir Guðmundur en samtökin
leita nú að fólki til að taka þátt í hóp-
málsóknum á hendur þessum aðil-
um. „Við ætlum að safna þeim öllum
saman undir einn hatt. Við viljum
vera hagsmunaaðili fyrir alla lánþega
því hagsmunir þeirra sem hafa verð-
tryggð lán og gengistryggð lán fara
saman,“ segir hann. Spurður á hvaða
forsendum samtökin ætli að reka mál
gegn fjármálafyrirtækjunum segir
Guðmundur að vinnan sé ekki kom-
ið á það stig að hægt sé að leggja fram
greinargerðir. Dómurinn sé nýfallinn
en nú fari sú vinna á fullt að finna út
gegn hvaða stjórnendum verði sótt.
„Það verður bara að fara að persónu-
gera þetta,“ segir hann og hvetur fólk
til að setja sig í samband við samtökin.
Vefslóðin er gandri.is.
Samtök lánþega undirbúa hópmálsóknir gegn stjórnendum bankanna:
„Verður að persónugera þetta“
Dómur sem orkar tvímælis Guð-
mundur segir Hæstarétt faglega hafa
skautað fram hjá forsendubrestinum.
krónur á mánuði. Greiðslugeta fólks er
náttúrulega takmörkunum háð og það
er ekkert að borga mikið meira en það
mánaðarlega svo það verður ávallt lít-
ill hluti sem kemur til lækkunar á höf-
uðstóli,“ segir hann og bætir við að það
kæmi sér ekki á óvart ef gengistryggðu
lánin yrðu, þegar upp verður stað-
ið, hagstæðari en óverðtryggðu lánin,
þrátt fyrir niðurfellinguna. Hann bend-
ir einnig á að samningar sem gerðir
voru þegar góðærið stóð sem hæst hafi
í mörgum tilvikum verið óvandaðir og
ónákvæmir og það kunni að bæta rétt-
arstöðu fólks umtalsvert. „Við mælum
náttúrulega eindregið með því að fólki
leiti til fagaðila með samninga sína ef
það er í einhverjum vafa með réttar-
stöðu sína,“ segir hann.
Þess má geta að bankarnir hafa
boðað að hægt verði að breyta lán-
unum í lögleg erlend lán. Það kann
að verða fýsilegur kostur fyrir þá sem
eru nú með gengistryggð fasteigna-
lán, í ljósi hárra íslenskra vaxta. Óvíst
er þó með öllu hvernig þau kjör verða.
Þá má ætla að lánþegar hugsi sig tvisv-
ar um áður en þeir tengja lán sín við
gengi á nýjan leik.
„Þetta er mjög einfalt, ég mun ekki
borga af þessu bílaláni. Þeir taka þá
bara bílinn og mega eiga hann ef því
er að skipta,“ segir Guðún Jóhanna
Ólafsdóttir, viðskiptafræðingur og
einstæð, þriggja barna móðir. Guð-
rún tók, líkt og 40 þúsund Íslending-
ar, gengistryggt bílalán fyrir hrun en
hún er ein þeirra sem DV hefur fylgst
með undanfarna mánuði.
Hún er ekki sátt við niðurstöðu
Hæstaréttar. „Forsendubresturinn er
algjör. Þegar ég tók þetta lán í upphafi
gekkst ég við ákveðnum kjörum og
afborgunum í samræmi við það. Ég
hefði aldrei tekið lán á 15 til 20 pró-
sent vöxtum, eins og þeir fóru hæst,“
segir hún og bætir við að henni hafi
ekki staðið annað til boða en að taka
myntkörfulán. Því hafi verið haldið
að henni. „Þetta er bara rugl og það
er svívirðilegt að láta okkur Íslend-
inga borga fyrir ólögleg lán sem þeir
buðu okkur. Þetta eru einhverjir 300
milljarðar sem við lánþegar þurfum
nú að borga til að halda þessum fyr-
irtækjum gangandi,“ segir hún.
Guðrún segist aðspurð ekki hafa
greitt af bílaláni sínu frá áramótum.
„Þeir reyndu að taka bílinn en höfðu
ekki dómsúrskurð svo þeir fengu
hann ekki. Ég er því enn með bíl-
inn,“ segir Guðrún og heldur áfram:
„Það að hætta að borga af bílnum er
ein besta ákvörðun sem ég hef tek-
ið á ævinni og ég mæli með því að
fólk borgi ekki þessi lán. Það er eina
leiðin til að hafa áhrif á kerfið. Ef fólk
myndi almennt hætta að borga af
ósanngjörnum lánum yrðu breyt-
ingar í þjóðfélaginu. Þá gætu stjórn-
málamenn ekki annað en hlustað.“
Guðrún er einnig með verð-
tryggt húsnæðislán sem hún seg-
ir í greiðsluaðlögunarferli í Lands-
bankanum. Hún hafi reyndar ekki
heyrt í þeim lengi. Hún óttast ekki
að missa húsið vegna vanskila bíla-
lánsins. „Þá verður bara að hafa
það. Þá taka þeir bara allt draslið. Ég
ætla ekki að hætta að lifa lífinu en
eins og staðan er núna get ég ekki
bæði borðað og borgað,“ segir hún
ákveðin.
Guðrún Jóhanna Ólafsdóttir stendur föst á sínu:
„Ég mun ekki borga“
Guðrún ásamt dætrum sínum Getur ekki bæði borgað og borðað.
mynD siGtryGGUr ari
„Ég á auðvitað eftir að greina dóminn
betur ásamt sérfræðingum en mér
finnst niðurstaðan ekki vera sú rétt-
lætisleið sem ég bjóst við,“ segir Gísli
Tryggvason, talsmaður neytenda, um
dóm Hæstaréttar.
Gísli er á því að betur hefði mátt
vanda til verka í svona stóru máli.
„Ég er á því að lögmennirnir hafi ekki
flutt málið nógu vel að því leyti að það
vantaði einhverjar millilausnir; kröfur
sem hefðu ef til vill verið sanngjarnari
en sú leið sem var farin,“ segir Gísli en
bætir við að hann hafi ekki verið tals-
maður þess að samningsvextir einir
ættu að gilda. „Það er hins vegar ansi
langt á milli ítrustu krafna aðila. Þeir
sem fluttu málið hefðu mátt hlusta
betur og fara eftir ráðleggingum um
að setja fram fleiri kröfur til að breikka
matseðilinn sem Hæstiréttur hafði úr
að velja,“ segir hann.
Gísli sagði eftir að dómurinn féll að
málinu væri að öllum líkindum lokið
nema því yrði skotið til EFTA-dóm-
stólsins. Hann segist hafa áhuga á því
að kanna þann kost. „Ég vil nú ekki
vekja upp óréttmætar væntingar en
ég vil ekki útiloka það heldur enda hef
ég talað um það áður að skynsamlegt
væri að leita ráðgefandi álits þaðan –
um hvort breyta megi samningi eftir
á,“ segir Gísli og bætir við að hann hafi
líka áhuga á því að leita álits EFTA-
dómstólsins á lögmæti verðtrygging-
ar. „Svo hafa nú komið ábendingar
eftir að dómurinn féll um að þarna sé
brotin 14. grein laga um neytendalán
þar sem segir efnislega að ef vextir eru
ekki tilgreindir í lánasamningi megi
ekki rukka þá. Þessi niðurstaða hefði
að mínu mati hugsanlega getað gilt
gegn fyrirtækjum en ekki gegn neyt-
endum,“ segir Gísli.
Bankarnir hafa nú hver af öðr-
um lýst því yfir að endurútreikning-
ar lána séu í fullum gangi. Gísli segist
aðspurður ráðleggja fólki að fá sjálf-
stæða útreikninga hjá umboðsmanni
skuldara eða einhverjum ráðgjöfum
til að vera öruggt með að þeir séu rétt-
ir.
Gísli tryggvason útilokar ekki að málinu verði skotið til EFTA:
„Hefði mátt vanda betur til verka“
skoðar verðtrygginguna líka Gísli
útilokar ekki að málinu verði skotið til
EFTA-dómstólsins.
örvænta því samkvæmt upplýsing-
um úr viðskiptaráðuneytinu munu
stjórnvöld í væntanlegu frumvarpi
leggja fjármálafyrirtækjunum lín-
urnar um það hvernig reikna eigi
stöðu mála út, meðal annars í þeim
tilvikum þar sem eignir hafa skipt
um hendur. Útreikningar hvers láns
fyrir sig munu þó verða í höndum
fjármálafyrirtækjanna sjálfra en rétt
er að hvetja fólk til að leita staðfest-
ingar hjá fagaðilum á því að útreikn-
ingarnir séu réttir.
Hvað verður um fyrir-
tækin? Helmingur vinnandi
fólks starfar hjá litlum eða
meðalstórum fyrirtækjum.