Lögmannablaðið - 01.03.2006, Blaðsíða 20

rekstri þess máls þar til dómur EFTA-
dómstólsins liggur fyrir.
Er algengt að einstaklingar eða lögper-
sónur reki mál gegn ESA?
Ráðgefandi álit eru algengasti mála-
flokkurinn sem EFTA-dómstóllinn
hefur fengist við. Af þeim u.þ.b. 80
málum sem skráð hafa verið hjá dóm-
stólnum hafa u.þ.b. 50 verið ráðgef-
andi álit. Enn sem komið er hefur að-
eins eitt aðgerðarleysismál gegn ESA
verið höfðað fyrir dómstólnum, en í
því féll ekki efnisdómur. Allnokkur
mál hafa hins vegar verið höfðuð fyrir
dómstólnum til ógildingar á ákvörð-
unum ESA, og í því sambandi má
nefna að nýlega var málflutningur í
Íbúðarlánasjóðsmálinu sem ég minnt-
ist á, þ.e. máli Samtaka banka og
verðbréfafyrirtækja gegn ESA þar sem
samtökin krefjast ógildingar á ákvörð-
un ESA. Ákvörðunin beindist að ís-
lenska ríkinu og kvað á um að rík-
istyrkir sem Íbúðalánsjóður nýtur
samræmist EES-samningnum.
Þú segir að algengustu málin séu ráðgef-
andi álit. Getur þú lýst nánar málsmeð-
ferðinni í slíkum málum.
Um álitsbeiðnina fer hér á landi sam-
kvæmt lögum nr. 21/1994 um öflun
álits EFTA-dómstólsins um skýringu
samningsins um Evrópska efnahags-
svæðið. Eins og þar kemur fram getur
héraðsdómari kveðið upp úrskurð um
að leita ráðgefandi álits að eigin frum-
kvæði eða samkvæmt kröfu aðila.
Slíkan úrskurð má kæra til Hæstarétt-
ar. Hæstiréttur hefur í dómum sínum
bæði lagt mat á þörf þess að leita ráð-
gefandi álits og hvert skuli vera orða-
lag og efni álitsbeiðni. Hæstiréttur
getur einnig kveðið upp úrskurð um
að leita skuli ráðgefandi álits í máli
sem rekið er fyrir réttinum, þótt ekki
hafi verið leitað slíks álits þegar málið
var fyrir héraðsdómi.
Fyrir EFTA-dómstólnum fer um
málsmeðferðina samkvæmt samningi
EFTA-ríkjanna um stofnun eftirlits-
stofnunar og dómstóls sem og sam-
þykktum og málsmeðferðarreglum
EFTA-dómstólsins. Í aðalatriðum má
segja að byrjað er á því að skrá málið
hjá dómstólnum og ákveða hvaða
dómari skuli vera framsögumaður.
Beiðni um ráðgefandi álit má bera
fram á tungumáli þess ríkis sem
beiðnin kemur frá. Hana verður þá að
þýða á ensku. Bæði tungumálin eru
þá jafngild. Þegar því er lokið er
beiðnin send til aðila málsins, allra
samningsríkja EES-samningsins sem
og viðkomandi stofnana, þ.e. ESA og
framkvæmdastjórnar Evrópubanda-
laganna. Gefinn er tveggja mánaða
frestur til að koma að athugasemdum,
sem almennt fæst ekki framlengdur.
Athugasemdirnar má setja fram á
tungumáli sem beiðnin berst á svo og
á ensku. Þær athugasemdir sem berast
á frummálinu eru þýddar á ensku af
dómstólnum. Að tímafrestinum liðn-
um eru framkomnar athugasemdir
sendar til þeirra sem sent hafa inn at-
hugasemdir. Þá útbýr framsögumaður
málflutningsskýrslu sem er send til að-
ila málsins, aðildarríkjanna og stofn-
ananna. Skýrslan er svo gerð opinber
og birt á vef dómstólsins. Munnlegur
málflutningur fer síðan fram um mál-
ið. Þar geta aðilar málsins fyrir lands-
dómstólnum, samningsríkin og stofn-
anirnar flutt mál sitt. Málflutningur-
inn er ætlaður til að koma að svörum
við rökum sem fram hafa verið sett í
málinu eða til að koma að nýjum rök-
um. Almennt fá aðilar málsins 30
mín. hver en aðrir 20 mínútur og að
því loknu fá allir tækifæri til andsvara.
Að munnlegum málflutningi loknum
er málið dómtekið.
20 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2006
Frá vinstri: Þorgeir Örlygsson, Carl Baudenbacher, Henrik Bull og Henrik Harborg. Ljósm.: Pierre Levy