Lögmannablaðið - 01.03.2006, Blaðsíða 28

Það hefur vart farið framhjá þeim sem
láta sig lög og lögfræði einhverju varða
hversu óheppilega ákæruvaldinu hefur
farnast við útgáfu ákæra í opinberum
málum á sviði efnahagsbrota nýliðna
mánuði. Í þessum efnum hafa ákveð-
in mál eðlilega borið hátt, en önnur
mál látið minna yfir sér og jafnvel far-
ið alveg hljótt. Þar eru þó jafnframt,
eins og í hinum málunum, einstak-
lingar á ferð sem brýnt er að njóti
sömu réttarverndar og fái athygli
dómara í jafn ríkum mæli við úrlausn-
ir þeirra um sekt eða sýknu viðkom-
andi. Það er nú þannig að helsta
trygging ákærðra fyrir því að njóta
réttrar og löglegrar málsmeðferðar (og
-varnar), ef ákæruvaldinu bregst boga-
listin, eru dómararnir því þótt hlut-
verk verjenda sé vissulega að koma öll-
um nauðsynlegum upplýsingum í
þágu málsvarnar skjólstæðings síns í
hendur dómarans þá hefur það litla
þýðingu virði dómarinn þær upp-
lýsingar að vettugi. Að ákveðnum at-
riðum ber dómara svo auðvitað að
huga ex officio.
Því miður sýnist mér að undanfarið
hafi orðið ákveðnir brestir í þessari
annars traustu vörn dómstólanna og
skulu í því sambandi nefndir tveir
nýlegir héraðsdómar.
Dómur Héraðsdóms Reykja-
víkur 11. október 2005, í mál-
inu nr. S-737/2005.
Í þessu máli var maður ákærður, sem
stjórnarmaður í einkahlutafélagi, fyrir
að hafa vanrækt að standa skil á inn-
heimtum virðisaukaskatti og stað-
greiðslu opinberra gjalda sem haldið
var eftir af launum starfsmanna einka-
hlutafélagsins. Ákæran í málinu
byggði að stórum hluta á skýrslum og
skilagreinum sem staðin voru skil á
eftir að ákærði hvarf frá störfum hjá
félaginu. Af þeim sökum var hinn
ákærði í raun ekki í stakk búinn til að
tjá sig um efnislegt réttmæti þeirra.
Brýnt var því að hafið væri yfir allan
vafa í málinu að skýrslurnar og skila-
greinarnar væru réttar. Fram kemur
hins vegar í dóminum að engin sjálf-
stæð rannsókn var framkvæmd til að
kanna réttmæti skýrslanna og skila-
greinanna, s.s. með samanburði við
bókhald félagsins eða skýrslutökum af
þeim sem skýrslugerðina önnuðust
enda þótt gögn málsins hefðu gefið
tilefni til þess svo sem vikið verður að
hér á eftir. Á rannsókninni, svona úr
garði gerðri, var málatilbúnaður
ákæruvaldsins reistur.
Upplýst var í málinu að ákærði hefði
horfið frá rekstri félagsins þegar félag-
ið og rekstur þess var seldur. Liður í
þeim kaupum var yfirtaka hinna nýju
eigenda á öllum skuldum félagsins.
Enda þótt það komi ekki skýrt fram í
dóminum þá munu vangoldin laun til
starfsmanna félagsins hafa verið á
meðal þeirra skulda sem kaupsamn-
ingur kvað á um að kaupendur félags-
ins yfirtækju. Ljóst er að hafi laun
ekki verið greidd þá hefur ekki verið
um það að ræða að haldið hafi verið
eftir af þeim fé til staðgreiðslu opin-
berra gjalda. Breytir engu þar um,
þótt launin hafi verið reiknuð, færð á
launaseðil og fjárhæð þeirra og mein-
trar afdreginnar staðgreiðslu á stað-
greiðslu skilagreinar. Ef launin voru
ekki greidd þá hefur staðgreiðslu ekki
verið haldið eftir af þeim. Með því er
ekki um nein vanskil að ræða.
Ákærða var gerð refsing á grundvelli
28 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2006
Á skal að ósi stemma
Garðar G. Gíslason hdl.