Lögmannablaðið - 01.03.2006, Blaðsíða 31

100 árum að landfræðilegar tilvísanir
nutu lagaverndar, en í Parísarsam-
þykktinni frá 1883 um vernd eignar-
réttinda á sviði iðnaðar kemur fram að
samþykktin taki m.a. til verndar upp-
lýsinga um uppruna og landfræðilegra
tilvísana gegn villandi notkun, sbr. 2.
mgr. 1. gr. samþykktarinnar.
Á hvern hátt landfræðilegum tilvísun-
um hefur verið veitt vernd innan ein-
stakra landa er ákaflega mismunandi.
Er það ýmist í vörumerkjalöggjöf, lög-
um um óréttmæta viðskiptahætti eða
sérlöggjöf um vernd landfræðilegra
tilvísana. Að undanförnu hefur þó
mikil áhersla verið lögð á samræm-
ingu verndar landfræðilegra tilvísana
milli landa og að þeim sé tryggð
ákveðin lágmarksvernd, bæði á al-
þjóðavettvangi og innan Evrópusam-
bandsins. Almennt má þó segja að
meginskilyrði verndar heitis sem land-
fræðilegrar tilvísunar séu þessi:
• Landfræðileg tengsl. Heitið þarf
að fela í sér tilvísun til ákveðins staðar
eða svæðis, sem getur verið allt frá
í sér landfræðilega tilvísun til uppruna
vörunnar hafi nú almenna merkingu
um tegund vöru án tillits til þess hvar
hún er framleidd. Dæmi um slíkt eru
t.a.m. camenbert ostur og dijon sinn-
ep, sem áður vísaði til franska bæjarins
Dijon. Skýrir það að nokkru hvers
vegna ríki leggja svo mikla áherslu á
að fá vöruheiti viðurkennt sem land-
fræðilega tilvísun áður en notkun þess
verður svo almenn.
„Stóra fetaostsmálið“
Grikkir og Danir hafa lengi eldað grátt
silfur vegna fetaosts og hvort vernda
beri heitið feta sem landfræðilega til-
vísun. Danir eru mjög stórir framleið-
endur fetaosts, sem reyndar er að
mestu ætlaður til útflutnings, en
danski osturinn er framleiddur úr kúa-
mjólk. Að mati Grikkja er þessi danski
ostur alls ekki fetaostur. Nafnið feta
geti aðeins þeir ostar borið sem fram-
leiddir eru með hefðbundinni grískri
aðferð úr mjólk kinda eða geita frá
ákveðnum svæðum í Grikklandi
runaheita væru uppfyllt og feta teldist
verndað heiti.
Nokkur aðildarríki, með Dani og
Þjóðverja í fararbroddi, andmæltu
þessari skráningu framkvæmdastjórn-
ar á heitinu og var því máli að lokum
skotið til Evrópudómstólsins til úr-
lausnar. Kvað dómstóllinn upp dóm
sinn í mars 1999 og var niðurstaða
hans sú að skráning og vernd orðsins
feta sem landfræðilegrar tilvísunar var
ógilt á þeim grunni að ekki hefðu
nægar upplýsingar legið fyrir svo
ákveða mætti hvort veita ætti orðinu
feta vernd sem upprunaheiti.
En Grikkir lögðu síður en svo árar í
bát og sendu Brüssel tíu kílóa Tróju-
hest troðinn þúsundum blaðsíðna
máli sínu til stuðnings, allt frá alda-
gömlum sölukvittunum til markaðs-
kannana með dórískum og jónískum
súluritum. Herbragðið bar árangur og
framkvæmdastjórnin samþykkti á ný
skráningu feta sem verndaðs uppruna-
heitis. Danir og Þjóðverjar, síðar með
fulltingi Breta og Frakka líka, leituðu
þá eðlilega á ný til Evrópudómstólsins
og freistuðu þess að fá skráninguna
fellda aftur úr gildi. Meginrökstuðn-
ingur þjóðanna var að orðið feta hefði
öðlast almenna merkingu um þessa
ákveðnu tegund osta og væri í huga
neytenda alls ekki bundið við fetaost
frá Grikklandi. Í dómi sínum frá 25.
október 2005 (ECJ C-456/02 og
466/02) komst Evrópudómstóllinn að
þeirri niðurstöðu að svo væri ekki. Þó
talsvert sé framleitt af fetaosti í öðrum
sambandslöndum en Grikklandi, þá
sporðrenni grískir neytendur 85% af
þeim fetaosti sem framleiddur sé inn-
an ESB. Sá hluti fetaosts sem fram-
leiddur væri utan Grikklands fæli
jafnframt oftast nær í sér einhvers
konar tilvísun til Grikklands eða
grískrar menningar á umbúðum sín-
um. Niðurstaða dómstólsins var því
sú að staðfesta skráningu og vernd feta
sem landfræðilegrar tilvísunar. Feta-
ostur er því eingöngu hvítur ostur í
legi, framleiddur með hefðbundinni
aðferð úr mjólk geita eða kinda sem
bitið hafa gras í haga ákveðinna svæða
Grikklands. Áralöng barátta Grikkja
hafði borið árangur.
LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2006 > 31
litlu þorpi til ríkis. Varan þarf þó ekki
endilega að bera heiti staðarins eða
svæðisins, en varan þarf þá óumdeil-
anlega að vera tengd honum.
• Gæðatengsl. Varan verður að hafa
til að bera viss gæði eða ákveðna eigin-
leika sem greinir hana frá öðrum vör-
um sömu tegundar og sem jafnframt
er að rekja til sérstakra þátta í upp-
runaumhverfi, eins og veðurfari eða
jarðvegi.
• Heitið má ekki vera orðið al-
mennt tegundarheiti. Þróunin getur
hafa orðið sú að heiti sem eitt sinn fól
(Makedóníu, Þrakíu, Epíros, Þessal-
óníku, Mið-Grikklandi, Pelóponnes
og Lesvos héraði). Með vísan til þess
sóttu Grikkir um vernd feta sem upp-
runaheitis innan Evrópusambandsins
samkvæmt reglugerð nr. 2081/92 um
verndun landfræðilegra merkinga og
upprunatákna fyrir landbúnaðarafurð-
ir og matvæli. Að ítarlegri rannsókn
lokinni, sem meðal annars fól í sér um-
fangsmiklar skoðanakannanir meðal
neytenda í löndum ESB, féllst fram-
kvæmdastjórnin árið 1996 á að skil-
yrði reglugerðarinnar um vernd upp-

Salatuppskrift Marðar:
Hvítkál
Tómatar
Gúrkur
Feta ostur
Sletta af þorskalýsi
Kryddað eftir smekk