Lögmannablaðið - 01.03.2006, Blaðsíða 29

skýrslanna og skilagreinanna, m.a. á
þeim forsendum að ekkert væri kom-
ið fram um að tölur í skýrslunum
væru rangar og að kaupsamningurinn,
sem auk annars kvað á um yfirtöku á
vangoldnum launakröfum, breytti
engu um ábyrgð ákærða sem stjórnar-
manns.
Dómur Héraðsdóms Reykja-
víkur 31. október 2005, í mál-
inu nr. S-739/2005.
Í þessu máli voru þrír menn ákærðir,
sem stjórnarmenn og framkvæmda-
stjóri hlutafélags, fyrir að hafa vanrækt
að standa skil á staðgreiðslu opinberra
gjalda sem haldið var eftir af launum
starfsmanna félagsins á þriggja mán-
aða tímabili á árinu 2002, samtals
2.033.192 krónur. Hafði enginn
hinna ákærðu áður sætt refsingu. Taldi
ákæruvaldið meint brot þeirra varða
við 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987,
um staðgreiðslu opinberra gjalda og 1.
mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga
nr. 19/1940 með áorðnum breyting-
um. Við þessa heimfærslu urðu
ákæruvaldinu á mistök enda marg-
dæmt að vanskilabrot af þessum toga,
sem ekki varða hærri fjárhæðum og
þar sem hinir ákærðu eiga sér ekki
brotaferil, teljist ekki stórfelld brot og
eigi því ekki að varða fangelsisrefsingu
heldur einungis fésekt. Sem dæmi um
það má nefna Hrd. 2000:3371 og
Hrd. 18. apríl 2002, í málinu nr.
29/2002. Í síðara málinu, þar sem
heildarvanskil námu 2.728.920 krón-
um, sagði í dómi Hæstaréttar:
„Brot ákærða voru að hluta framin
áður en 262. gr. almennra hegningar-
laga var breytt með lögum nr.
39/1995, sem tóku gildi 1. júlí 1995.
Fjárhæð virðisaukaskatts, sem gjald-
fell eftir þann tíma, nam 2.170.993
krónum. Þegar höfð er hliðsjón af
verknaðarlýsingu 3. mgr. 262. gr. al-
mennra hegningarlaga,1 sbr. 1. gr.
laga nr. 39/1995, verða brot ákærða
ekki talin meiri háttar eða sakir mikl-
ar. Verður honum því ekki gert að
sæta fangelsisrefsingu fyrir þau.“
varða því einnig við 1. mgr. 262. gr. al-
mennra hegningarlaga nr. 19/1940 eins
og í ákæru greinir.“
Voru hinir ákærðu í framhaldinu allir
dæmdir í þriggja mánaða fangelsis-
refsingu auk fésekta.
Ekki verður betur séð en varnir dóm-
stólanna hafi brugðist í báðum fram-
angreindum málum. Margir tugir
svokallaðra vanskilamála eru leidd til
lykta fyrir skattyfirvöldum, lögreglu
og dómstólum á ári hverju. Sem betur
fer gerist það í langflestum tilvikum
með réttum hætti, þ.e. eftir réttum
lögum og reglum. Reyndar óþægilega
oft án þess að hlutaðeigandi beri hönd
fyrir höfuð sér að einhverju marki
enda gjarnan um niðurbrotna einstak-
linga að ræða eftir langvarandi fjár-
hagslega erfiðleika. Langflest málin
eiga það hins vegar sameiginlegt að
þar er mannlegur harmleikur af ein-
hverjum toga að baki, ekki ásetningur
til undandráttar á skatti. Í því ljósi
verða refsingar vegna þessarar tegunda
brota að teljast harðar og reyndar á
hvaða mælikvarða sem er, enda oft
hvort tveggja í formi refsivistar og fé-
sekta, að lágmarki tvöfaldri þeirri fjár-
hæð sem vanrækt var greiðsla á, auk
vararefsingar sé fésektin ekki greidd.
Er því sérlega brýnt að ákæruvald og
dómstólar fari varlega við meðferð
málanna og láti ekki hinn mikla mála-
fjölda og hraða afgreiðslu byrgja sýn á
það sem rétt er og satt í hverju tilviki.
LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2006 > 29
1 Í 3. mgr. 262. gr. er að finna lýsingu á því hvaða
brot teljist meiri háttar samkvæmt 1. og 2. mgr. laga-
ákvæðisins.
Jafnframt má nefna dóma Héraðs-
dóms Reykjavíkur frá 10. desember
2001, í málinu nr. S-1640/2001 og 1.
nóvember 2002, í málinu nr. S-
2948/2002 og dóm Héraðsdóms
Reykjaness frá 16. apríl 2003, í mál-
inu nr. S-138/2003.
Í þeim dómi sem hér um ræðir er ekki
hægt að sjá að komið hafi til álita að
heimfærsla ákæruvalds til refsiákvæða
væri ekki rétt. Þvert á móti komst hér-
aðsdómarinn að þeirri niðurstöðu, að:
„Þar sem um verulegar fjárhæðir er að
ræða þykja brot ákærðu vera stórfelld og








 





 
  
  
   !"#$
"  "
%# 


&'#()*