Lögmannablaðið - 01.03.2006, Blaðsíða 30

Frá samþykki samningsins um Evr-
ópska efnahagssvæðið hefur mörgum
orðið tíðrætt um þann fjölda misgáfu-
legra og praktískra regluverka er flætt
hafa inn í landið frá ESB og landan-
um borið að lögleiða og hlýða. Ég geri
mér því í hugarlund að mikið hafi ver-
ið fussað og sveiað við matarborð
Marðar og móður hans er fréttir bár-
ust af því undir lok síðasta árs að Evr-
ópuræðið með fulltingi Evrópudóm-
stólsins hugðist skipta sér af því hvað
íslenskir ostaframleiðendur nefndu
vörur sínar. Mátti girnilegi hvíti ostur-
inn sem svo gott er að skella út í salat-
ið löðrandi í olíu og kryddi ekki leng-
ur heita feta-ostur af því að einhverj-
um grískum fjallabændum fannst feta
ekki vera feta nema búinn væri til úr
afurðum grískra goðageita? Hafði
smásmuguhyggja Brüsselveldisins náð
nýjum hæðum?
Landfræðilegar tilvísanir
Að sjálfsögðu er málið ekki jafn einfalt
og Merði kynni að sýnast. Sú áralanga
barátta Grikkja er árangur bar á síð-
asta ári var að heitið „feta“ yrði viður-
kennt í flokki svonefndra landfræði-
legra tilvísana (e. geographical indic-
ations) innan Evrópusambandsins.
Landfræðilegar tilvísanir er heiti sem
notað er á vörur sem hafa sérstakan
landfræðilegan uppruna og hafa til að
bera ákveðin gæði eða orðspor sem
tengd eru svæðinu. Notkun heitisins
er oftast háð leyfi opinberra aðila og
þá að uppfylltum ákveðnum kröfum.
Svipað og um vörumerki tryggja land-
fræðilegar tilvísanir það að neytand-
inn getur gengið að ákveðnum gæð-
um eða eiginleikum vísum. Án vernd-
ar ættu landfræðilegar tilvísanir líkt og
önnur hugverkaréttindi á hættu að
verða fölsunum og eftirlíkingaiðnaði
að bráð.
Þekktustu landfræðilegu tilvísanirnar
eru eflaust þær sem notaðar eru um vín
tengd ýmsum landsvæðum og ættu
heiti eins og Champagne, Bordeaux og
Cognac að vera lögmönnum kunnug-
leg. Sumum kann aftur á móti að virð-
ast framandi að veita osti sambærilega
vernd og slíkum eðalvörum, en land-
fræðilegar tilvísanir eru síður en svo
bundnar við vínheiti. Af öðrum vörum
má sem dæmi nefna Basmati hrísgrjón,
Ceylon te, Havana vindla og Toscano
olíur. Vernd slíkra landfræðilegra til-
vísana skiptir þá sem hagsmuni eiga
gríðarmiklu máli, ekki síst fjárhags-
lega, en kannanir sýna að neytendur
eru reiðubúnir að greiða hærra verð
fyrir slíkar vörur en aðrar sökum þeirra
gæðaeiginleika er tilvísunin á að
tryggja.
Vernd landfræðilegra tilvís-
ana
Landfræðilegar tilvísanir eiga sér langa
sögu. Allt frá tímum Forn-Grikkja
hefur tíðkast að kenna vörur við
ákveðin landsvæði. Aristoteles og
Plato kneyfðu vín frá Þalos úr aþensk-
um leirkrúsum. Síðar komu svo fram
á sjónarsviðið Bordeaux vín og skosk
wiský. Hér á landi má sjá vísi að land-
fræðilegum tilvísunum í tengingu
gæða framleiðslu og hráefnis við
ákveðna landshluta, sbr. vestfirskan
harðfisk og norðlenskt hangikjöt.1
Það var þó ekki fyrr en fyrir rúmum
30 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2006
Sigurður R. Arnalds hrl.
Landfræðilegar tilvísanir,
ostar og Evrópuréttur
Þarf íslenskur fetaostur líka að feta fordæmaslóð Evrópudómstólsins?
1 Að ógleymdri hinni merkilegu landfræðilegu til-
vísun „nýdönsk blöð” um ákveðna tegund vinsælla
tímarita.