Þjóðmál - 01.03.2009, Blaðsíða 82

80 Þjóðmál VOR 2009
eru lögð í dóm kjósenda í aðildarríkjunum
þá virðist enginn bera neina ábyrgð á
ákvörðunum Sambandsins .
Ástæðan fyrir því að ég sjálfur efast um
að skynsamlegt væri að ganga í Evrópu­
sambandið jafnvel þótt aðild útilokaði
ekki yfirráð yfir fiskveiði lögsögunni er fyrst
og fremst sú að ég tortryggi vald sem ekki
er háð lýðræðislegu aðhaldi . Leiðin frá
almennum kjósendum til þeirra sem taka
ákvarðanir fyrir Sam bandið (hvort sem það
er ráðherraráðið eða fram kvæmda stjórnin)
er of löng til að lýðræðis legt aðhald virki
sem skyldi, stjórnsýslan er ógagnsæ og
almenningur hefur takmarkaðan aðgang
að rökræðu um ákvarðanir . Hér er því á
ferðinni pólitískt vald sem er ekki háð dómi
al mennra kjósenda . Reynsla Evrópuþjóða
af slíku valdi er vond – á köflum verri en
orð fá lýst .
*
Á nokkrum stöðum í bókinni gagnrýnir
Björn þá sem mæla fyrir aðild Íslands að
Evrópusam band inu fyrir þjónkun við
embættis menn Sambandsins (sjá t .d .
kaflana „Undirgefni og Brusselvald“ s .
139–140 og „Staksteinar í ófæru“ s . 141–
143) . Þeir sem andmælt hafa hugmyndum
Björns um að Ísland geti tekið upp evru
án inngöngu í Sambandið vitna gjarna
í embættis menn máli sínu til stuðn ings .
En í þessum köflum segir Björn að eigi
að semja við Evrópusambandið um mynt­
samstarf, eins og lög þess og sáttmálar
heimila, hljóti vegferðin að hefjast hjá
ríkisstjórnum aðildarlandanna frem ur en
hjá embættismönnum í Brussel .
Ef Evrópusambandið er í raun og veru
sam starf fullvalda ríkja, eins og talsmenn
þess halda gjarna fram, þá hlýtur þetta
að vera rétt hjá Birni . En sé raunin hins
vegar sú að ólýðræðislegt stofnanakerfi í
Brussel fari sínu fram hvað sem aðildarríkin
segja þá er rökrétt og eðlilegt að spyrja
embættismennina frekar en ríkisstjórnir
land anna .
Hér snúa hlutirnir á haus með dálítið
brosleg um hætti . Þeir sem tala eins og við
höfum allt að vinna og engu að tapa með
aðild viðurkenna á borði, en ekki í orði, að
innan Sambandsins séu lýðræðislega kjörin
stjórnvöld aðildarlandanna sett undir vald
embættismanna sem aldrei þurfa að leggja
verk sín í dóm almennra kjósenda .
*
Í síðustu greininni í safninu ræðir Björn
nokkuð orðið „aðildarviðræður“ sem
allmikið ber á í fjöl miðlum um þessar
mundir . Notkun þessa orðs gefur ranglega
til kynna að áður en ríki sækir um aðild að
Sambandinu fari fram samningavið ræður
um á hvaða kjörum það gengur inn í það .
Hið rétta er að ríki sækir einfaldlega um
aðild og slík umsókn þýðir að ríkisstjórn
þess æski inn göngu . Björn skýrir þetta þar
sem hann segir:
„Umsókn um aðild er send ráðherraráði
ESB sem felur framkvæmdastjórninni að
meta getu umsóknarríkis til að uppfylla skil­
yrði fyrir aðild . Telji framkvæmdastjórnin,
að umsóknarríkið uppfylli skilyrði fyrir
aðild ákveður ráðherraráðið, hvort hefja
eigi samn ingaviðræður við viðkomandi ríki
og veitir framkvæmdastjórninni umboð til
viðræðnanna . Þar leggur umsóknarríkið
fram afstöðu sína til einstakra málaflokka á
verkefnaskrá ESB og rökstuddar óskir um
tímabundnar og varanlegar undanþágur
eða aðlaganir varðandi innleiðingu á löggjöf
ESB, ef á því er talin þörf í einstökum
málaflokkum . Viðræðurnar snúast um
þessar séróskir umsóknarríkisins og leggur
framkvæmdastjórnin niðurstöðuna undir
ráðherraráðið til samþykktar auk þess sem