Þjóðmál - 01.06.2014, Síða 78

Þjóðmál SUmAR 2014 77
hóp hinna almennu flokksmanna með
þau almennu skynsemisrök að leiðar ljósi
að án öflugrar andstöðu mundu skaðvæn-
leg ríkisafskipti aukast jafnt og þétt í Bret-
landi .
Hún fjallar um samstarfsmenn sína í hópi
ráðandi afla innan Íhaldsflokksins í formála
endurminninga sinna og segir:
Það var eins og um væri að ræða tvo
heima þegar annars vegar var litið til
þess sem þeir sögðu og hins vegar til þess
sem þeir gerðu . Þeir ætluðu sér ekki að
blekkja neinn af ásetningi; þeir voru í
raun einstaklega heiðarlegir . Þeim var
tamt að tala um frjálst framtak, andstöðu
við sósíalisma og þjóðarhagsmuni en þeir
stóðu að stjórn landsmála með allt annað
viðhorf til hlutverks ríkisins á heimavelli
og þjóðríkisins á alþjóðavettvangi . Mál-
flutn ingur þeirra einkenndist af almenn-
um hugmyndum sem þeir töldu æskilegar
eins og frelsi; athafnir þeirra takmörkuðust
við almennar hugmyndir sem þeir töldu
óhjákvæmilegar eins og jafnrétti .
Árið 1975, þegar hún bauð sig fram sem
leið toga Íhaldsflokksins gegn Edward
Heath, fyrrverandi forsætisráðherra, naut
hún aðeins stuðnings eins manns í skugga-
ráðu neytinu, göfugmennisins Sir Keiths
Josephs . Árin fjögur sem hún var leið togi
stjórn a rand stöðunnar sat hún í skugga-
ráðuneyti þar sem keppinautar hennar og
andstæðingar voru í meirihluta . Engu að
síður tókst henni að þoka þeim til að sam-
þykkja róttækari kosningastefnuskrá en
flestir þeirra vildu . Síðan, þegar að kosn ing -
um kom, barðist hún af innblásnum krafti .
Hún sigraði samtryggingu jafnaðar-mennsk unnar í þrennum kosning-
um . Sigur hennar laut að einstökum álita-
efnum, einkum varðandi stjórnarhætti, og
að meginmálum: afnámi gjaldeyrishafta,
um bótum á vinnulöggjöfinni, sigri á verð-
bólgu, „stóra hvelli“ sem gerði City of
London að helstu fjármálamiðstöð Evrópu,
sölu á milljón íbúðum sveitarfélaga til
þeirra sem höfðu þær á leigu, einkavæðingu
tuttugu og sex stórra fyrirtækja í ríkiseign
… listinn er enn lengri . Árangri hennar á
heimavelli má lýsa með því að vísa til einnar
hagtölu: einum áratug eftir að hún myndaði
ríkisstjórn, tíu árum eftir „óánægjuvetur-
inn“ í Bretlandi, varð breska hagkerfið orðið
hið fjórða stærsta í heimi .
Leyfið mér að viðurkenna — eða réttara
sagt, leyfið mér að leggja á það áherslu —
að henni tókst ekki allt á heimavelli . Hún
náði ekki árangri varðandi velferðarríkið,
hún hóf umbætur á því sviði of seint, eða
varðandi Evrópusambandið þar sem snúist
var gegn henni af því að hún hóf þar baráttu
gegn sömu þróun til vinstri og hún hafði
tekist á við á heimavelli . Hún myndaði þó
að lokum nýjan samnefnara — ekki um allt
sem hún vildi en þó betri en þann sem hún
barðist við á árinu 1979 og langtum betri
en þann sem komið hefði til sögunnar hefði
Á rin fjögur sem hún var leið-togi stjórn a rand stöðunnar
sat hún í skugga ráðuneyti þar
sem keppinautar hennar og
andstæðingar voru í meirihluta .
Engu að síður tókst henni að
þoka þeim til að sam þykkja
róttækari kosningastefnuskrá en
flestir þeirra vildu . Síðan þegar
kom að kosn ing um kom barðist
hún af innblásnum krafti .